امروز در تاریخ (17 تیر)

امروز در تاریخ (17 تیر)

امروز هفدهم تیرماه 1386 هجری شمسی ، برابراست با 23 جمادی الثانی 1428 قمری و 8 ژوئیه 2007 میلادی . رویدادهای مهمی که در طول تاریخ ، درچنین روزی ، بوقوع پیوسته از این قرارند:

***

آغاز به کار نخستین داروخانه

1300 سال پیش در چنین روزی در سال 707 میلادی ، نخستین داروخانه عمومی به مفهوم امروز در شهر بغداد كار خود را آغاز كرد. تأسیس داروخانه در غرب مربوط به قرن هجدهم است. پیش از تأسیس داروخانه، پزشكان ، خود دارو به بیمار می دادند. نخستین دانشكده داروسازی جهان در سال 1821 در فیلادلفیا دایر شد.

***

درگذشت "طاهر ذوالیمینین" از سرداران عباسی

1221 سال پیش درچنین روزی در سال 207 هجری قمری ، « طاهرذوالیَمینِین» از پشتیبانان مأمون عباسی به دستور مأمون در مرو مسموم و كشته شد.

طاهر بن حسین ذوالیمینین از سرداران نامی هارون و مامون عباسی است. وی از طرف مأمون، به مقابله‏ علی بن عیسی، فرمانده امین عباسی رفت و او را شكست داد و بغداد را فتح نمود. او به هنگام درگیری امین و مامون برسركسب مقام خلافت؛ امین را كشت و سرش را برای مأمون به خراسان فرستاد.  از آن پس جزو خواص مامون به شمار می‏رفت و از هنگام رفتن مامون به بغداد، حكمران خراسان گردید. در اواخر خلافت مأمون، طاهر دعوی استقلال كرد و یك روز در خطبه‏ نماز جمعه نام خلیفه را حذف كرد. از آن جایى كه مامون می‏دانست روزی طاهر دست به این كار خواهد زد، از مدت‏ها قبل غلامی را به او هدیه داد كه در واقع جاسوس مامون بود و ماموریت داشت به محض آن كه طاهر نام خلیفه را از خطبه‏ی نماز جمعه حذف كَرد، طاهر را به قتل برساند. پس از قتل طاهر، طلحه پسر طاهر حاكم خراسان شد.

طاهر، جوانى ورزیده و عیار و جنگجوئى هوشیار و با تدبیر و وفادار به عباسیان اما ایرانگرا بود كه با هر دو دست خود به چالاكى شمشیر مى زد. به همین دلیل به طاهر ذوالیمینین ، یعنی طاهر، دارنده دو دست راست معروف بود .

توصیه‌نامه معروفی به پسرش عبدالله نوشته است كه بیانگر روحیه حكومتگرانِ ایرانی درعهد عباسی است. تمامی توصیه‌نامه را طبری با استفاده از آرشیو دربار خلافت عباسی نقل كرده است.

طاهر دراین توصیه‌نامه رهنمودهای مفصلی درامر اخلاق ، راه و رسم مملکت داری ،  ارتش ، دستگاه قضائی ، دستگاه مالیاتی و نیز در برخورد با مشكلات كشور به عبدالله نوشته كه همه نشان‌دهنده كاردانی او در كشورداری و اصلاح حال رعیت است. طبری می نویسد كه وقتی یک نسخه‌ از این توصیه‌نامه به دست مأمون رسید، مأمون دستور داد چندین نسخه ازروی آن بنویسند و برای همه كارگزاران دولت عباسی بفرستند تا آنرا در كشورداری و اداره امور رعایا راهنمای خود قرار داده براساس آن عمل كنند.

***

حمله ناوگان عثمانی به جزیره هرمز

455 سال پیش در چنین روزی در سال 1552 میلادی ،  حمله دریایی عثمانی به جزیره هرمز آغاز شد .  دولت عثمانی (تركیه) كه از زمان جنگ چالدران (اوت سال 1514) به دلیل داشتن اسلحه آتشین (توپ و تفنگ) به حملات زمینی خود به قلمرو ایران ادامه می داد، در سال 1552 (زمان سلطنت شاه طهماسب صفوی) تصمیم به حمله به خلیج فارس از راه دریا گرفت. بهانه این حمله دریایی اخراج پرتغالی های مسیحی از جزیره ایرانی «هرمز» بود . عثمانی در سال 1546 میلادی یمن را تصرف كرده بود و بر دریای سرخ و تنگه كلیدی آن «باب المندب» مسلط شده بود و برای توسعه این متصرفات، قدرت دریایی پرتغال را در برابر خود می دید.

