امروز در تاریخ (16 تیر)

امروز در تاریخ (16 تیر)

امروز شانزدهم تیرماه 1386 هجری شمسی ، برابراست با 22 جمادی الثانی 1428 قمری و 7 ژوئیه 2007 میلادی . رویدادهای مهمی که در طول تاریخ ، درچنین روزی ، بوقوع پیوسته از این قرارند:

***

ایرن سنگدل، زنی كه به خاطر قدرت پسرش را كور كرد

1210 سال پیش در چنین روزی در سال 797 میلادی ، ایرن ، كه پس از مرگ شوهرش  لئون چهارم، نایب السلطنه روم شرقی ( بیزانتیوم ) شده بود تا پسرش به سن لازم برای پادشاهی برسد و سلطنت را به او بسپارد، تحت تاثیر حس خودخواهی، فرزند را كور كرد كه تا آخر عمر قدرت را در دست داشته باشد!

یك روز پیش از این واقعه، ژنرالهای ارتش و مقامات تراز اول كشوری در ملاقاتی به «ایرن» توصیه كرده بودند، حال كه سن پسرش به نصاب مقرر رسیده است بهتر است كه اختیارات را به او بدهد و وی همان شب با ترفندی فرزند را كور كرد كه تا پایان عمر نایب السلطنه «شاه نابینا» باقی بماند و بعدا چون متوجه محبوبیت «پادشاه نابینا» كه به نام كنستانتین ششم تاجگذاری كرده بود میان مردم و ارتش شد او را ترغیب به گرفتن زن دوم كرد و سپس محرمانه قضیه را به سران كلیسا اطلاع داد و آنان را وادار به تكفیر فرزند کرد كه با ارتکاب تعدد زوجات، آیین مسیح را نادیده گرفته است . اما، دسیسه های او بر ارتش فاش شد و ژنرالها وی را مجبور به كناره گیری كردند كه بعداً چون خانه نشینی او را كه شیفته بی قرار قدرت بود رنج می داد خودكشی كرد.

«ایرن» جمعاً 17 ماه به عنوان نایب السلطنه روم شرقی به پایتختی قسطنطنیه (استانبول) حكومت كرده بود و در تاریخ از او به عنوان «ایرن سنگدل» نام برده می شود. حكومت او همزمان با خلافت هارون الرشید بر جهان اسلام و شارلمانی بر اروپا بود .

***

اعزام نخستین دانشجویان ایرانی به انگلستان در عهد عباس میرزا

196سال پیش در چنین روزی در سال 1190 شمسی ، دولت وقت ایران (دوران فتحعلی شاه) دو ایرانی را به عنوان دانشجو روانه انگلستان كرد. این تصمیم كه از سوی عباس میرزا ولیعهد وقت گرفته شده بود به تایید وزیر اعظم هم رسیده بود و سبب اتخاذ این تصمیم افزایش رفت و آمد فرستادگان انگلستان به ایران و نیاز مبرم به مترجم ماهر و مورد اعتماد و نیز كسانی بود كه انگلستان را دیده و از اوضاع واقعی آن آگاه باشند.

سه سال بعد به همین ترتیب پنج دانشجوی دیگر از سوی عباس میرزا به انگلستان اعزام شدند. مروری بر تاریخ قاجاریه نشان می دهد كه عباس میرزا بیش از هر شاه و شاهزاده این دودمان نگران وطن ، منافع آن و آینده اش بود . خاطرات ژنرال گاردان فرستاده ناپلئون به ایران كه برای مدتی مدید همنشین عباس میرزا بود حكایت از وطن دوستی و علاقه عمیق ولیعهد فتحعلی شاه به پیشرفت وطن و حفظ تمامیت و حاكمیت آن می كند . گاردان نوشته است كه عباس میرزا به خوبی می دانست كه تا اكثریت مردم روشن و خواستار ترقی نشوند كشور پیشرفت نمی كند . مردم به همان اندازه كه در اندیشه خانواده خود هستند باید به وطن و جامعه ملی نیز بیندیشند. عباس میرزا پیش از پدر درگذشت و نتوانست به آرزوهایش جامه عمل بپوشاند.

