امروز در تاریخ(13 تیر)

امروزدرتاریخ(13 تیر)

امروز سیزدهم تیرماه 1386 هجری شمسی ، برابراست با 19 جمادی الثانی1428 قمری و 4 ژوئیه میلادی . رویدادهای مهمی که در طول تاریخ ، درچنین روزی ، به وقوع پیوسته از این قرارند:

**

دستور داریوش بزرگ، مبنی بر تقسیم ایران به 30 ایالت (استان)

2496 سال پیش در چنین روزی در سال 489 پیش از میلاد ، داریوش ، پادشاه وقت ایران ، كه بر تمركز امور و ایرانی بودن هر كار تعصب می ورزید ، تصمیم گرفت كه قلمرو ایران به 30 ایالت تقسیم شود .

او هر ایالت را ساتراپی نامید و دستور داد كه با تاسیس پستخانه ارتباط مردم این ایالتها با هم تامین شود و داد وستد با پول انجام شود (سكه هایی كه ضرب كرده بود) . در نتیجه این اقدام ، هم از موضوع منطقه ای شدن مناطق جلوگیری می کرد و هم بیشتر و راحت تر ، مالیاتها را جمع آوری می کرد . هر بخش را به یک نفر شهربان سپرد که از نظر امنیتی ، دولت تامین باشد . همچنین برای کمک به والیان و نیز برای اینکه کارها در دست یک نفر نباشد دو نفر از مرکز مامور می شدند ، یکی برای فرماندهی قشون محلی یا ساخلو و دیگری به اسم سردبیر و در واقع مفتش مرکز ایالات بود و مقصود از ایجاد این شغل این بود که مرکز بداند احکامی که به والی صادر می گردد اجرا می شود یا نه .

مصر یكی از ساتراپی های ایران آن زمان بود كه داریوش توجه خاصی به آن داشت. داریوش همچنین دستور داد که میان شوش و سارد (نزدیك مدیترانه) یك شاهراه ارابه رو ساخته شود (این راه به طول 2700 كیلومتر كشف شده است كه در بسیاری از قسمت هایش، نوعی اسفالته بود). داریوش سه سال بعد درگذشت و در گوری در «نقش رستم» كه از قبل آماده كرده بود دفن شد. هنگام مرگ داریوش، هنوز ساختمان تخت جمشید كاملا تكمیل نشده بود که کار ساختن آن به تصمیم او آغاز شده بود.

به نوشته ی «كارول میسلیویك » باستان شناس امریکایی؛ ایرانیان از سال 525 تا 404 پیش از میلاد (تقریبا 121  سال) بر مصر حكومت كردند و در تاریخ مصر سلسله بیست و هفتم خوانده می شوند، ولی روش مدیریت و فرهنگ ایرانی سه قرن در آن كشور باقی بود.

از خصوصیات امپراتوری هخامنشی ایران این بود كه به آئین های ملل تحت سلطه خود كاری نداشت. کمبوجیه  تنها دستور داده بود كه مصریان باید كفش برپا كنند و به جای لَنگ شلوار بلند بپوشند. ایرانیان آن زمان  شلوار می پوشیدند و شلوارهای آنان بی شباهت به شلوارهای بلوچ ها و كردهای امروز نبود.

***

اتمام كار ساختن بند امیر در فارس

1028 سال پیش در چنین روزی در سال 979 میلادی ، كار ساختن «بند امیر» ، به دستور عضدالدوله دیلمى از آل بویه ، بر روى رود «كر» در پارس - نزدیك شیراز - كاملاً به پایان رسید.

عضدالدوله كه مانند سایر بوئیان یك میهندوست تمام عیار ایرانى بود، در تاریخ به آبادسازى و عمران معروفیت ویژه دارد. وى در سال 983 میلادى درگذشت.

دوره آل بویه از نقطه نظر سدسازی و كارهای آبی یكی از دوران درخشان تاریخ فنی ایران به شمار می رود. عضدالدوله (883 ـ 949 م )یكی از پادشاهان این سلسله افزون بر آن كه به كارهای آبادانی و ساختمانی علاقه زیادی داشت. از جمله كارهای آبادانی او عمیق كردن كانال كشتی رانی بین كارون و اروند و نوسازی پلی در اهواز بود و سیستم بند امیر و شبكه آبیاری فارس را ایجاد كرد. ابن بلخی در مورد بند امیر می گوید :« نظیر آن در جایی از دنیا وجود ندارد برای توصیف آن باید گفت كه سرزمین اطراف آن، پیش از آن بیابان خشك و بی آبی بود. عضدالدوله با مشاهده این وضعیت به این نتیجه رسید كه اگر سدی در آنجا ساخته شود آب رود كر در آنجا آبادانی به بار خواهد آورد بنابراین او مهندسان و كارگرانی را گرد آورد و با صرف هزینه گزاف ، كانال های انحرافی در چپ و راست رودخانه ساخت ،آنگاه كف و بالای رودخانه را با بلوك های سنگی فرش كرد… پهنای بالای سد به اندازه ای بود كه دو سوار پهلو به پهلو می توانستند از آن بدون برخورد بگذرند.

***

سالروز استقلال آمریکا و روز ملی این کشور

231 سال پیش در چنین روزی در سال 1776 میلادی ، اعلامیه استقلال مهاجرنشینان انگلیسی آمریكای شمالی (ایالات متحده) در کنگره نمایندگان این مهاجر نشینان تصویب شد .