دریاسالار پرتغالی آلفونس آلبوكرك در سال 1506 جزیره «سكوتره » در جنوب شبه جزیره عربستان و در سال 1507 جزیره هرمز را متصرف شده بود. پرتغالی ها علاوه برهند، در سال 1511 در «مالاكا» مستقر شده بودند و در هرجا كه مستقر می شدند میسیونرهای مسیحی هم به تبلیغ و ترویج این دین می پرداختند.

حمله دریایی عثمانی به جزیره هرمز ، که از طریق پاشای مصر (كارگزار عثمانی) انجام گرفته بود ، با شكست رو به رو گردید و پیشروی عثمانی در جزیرة العرب، به حجاز و یمن محدود ماند.

جزیره هرمز و سایر مناطق ایرانی متصرفی پرتغالیها در خلیج فارس در سال 1621 میلادی- دوران پادشاهی شاه عباس- آزاد و به قلمرو میهن بازگشت داده شدند.

***

درگذشت آیت الله حبیب الله شریف كاشانی

88 سال پیش در چنین روزی در سال 1340 هجری قمری ، « آیت الله حبیب الله شریف كاشانی» عالم و فقیه فرزانه عصر حاضردرشهر كاشان در گذشت.

میرزا حبیب اللَّه شریف كاشانی در سال 1262 ق در كاشان به دنیا آمد. در كودكی پدر را از دست داد و زیر نظر آیت اللَّه سیدحسین كاشانی به تحصیل علوم حوزوی همت گماشت. ایشان از نوجوانی برای تحصیل به تهران آمد و در سایه استعداد ذاتی و دّقت خاصی كه داشت در 18سالگی به مقام اجتهاد رسید . در 1281 ق جهت حضور در درس شیخ مرتضی انصاری راهی عراق شد، اما ورود او به كربلا با رحلت آن استاد یگانه همزمان گردید. پس از چند سال توقف در عتبات، به زادگاه خود، كاشان، بازگشت و به تالیف، تدوین و تكمیل تحقیقات خود پرداخت.  آیت الله حبیب الله شریف كاشانی سپس درمسجد ملا حبیب الله كاشان به اقامه نماز جماعت وتدریس مشغول شد.ایشان علاوه بر توجه فراوان به مسائل اخلاقی و علمی ، در صورت لزوم به مسائل سیاسی كشور نیز التفات داشت. از ویژگی‏های برجسته‏ی میرزای كاشانی، تنوع تألیفات و فزونی آن‏هاست. آثار وی را تا سیصد جلد كتاب و رساله نوشته‏اند، اما تنها حدود دویست جلدِ آن‏ها شناخته شده است. مُنْتَقِدُ المَنافِع فی شرحِ المُختَصَر النّافع به عنوان دائرةُالمعارف فقه شیعه، منظومةٌ فی الفقه و ده‏ها اثر دیگر از اوست. سرانجام این عالم كبیر و محقق دقیق در 78 سالگی در كاشان دارفانی را وداع گفت و در آن شهر به خاك سپرده شد.

***

انعقاد پیمان سعد آباد در تهران

70 سال پیش در چنین روزی در سال 1316 شمسی ، میان ایران، تركیه، عراق و افغانستان یك پیمان عدم تجاوز امضاء شد كه چون دركاخ سعد آباد تهران امضاء شده بود ، به پیمان سعد آباد معروف شده است.

به موجب این پیمان، این دولت‏ها متعهد شدند كه سیاست خارجی هماهنگی داشته باشند و در مقابله با خطر كمونیسم كه هر یك از دولت‏های آنان را تهدید كند، همدیگر را مورد حمایت قرار دهند. همچنین دولت‏های عضو ضمن این كه نباید در امور داخلی هم دخالت كنند، باید در كلیه اختلافات بین المللی كه با منافع آنان مربوط است، مشورت نمایند و علیه هم، عملیات تجاوزكارانه نداشته باشند.