***

هاوایی ضمیمه ایالات متحده آمریکا شد

109 سال پیش در چنین روزی در سال 1898 میلادی ، دولت واشنگتن هاوایی را كه مجمع الجزایری در اقیانوس آرام است و پیش از آن حكومت سلطنتی داشت ، به قلمرو خود ضمیمه ساخت. بعدا مجمع الجزایر هاوایی به صورت یک ایالت آمریکا در آمد. آخرین پادشاه هاوایی ملکه لی لیواوکالانی بود که در دوم سپتامبر 1838 در هونولولو به دنیا آمده بود و پس از مرگ برادرش از سال 1891 پادشاه هاوایی شده بود. . وی تا سال 1916 زنده بود.

***

زادروز سرگئی آیزنشتاین

109 سال پیش درچنین روزی در سال 1898 میلادی ، سرگئی میخایلوویچ آیزنشتاین نظریه پرداز و كارگردان سینما در روسیه متولد شد .

وی پس از اتمام تحصیلاتش در رشته مهندسی به خدمت ارتش روی آورد و پس از آن به كارهای هنری پرداخت. آیزنشتاین در ابتدا با عناوین نقاش آگهی‏های تئاتر، دكوراتور و كارگردان تئاتر مشغول به كار شد و در 25 سالگی وارد جهان سینما گردید. وی به زودی با استعداد شگرف خویش به خلق آثار جاویدان سینما پرداخت و در جهان سینما، بلندآوازه شد. آیزنشتاین در سال 1930م راهی هالیوود در آمریكا گردید ولی در آنجا هیچ كدام از پروژه‏هایش را عملی نیافت از این رو به مكزیك رفت و با ساخت فیلم زنده باد مكزیك، علاوه بر رونق سینمای این كشور، تعدادی از هنرپیشگان و فیلم‏سازان جوان مكزیكی را پرورش داد. او در سال‏های بعد فیلم‏هایى از قبیل اعتصاب، خط عمومی، اكتبر و كشتی جنگی پوتِمْكین را ساخت و در كارگردانی این فیلم‏ها و سایر فیلم‏های ارزش‏مند، شیوه‏های نو و ابتكاری به كار برد. آیزنشتاین با ساخت دو فیلم الكساندر نوكْسی و ایوان مخوف، شور میهن‏پرستی و اعتقاد شدید خود را به مرام كمونیستی نشان داد. او در برخی از فیلم‏های خود، بازی‏های دسته جمعی را بر بازی‏های انحصاریِ هنرپیشه اصلی ترجیح داده و اهمیت هنر تدوین برای ایجاد رابطه دراماتیك و نمایشی میان تصویرهای پراكنده را به اثبات رسانده است. فیلم‏های آیزنشتاین، علاوه بر اینكه تحولی در تاریخ سینما ایجاد كرده‏اند و هر یك شاه‏كاری در هنر سینما به شمار می‏روند، از لحاظ وسعت محتوا و شكل و فرم، در حد كمالند. بدین دلیل، آیزنشتاین، استاد فورمالیسم یا شكل‏گیری در هنر فیلم محسوب می‏شود كه بر اساس آن، در هنر و ادبیات، بر زیبایی ظاهر یا شكل بیرونی آثار، بیشتر از معنی، محتوا و ماده، توجه و تاكید می‏شود. وی چند كتاب نیز درباره علم نظری سینما نوشته است. سرگئی آیْزِنشْتایْن سرانجام در یازدهم اكتبر 1948م در پنجاه سالگی در مسكو درگذشت .

***

رحلت عالم ربانی آیت‏اللَّه "زین‏العابدین مرندی"

85 سال پیش در چنین روزی در سال 1301 شمسی ، آیت‏اللَّه شیخ زین‏العابدین بن اسماعیل مرندی، در 72 سالگی به لقاءاللَّه شتافت .

او در سال 1229ش  (1266ق) در مرند در آذربایجان شرقی به دنیا آمد و مقدمات علوم و معارف اسلامی را در زادگاهش سپری نمود. وی پس از آن راهی نجف گردید و از محضر عالمان نام‏آوری همچون میرزای بزرگ شیرازی و میرزاحبیب‏اللَّه رشتی بهره‏مند شد. آیت‏اللَّه مرندی پس از سالیانی حضور در درس مراجع بزرگوار تقلید، خود به تدریس پرداخت و شاگردانی پرورش داد. این عالم ربانی پس از مدتی در بخشی از آذربایجان به عنوان مرجع تقلید مطرح شد و رساله عملیه ایشان به نام مِنهاجُ العِباد منتشر گردید. آیت‏اللَّه مرندی سرانجام در شانزدهم تیرماه 1301ش برابر با دوازدهم ذی‏قعده 1340ق چشم از جهان فرو بست و در وادی‏السلام نجف اشرف مدفون شد.

***

درگذشت "ادوارد براون" ادیب و خاورشناس معروف انگلیسی

81 سال پیش درچنین روزی در سال 1926میلادی ، ادوارد براون خاورشناس انگلیسی در گذشت. او در هفتم فوریه 1862 در نیوكاسل انگلستان به دنیا آمد. تحصیلات خود را در رشته پزشكی در دانشگاه كمبریج به پایان رسانید اما علاقه فراوانش به ادبیات مشرق زمین باعث شد تا در هنگامه حضور در جنگ عثمانی و روسیه به عنوان پزشك، به فراگیری زبان عربی و فارسی و تركی بپردازد. براون در 25 سالگی به ایران عزیمت نمود و نتیجه این سفر او به ایران، در كتاب یك سال در میان ایرانیان تشریح گردید.

براون زبان فارسی را وسیله‏ای برای انتقال تفكر و تمدن ایرانیان می‏دانست. از این رو كتاب‏های متعددی اعم از تالیف و تصحیح در مورد تاریخ و ادبیات این مرز و بوم از خود به یادگار گذاشت. در زمان حضور براون در ایران، یكی از موضوعات مورد توجه روز، مسئله فرقه‏های نوظهور در میان جامعه اسلامی بود. او ضمن آشنایى با بزرگان فرقه‏های بابی و بهایى، كتبی نیز در این زمینه نگاشت. براون علاوه بر تدریس، به تالیف و تصنیف درباره موضوعات ادبی و تاریخی ایرانی و اسلامی و نشر كتب از روی نسخه‏های دست‏نویس می‏پرداخت و در این راه تلاش فراوانی از خود نشان داد.

در میان آثار او، چند مجموعه كتاب، نشان دهنده میزان علاقه و تسلط وی به زبان‏های فارسی و عربی است كه كتاب تاریخ ادبیات ایران در 4 جلد به عنوان اولین و كامل‏ترین تاریخ ادبیات فارسی، تاریخ پزشكی عرب شامل چهار خطابه درباره جایگاه علم طب در میان اعراب قبل از اسلام تا چند قرن پس از آن و نیز كتاب انقلاب ایران درباره واقعه نهضت مشروطه از آن جمله‏اند. او كتاب چهار مقاله عروضی سمر قندی را هم به زبان انگلیسی ترجمه كرده است.

ادوارد براون سالیان طولانی به تدریس زبان فارسی و عربی در دانشگاه كمبریج مشغول بود تا این‏كه در هفتم ژوئیه 1926 در 54 سالگی درگذشت.

***

رحلت فقیه اصولی و عالم دینی "آیت‏اللَّه میرزا ابوالهدی كرباسی"

50 سال پیش در چنین روزی در سال 1316 شمسی ، آیت‏اللَّه میرزا ابوالهدی كرباسی  (كلباسی) دارفانی را وداع گفت .