ایران، قبل از جنگ جهانی دوم، تحت نفوذ سیاست استعماری انگلیس بود و قدرت متمركز رضاخان، اداره مملكت را با استبداد تمام برعهده داشت. با روی كار آمدن آتاتورك در تركیه، با تحریك انگلستان و برای این كه شوروی در حلقه محاصره قرار داشته باشد، این پیمان منعقد شد .

رسانه های آلمان نیز پس از آغاز جنگ جهانی دوم مدعی شده بودند كه این پیمان طبق نقشه انگلیسیها منعقد شده تا رضا شاه با كمك گرفتن از آلمان و سازش با مسكو و آنکارا، در صدد ضمیمه كردن افغانستان و شرق رود دجله به ایران بر نیاید.

***

درگذشت حاج میرزا احمد نجفی زنجانی ، استاد خوشنویس

25 سال پیش درچنین روزی در سال 1361 هجری شمسی ، حاج میرزا احمد نجفی زنجانی معروف به معصومی ، استاد پر آوازه خطوط نسخ و ثلث دار فانی را وداع گفت.

این هنر مند باذوق ایرانی در سال 1287 ش در نجف اشرف به دنیا آمد. از آن‏جا كه وی به آموختن فنون خط علاقه داشت، ضمن تحصیل، به فراگیری این هنر پرداخت .

او در مدرسه مرتضویه نجف تحصیل كرد و بعداز ورود به حوزه علمیه این شهر همزمان با تحصیل علوم دینی تعلیم هنر خطاطی و خوشنویسی را به گونه ای جدی دنبال نمود . كتاب خصائص زینبیه اولین اثری است كه با خط وی در چایخانه سنتی به چاپ رسید . مرحوم زنجانی به هنگام كتابت این اثر سیزده سال داشت .

او در 25 سالگی در زمره خوشنویسان عصر درآمد و به كتیبه‏نویسی روی آورد. كتیبه‏های درب طلای بارگاه امام علی(ع)، كتابخانه حضرت امیر(ع)، درب نقره حرم سامرا، ضریح آرامگاه مسلم بن عقیل در كوفه، ضریح حضرت عبدالعظیم(ع) در شهر ری، ضریح حضرت رقیه(س) در شام، ضریح امام رضا(ع) و كتیبه‏های مسجد اعظم و مسجد آیینه و موزه قم و ده‏ها اثر ارزشمند در داخل و خارج از كشور به دست توانا و هنرمند این استاد گرانقدر نگاشته شده است. علاوه بر این، به دستور وزارت فرهنگ، عموم اصلاحات كتیبه‏های تاریخی در سراسر كشور و شجره‏نامه‏های انساب سادات و استنساخ كتب قیمتی و تكمیل قرآن‏های خطی و گرانبها توسط وی انجام گرفت.

استاد معصومی از خوشنویسانی است كه در نوشتن انواع خط از قبیل نسخ، ثلث، رقاع، كوفی، نستعلیق، شكسته، طغرا و... مهارت داشت. وی در انجمن خوشنویسان ایران به سمت استادی در امر تعلیم خط ثلث مشغول و تا پایان عمر در این خدمت بود. قرآن، مفاتیح الجنان، مناسك حج، رسم المشق و غیره از جمله كتابت‏های اوست. این خوشنویس برجسته به هنگام فوت 74 سال داشت.

***

درگذشت آیت الله ربانی املشی، عالم و مجاهد معاصر ایران

22 سال پیش درچنین روزی در سال 1364 هجری شمسی ، آیت الله ربانی املشی عالم و مجاهد معاصر ایران وفات یافت.