این عالم جلیل القدردر اواخر قرن سیزدهم هجری قمری در خاندانی عالم پرور در اصفهان به دنیا آمد و تحصیلات خود را در محضر پدر و عده‏ای دیگر از علما گذارند. وی سپس برای تكمیل دروس خود در حدود سال 1281ش رهسپار نجف اشرف گردید و در درس خارج اصول و فقه حضرات آیات آخوندملامحمدكاظم خراسانی و سیدمحمدكاظم یزدی شركت جست. آیت‏اللَّه كرباسی پس از سالیانی توقف در نجف و رسیدن به مقامات عالی اجتهاد، به زادگاه خود بازگشت و حلقه درس خارج فقه، اصول و درایه و رجال خود را تشكیل داد.

این فقیه عالی مقام از عالمانی همچون سید حسن صدر، میرزا هاشم خوانساری چهار سوقی و ملا علی محمد نجف آبادی اجازه روایت داشت و خود نیز از مشایخ اجازه حضرات آیات: سید شهاب الدین مرعشی نجفی، سید حسین خراسانی و شیخ عبدالحسین گروسی بود. آیت‏اللَّه كرباسی همچنین كتب متعددی را به رشته تحریر درآورد كه حاشیه بر كفایةُ الاصول، البَدرُالتّمام، زَلاّتُ الاَقدام و الفوائدُ الرّجالیه از آن جمله‏اند. این فقیه جلیل سرانجام در شانزدهم تیرماه 1316 ش برابر با بیست و هفتم ربیع‏الثانی 1356 ق درگذشت و در مقبره خانوادگی‏شان در قبرستان تخت فولاد اصفهان به خاك سپرده شد.

***

درگذشت  گابریلا میسترال ، شاعر بزرگ امریكای لاتین

50 سال پیش در چنین روزی در سال 1957 میلادی ، لوسیا گودوی آلكاواگا معروف به گابریلا میسترال، شاعر و ادیب معروف امریكای لاتین ، در 68 سالگی در نیویورك درگذشت و در شهر سانتیاگو پایتخت شیلی به خاك سپرده شد.

گابْریلا میسْتْرالْ نام مستعاری است كه لوسیا گودوی آلكاواگا ، یكی از برجسته‏ترین شاعران زن شیلی در زیر پوشش آن، سخنان موزون و دلپسند خود را به جهان ادب عرضه كرده و شهرت فراوانی به دست آورده است. او در هفتم آوریل 1889 در دهكده دور افتاده‏ای در شیلی و در خانواده‏ای فرو دست، پای به صحنه وجود گذاشت. چون در ده آنها مدرسه‏ای نبود، وی بدون آموزشی رسمی و مرتب، آموزش‏های پایه را فرا گرفت و با كوشش فراوان توانست در پایان تحصیلات خود، به مقام آموزگاری كودكان ده برسد. میسترال در این كار چنان شایستگی از خود نشان داد كه از طرف آموزش و پرورش شیلی به عنوان رایزن آموزشی برگزیده شد و از این زمان بود كه در پاسخ به تلاش‏های جان‏كاهی كه برای بهبود فرهنگ مردم ده خود انجام داده بود، به نمایندگی مردم شیلی در جامعه ملل و پس ازآن در سازمان ملل متحد برگزیده شد. با این حال، آوازه شاعری گابریلا میسترال، از شركت در یك مسابقه ادبی در سال 1913 و دریافت جایزه نخست آن آغاز گردید و تا آنجا پیش رفت كه وی را در شمار دو سه شخصیت برجسته ادبی امریكای لاتین شناختند.