ایشان در خانواده ای روحانی در قم متولد شد. وی مراتب علمی خویش را در خدمت پدرش آغاز و پس از طی مراحل مقدماتی و سطح علوم حوزوی، از محضر بزرگانی چون آیت‏اللَّه بروجردی و امام خمینی(ره) استفاده نمود. آیت اللَّه ربانی از 17 سالگی در مسیر امور سیاسی قرار گرفت و در قیام 15 خرداد 1342 فعالانه در خدمت نهضت اسلامی بود. وی با انجام سفرهای مختلف، به سخنرانی‏های  علیه رژیم می‏پرداخت و در این راه متحمل شش سال زندان و شكنجه و شش سال تبعید گردید. آیت‏اللَّه ربانی املشی یكی از اعضای فعال جامعه مدرسین حوزه علمیه قم به شمار می‏رفت و پس از پیروزی انقلاب مسئولیت‏های مختلفی را عهده‏دار بود كه عضویت در شورای عالی انقلاب فرهنگی، دادستانی كل كشور، عضویت شورای عالی قضایی، عضویت در شورای نگهبان و نمایندگی مجلس خبرگان از آن جمله‏اند.

سرانجام این عالم ربانی و مجاهد نستوه، پس از سال‏ها فعالیت و مبارزه خالصانه در راه اسلام، در بامداد هفدهم تیرماه 1364 ش در اثر یك بیماری رنج آور كه زمینه آن را دشمنان اسلام و انقلاب در او به وجود آورده بودند، در 51 سالگی دارفانی را وداع گفت و در حرم مطهر حضرت معصومه(س) به خاك سپرده شد. ایشان زندگی سراسر مبارزه و تبعید و شكنجه خود را وقف اعتلای اسلام و قرآن نمود.

***

درگذشت "محمد علی ناصح" ادیب و شاعر معاصر

21 سال پیش در چنین روزی در سال 1365 شمسی ، محمدعلی ناصح، ادیب و شاعر معاصر ، درگذشت . او که به ناصح متخلص بود ، در سال 1278 در تهران به دنیا آمد و علاوه بر فراگیری علوم جدید به آموختن علوم قدیمه نیز پرداخت. ناصح از سال 1297 كه انجمن ادبی ایران به همت وحید دستگردی در تهران تأسیس شد از اعضای آن بود. او بعدها ریاست این انجمن را تا پایان عمر به عهده گرفت. شرح بوستان سعدی، شرح حال خاقانی شروانی و نیز دیوان اشعار، از او به جای مانده است. محمدعلی ناصح به هنگام فوت، 87 سال داشت.

***

درگذشت "كیم ایل سونگ" سیاست‏مدار و رهبر كره شمالی

13 سال پیش در چنین روزی در سال 1994 میلادی، كیم ایل سونگ رهبر كره شمالی در 82 سالگی درگذشت. كیم ایل سونگ در 15 آوریل 1912 به دنیا آمد. وی در كودكی هنگامی كه كره در اشغال ژاپن بود به چین مهاجرت كرد و در جنگ چینی‏ها علیه ژاپن شركت نمود. این مبارزه بیست سال به طول انجامید و كیم ایل سونگ در این زمان، كره‏ای‏های تبعیدی منچوری چین را، علیه ژاپنی‏ها سازمان داد.

كیم ایل سونگ برای اولین بار زمانی شهرت یافت كه در سال 1936م به فرماندهی یك گروه چریكی، به ژاپنی‏ها حمله كرد و دویست تن از آنان را كشت و شهری را برای چند ساعت به تصرف خود درآورد. خبر این پیروزی به سرعت در سراسر كره پیچید و ژاپنی‏ها برای مرده و زنده او جایزه تعیین كردند. او كه در دهه 1930 چندین بار به مسكو رفته و تعلیمات نظامی و سیاسی دیده بود، هم‏زمان با پایان جنگ جهانی دوم و با حمایت مسكو در اوت 1945 به سرزمین خود بازگشت. او سپس با چریك‏های كمونیست محلی تماس گرفت و در جریان كنگره‏ای در سال 1948 به ریاست نخستین دولت حكومت خلق كره انتخاب شد. او كه همواره مدعی الحاق خاك كره جنوبی به بخش شمالی بوده است، برای اتحاد دو كره، در سال 1950 به جنوب لشكر كشید و جنگ خونین سه ساله‏ای به راه انداخت. وی در این جنگ از حمایت بلوك شرق برخوردار بود و امریكا و متحدینش نیز از كره جنوبی حمایت می‏كردند. كیم ایل سونگ همواره به وحدت دو كره معتقد بود و خروج نیروهای امریكا از منطقه را دنبال می‏كرد.