شعر میسترال، استوار و پرقدرت و زیباست. اما برخلاف بیشتر زنان سخن‏سرای امریكای جنوبی، در هیچ یك از سروده‏هایش، نشانه‏ای از شورهای سوزان جسمانی نیست، از این‏روست كه وی را یكی از سنگینْ‏سخن‏ترین شاعران زن قرن بیستم به شمار آورده‏اند. او در بسیاری از اشعارش به ستایش احساسات و عواطف مادری می‏پردازد و جایگاه مادر را با شیوایى خاصی تجلیل می‏كند. گابریلا میسترال به دلیل ویژگی‏های شعری خود، نه تنها در امریكای لاتین از شهرتی بی‏مانند برخوردار است، بلكه در سال 1945 به خاطر داستان معروف "دعا به خاطر آنها كه خودكشی كردند"، موفق به اخذ جایزه ادبی نوبل گردید. میسترال در آثار نخستین خود، از تورات و اشعار برخی از ادبا مایه گرفته بود، اما از آن پس، سبك خاص خود را بازیافت و هیجان‏های گوناگونی كه روحش را آشفته می‏ساخت، در شعر بیان می‏كرد؛ هیجان ناشی از عشق مادری و عشق به زادگاه، اندوه ناشی از مرگ و شفقت و احساسی كه از دیدن مردم فقیر به او دست می‏داد. این احساس‏های شخصی در آثار میسترال، غالبا جای خود را به صلح‏طلبی، عدالت‏خواهی، موضوع‏های عالی بشری، موضوعات تاریخی و موضوعات مربوط به آینده امریكای لاتین می‏داد. كمتر نویسنده‏ای در زمان حیات، شهرت و افتخاری نظیر گابریلا میسترال به دست آورده است. مرگ او نیز تاثیر عظیمی در سراسر كشورهای اسپانیایی زبان كه اشعار ساده و خوش‏آهنگ او را می‏ستودند، برجای گذاشت.

***

درگذشت شاعر اهل بیت "سید رضا حسینی"

21 سال پیش در چنین روزی در سال 1365 شمسی ، استاد سیدرضا حسینی مُلَقَّب به سعدی زمان در 76 سالگی درگذشت .

سیدرضا حسینی در سال 1389 شمسی در آذربایجان به دنیا آمد و پس از تكمیل تحصیلات مقدماتی و كسب علم در محضر استادان زمان، در شمار فضلای سرشناس قرار گرفت. وی علاوه بر تبحر در ادبیات فارسی و تركی و عربی، به تحصیل علوم متداول، توجه عمیق نشان داد و توانست در كلام، منطق، تاریخ، حدیث، فقه، تفسیر قرآن و حقوق و عرفان، اطلاعات وسیعی به دست آورد.

سیدرضا از ابتدای تحصیل، قریحه شاعریش شكوفا شد و از چهارده سالگی زبان به شعر گشود. هنوز جوان بود كه نامش بر زبان‏ها افتاد و به جهت خلوص نیت و دلبستگی شدیدی كه به خاندان عصمت و طهارت داشت، قریحه و قلمش را در زمینه نشر فضایل و مناقب و مراثی آن بزرگواران به كارگرفت. وی در آن زمان با انتشار مجموعه شعری‏اش در این زمینه، تحسین و تمجید علما و استادان نامدار شعر و ادب را برانگیخت و شهرتش آذربایجان را فرا گرفت. استاد حسینی یكی از درخشان‏ترین چهره‏های ادبیاتِ مرثیه تركی آذری است و با ظهور وی در این عرصه، تحولی چشمگیر در روند عادی نوحه سرایی و مدیحه‏پردازی زبانِ اسلامی پدید آمد.

استاد حسینی سرگذشت و مصائب خاندان بزرگوار رسالت و ولایت را از مآخذ معتبر اسلامی، اعم از شیعه و سنّی استخراج می‏كرد و آنها را با زبانی شاعرانه و آمیزه‏ای از حماسه و عاطفه بیان می‏نمود و اشعاری گیرا و دلنشین می‏سرود. وی سعی داشت با استفاده از منابع معتبر، مرثیه‏های رسا و دور از آمیختگی به تحریف و خرافات به وجود آوَرَد كه تلاش او باعث ایجاد جریانی اصلاح‏گرا در عرصه ادبیات و شعر مذهبی آذربایجان گردید. از این شاعر متعهد، آثار ادبی متعددی بر جای مانده كه لمعات حسینی، نجوم درخشان، بهار بی‏خزان و آثار الحسینی در 2 جلد از آن جمله‏اند. استاد سید رضا حسینی به وارستگی زیست تا آن كه در تیرماه 1365 شمسی در 76 سالگی درگذشت و در حرم حضرت عبدالعظیم دفن شد.

***

روز مالیات

همه ساله چنین روزی تحت عنوان روز مالیات گرامی داشته می شود . وجوهی كه دولت برای تأمین هزینه های خود از اشخاص اخذ می نماید مالیات نامیده می شود. مانند مالیات بر ارث - حق تمبر - مالیات بر درآمد املاك- مالیات بر درآمد حقوق - مالیات بر درآمد- مشاغل مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی - مالیات بر درآمد اتفاقی.

ایرانیان از زمان هخامنشیان برای دریافت مالیات و امور مالی كشور دفاتر و سازمانهای مرتبطی داشتند. در زمان ساسانیان اخذ مالیات صورت كاملتری بخود گرفت و سه نوع مالیات بنامهای اراضی، سرشماری و سرانه دریافت می شد. پس از تسلط اعراب به ایران، در زمان حجاج بن یوسف ثقفی دفاتر مالیاتی از فارسی به عربی برگردانده شد و در دوره سلجوقی با دستور عبدالملك كندری وزیر طغرل مجدداً به فارسی بر گردانده شد. در زمان سلطنت صفویه تجارت خارجی و درآمد گمركی به مالیات اضافه و در دوره افشاریان گسترش بیشتری یافت. در دوره قاجاریه وضع مالیه كشور بواسطه جنگها، مسافرتها و ضعف پادشاهان رو به ركود گذاشت و با زحمات طاقت فرسای امیركبیر گامهای سودمندی برداشته و برای وصول، نگهداری و مصرف خزانه مقررات جدیدی وضع گردید.

قبل از مشروطیت شاهان تمام در آمدها و عواید كشور را در اختیار داشته و تمام مخارج نیز به فرمان و تصویب شخص او صورت می گرفت. با انقلاب مشروطه در سال 1285 اولین كابینه قانونی تشكیل و ناصرالملك بعنوان نخستین وزیر مالیه از مجلس شورای ملی رای اعتماد گرفت. از سال 1300 به بعد دگرگونیهای زیادی در وزارت مالیه رخ داد. بالأخره در سال 1353 قانون تشكیل وزارت امور اقتصادی و دارائی با 6 ماده به تصویب مجلس شورای ملی سابق رسید.

با توجه به اینكه حكومت اسلامی از اهم احكام اسلام و حاكم بر بقیه احكام فرعی است، لذا خداوند متعال برای حكومت، منبع مالی قرار داده است كه این منابع مالی همان مالیاتهای شرعی و اسلامی است.

خمس و زكات دو مورد از عمده ترین مالیاتهای اولیه اسلام است كه حكومت اسلامی با اخذ آن از مردم، به مصرف اداره جامعه و پیشرفت و توسعه كشور اسلامی می رساند. همچنین هزینه ها و مخارج تشكیلات حكومت اسلامی از محل همین مالیاتها تأمین می شود. امیرمؤمنان علی علیه السلام درباره اثرات مالیات در اداره جامعه اسلامی می فرمایند: « ولم یستقم امره الا قلیلا » حكومت، با نابودی مالیات جز اندكی دوام نمی آورد. با اینحال می فرمایند: « ولا تضربن احدا سوطا لمكان درهم » برای گرفتن درهمی (مالیات) كسی را باشلاق نزنید.

در نظام اقتصادی اسلام هدف از دریافت مالیات؛ اداره جامعه اسلامی، تأمین نیازهای نیازمندان، حفظ سرمایه ها، اصلاح و تقویت نیروهای مسلح می باشد.

***

منابع:

1- مهر

2- صداوسیما

3- روزنامک

4- مبلغ

5- irib

6- ویکی پدیا