مشكل بزرگ كیم ایل سونگ در طول حكومت وی این بود كه همواره مجبور بود با دو كشور غول كمونیستی چین و شوروی كه اختلافات سیاسی و ایدئولوژیكی با یك‏دیگر دارند، و هر دو هم‏مرز كره هستند، هم‏زیستی مسالمت‏آمیز داشته باشد؛ به گونه‏ای كه بتواند از كمك‏های بی‏كران هر دو قطب برخوردار شود. با این حال، كیم ایل سونگ، نسبت به هر دو قدرت همسایه‏اش همواره رویه بی‏طرفی و ناوابستگی را در پیش می‏گرفت. وی هم‏چنین در جریان تجاوز رژیم بعث عراق به جمهوری اسلامی ایران، این تجاوز را محكوم كرد و با دعوت از سران جمهوری اسلامی ایران، حمایت خود را از ایران اسلامی اعلام نمود. كیم ایل سونگ سرانجام پس از 46 سال حكومت، در ژوئیه 1994 در 82 سالگی درگذشت و فرزندش كیم جونگ ایل به عنوان رهبر كره شمالی برگزیده شد.

***

درگذشت فقیه و محقق فرزانه آیت‏اللَّه "سیدمحمدحسین حسینی تهرانی"

12 سال پیش در چنین روزی در سال 1374 شمسی ،  آیت‏اللَّه سیدمحمدحسین حسینی تهرانی درسن 69 سالگی دار فانی را وداع گفت .

او در سال 1305 شمسی در تهران دیده به جهان گشود. وی در نوجوانی وارد حوزه علمیه قم شد و از محضر علمای بزرگی چون آیات عظام سید حسین بروجردی، سید محمد محقق داماد و علامه طباطبایی بهره برد. سید محمد حسین سپس در 25 سالگی به نجف رفت و از استادانی نظیر حضرات آیات: سید ابوالقاسم خویی و سید محمود شاهرودی بهره‏ها برد. وی پس از هفت سال و طی مدارج عالی علمی به تهران بازگشت و به اشاعه مكتب تشیع و ابلاغ رسالت دینی همت گماشت. آیت اللَّه حسینی تهرانی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به مشهد عزیمت كرد و به تدریس و تربیت شاگردان و راهنمایی مؤمنین پرداخت.

از این عالم بزرگوار بیش از 40 عنوان كتاب در 75 جلد برجای مانده است كه از مطالعه آن‏ها، تبحّر فراوان مؤلف در علوم مختلف اسلامی همچون: كلام، فقه، اصول، تفسیر، حدیث، تاریخ، تراجم، حكمت، فلسفه، سیاست، ادبیات، طب، عرفان و اخلاق نمودار است. از جمله آثار این عالم بزرگوار عبارتند از: امام‏شناسی در 18 جلد، معادشناسی در 10 جلد، مهر تابان، روح مجرد و نیز نور ملكوت قرآن در 4 جلد. پیکر این عالم فرزانه پس از تشییعی با شكوه در صحن مطهر حضرت امام رضا(ع) مدفون گردید.

***

رحلت فیلسوف شهیر معاصر آیت اللَّه دكتر "مهدی حائری یزدی"

8 سال پیش در چنین روزی در سال 1378 شمسی ، آیت اللَّه دكتر شیخ مهدی حائری یزدی در 77 سالگی بدرود حیات گفت و در حرم مطهر حضرت معصومه(س) به خاك سپرده شد.

این عالم بزرگوار  درسال 1301شمسی ، دیده به جهان گشودند . وی پس از گذراندن مقدمات و سطوح عالیه در این شهر نزد برادر بزرگوارش، آیت اللَّه مرتضی حائری و آیت اللَّه سید محمدرضا گلپایگانی، در محضر پر فیض حضرت امام خمینی(ره)، به آموختن متون كلامی و فلسفی و نزد آیات عظام: سیدمحمد حجت كوه كمره‏ای، سیدمحمدتقی خوانساری و سید حسین بروجردی به فراگیری دروس خارج فقه و اصول پرداخت و مبانی علمی خویش را استوار ساخت. آیت اللَّه مهدی حائری، در سال 1329 ش، با تصویب آیت اللَّه بروجردی، برای نظارت بر متون درسی دینی و فرهنگ كشور به تهران رفت و همزمان به تحصیل فقه در محضر آیت اللَّه سید احمد خوانساری و فلسفه اسلامی نزد حكیم علامه، میرزا مهدی آشتیانی همت گماشت. او در سال 1339 ش، به نمایندگی آیت اللَّه بروجردی، رهسپار آمریكا شد و رسیدگی به امور شیعیان آنجا را برعهده گرفت. این عالم بزرگوار، در آمریكا به تالیف، تدریس و انجام وظایف دینی و نیز تحصیل فلسفه غرب اشتغال ورزید و دوره دكترای خود را در دانشگاه میشیگان و تورنتو با درجه ممتاز گذرانید.

آیت‏اللَّه مهدی حائری در سال‏های اقامت در آمریكا ضمن تدریس فقه، فلسفه و ادبیات فارسی در دانشگاه‏های آمریكا، در ده‏ها سمینار و كنفرانس علمی و فلسفی شركت جُست و با ایراد سخنرانی‏های متعدد، استواری و عظمت فلسفه و كلام اسلامی را در محافل غرب به همگان نمایاند. ایشان در سال 1358 به ایران بازگشت و به كارهای علمی خود ادامه داد. كاوش‏های عقل نظری، علوم قرآن، متافیزیك و حكمت و حكومت، برخی از آثار این استاد فرهیخته به شمار می‏روند.

***

لادن و لاله باهم جان سپردند

4 سال پیش در چنین روزی در سال 1382 شمسی ، لادن و لاله دو خواهر دوقلوی ایرانی كه از ناحیه سر« به هم چسبیده» به دنیا آمده بودند در یك بیمارستان در سنگاپور در سومین روزی كه تحت عمل جراحی قرار داشتند یكی پس از دیگری جان سپردند.

جدا كردن دوقلوهای به هم چسبیده كه از سال 1952 آغاز شده است اگر در سنین كودكی باشند در حال حاضر امری دشوار نیست ، ولی لادن و لاله در بیست و نهمین سال عمر خود زیر عمل جراحی قرار گرفته بودند كه در این سن ترمیم سلولهای عصبی همانند سنین كودكی آسان نیست .  مغز این دو خواهر در لحظه تولد از هم جدا بود ، اما به سبب زندگی طولانی باجمجمه مشترك، به مرور زمان به هم چسبیده بود.

دشواری عمل جراحی در این بود كه سر های دوخواهر علاوه بر عصب های مشترك دارای یك ورید بزرگ مشترك بودند كه خون را از سر به قلب باز می گردانید و دو تا كردن آن از طریق پیوند زدن باعث ادامه خونریزی و مرگ لادن و لاله شد.

جراحان كشورهای مختلف از جمله آلمان چنین وضعیتی را قبلا پیش بینی كرده بودند. در جریان عمل ، یك گروه بزرگ كارشناس و جراح حضور داشتند و جراح اصلی از آغاز كار قول موفقیت آمیز بودن عمل را نداده بود . ولی دو خواهر از ادامه وضعیتی كه داشتند خسته شده بودند و ریسك را پذیرفته بودند.

این رویداد از لحظه انتقال دو خواهر از تهران به سنگاپور به دلیل بی سابقه بودن كار ، توجه رسانه ها همه كشورها را به خود جلب كرده بود و پخش آخرین جملات لادن به زبان انگلیسی بارها از شبكه های تلویزیونی تكرار شده بود و باعث توجه جهانیان به این مسئله شده بود و به همین سبب گزارش در گذشت آنان به صورت یك خبر فوق العاده پخش شد و مردم را در گوشه و كنار جهان متاثر ساخت. بسیاری هم بر مرگ آنان كه موفق به داشتن استقلال از یكدیگر نشدند گریستند و این رویداد جایگاهی در تاریخ یافت.

***

منابع:

مهر

روزنامک

صداوسیما

مبلغ

آلفابت

ایران تاریخ