این گروه پیش از این تاریخ جزیی از قلمرو انگلستان بشمار می رفتند . سال روز امضاء شدن اعلامیه استقلال آمریكا دراین كشور روز ملی و تعطیل عمومی است.

متن اعلامیه به قلم توماس جفرسون است كه شهرت داشت نثری شیوا دارد . در این اعلامیه تاكید شده است كه همه انسانها برابر خلق می شوند و دارای حقوق غیر قابل سلب هستند . در اعلامیه حكومت جورج سوم پادشاه وقت انگلستان ظالمانه توصیف شده و به 26 مورد زورگویی دولت انگلستان اشاره رفته است.

ایالات متحده ابتدا با سیزده ایالت تشکیل شد و هم اکنون تعداد ایالات آن با احتساب منطقه کلمبیا بیشتر از پنجاه ایالت است. ایالات متحده آمریکا در سال 1945 عضو سازمان ملل متحد شد و از اعضای ثابت و دارای حق وتو در شورای امنیت است. نژاد مردم آن گوناگون و زبان و لهجه آن انگلیسی است. بیش ازهفتاد و پنج در صد مردم این کشور پروتستان، بیست درصد کاتولیک و بقیه پیرو دین های اسلام و یهودیت اند .

***

تولد ناتانیل هاثورن

203 سال پیش در چنین روزی در سال 1804 میلادی ، ناتانیل هاثورن نویسنده برجسته آمریکایی دیده به جهان گشود . وی پس از طی تحصیلات مقدماتی وارد دانشگاه بودین شد اما تحصیل را در این دانشگاه  رها کرد. هاثرون  از این پس به مدت دوازده سال در انزوا به سر برد و همین مایه های خلاقیت را در او پراکند . اولین داستان او  به نام «دره ای میان سه تپه »  منتشر شد.هاثورن در سال 1837 ، پس از  انتشار «داستان های بازگفته »  به شهرت کم نظیری دست یافت . او پس از عمری نگارش سرانجام در شهر پلیموت نیوهمپشایر، در سال 1864 میلادی  دیده از جهان فروبست . نامه اسکارلت عنوان مهمترین اثر اوست .

***

زادروز گاریبالدی

200 سال پیش در چنین روزی در سال  1807  میلادی ، جیوسپ گاریبالدی ، میهندوست به نام ایتالیا كه در تامین وحدت وطن خود، پس از 14 قرن از هم پاشیدگی، جانفشانی بسیار كرد به دنیا آمد .

گاریبالدی پس از بیرون آوردن مناطق متعدد ایتالیا از دست حكام مستقل، برای تحقق آرزوی دیرینش كه شهر رم بار دیگر پایتخت ایتالیا شود، با مردان خود دو بار به این شهر كه در دست پاپ بود حمله برد. گاریبالدی كه در جنگ های وحدت ایتالیا با ارتش های فرانسه و نیروهای اتریش هم درگیر شده بود پس از تامین وحدت، شهر به شهر می رفت و از مهندسان و صنعتگران ایتالیایی می خواست كه سلاح های برتر بسازند و می گفت كه تا دنیا چنین است و حرف آخر را گلوله می زند، ایتالیا هم باید بهترین توپ ها را داشته باشد تا از حق و منافع خود دفاع و دیگران را وادار به قبول خواست هایش كند. گاریبالدی یك جمهوری خواه بود ولی به نظر اكثریت احترام می گذاشت و هنگامی كه پارلمان ایتالیا رای به پادشاهی امانوئله بر همه ایتالیا داد آن را پذیرفت مشروط بر این كه حكومت در دست نخست وزیر باشد. نظام پادشاهی ایتالیا تا بعد از جنگ جهانی دوم ادامه داشت و دوم ژوئن 1949 با انجام رفراندم به جمهوری تغییر یافت. گاریبالدی دوم ژوئن 1882 در سن 74 سالگی درگذشت.

***

درگذشت "توماس جِفِرسون" متفكر و رئیس جمهور امریكا

181 سال پیش در چنین روزی در سال 1826 میلادی ، توماس جفرسون ، رئیس جمهور امریکا در ایالت ویرجینیا به دنیا آمد .

وی پس از طی تحصیلات خود، ابتدا به عنوان وكیل به خدمت پرداخت و با به دست آوردن موفقیت‏های پی در پی، به عضویت كانون وكلا درآمد تا این كه به كنگره ملی امریكا راه یافت. جفرسون از آن پس مدارج ترقی را طی كرد و به مناصبی هم‏چون وزارت كشور و معاونت رئیس جمهور دست یافت و در نهایت در سال 1800 به ریاست جمهوری امریكا انتخاب شد.

وی سال‏ها قبل از آن، پیشنهادی درباره الغاء بردگی داد كه رد شد اما آن چنان بر سر این كار پافشاری كرد كه به تصویب رسید. جفرسون هم‏چنین به هنگام نمایندگی كنگره امریكا، اعلامیه معروف خود در زمینه استقلال را قرائت كرد. او دو دوره ریاست جمهوری امریكا را برعهده داشت و علی‏رغم میل مردم برای انتخاب دوباره او به ریاست جمهوری، از این كار كناره گرفت.

جفرسون مدعی دموكراسی و مخالف نظام سرمایه‏داری بود، با این حال، آشكارا از سلطه مطلق فردی بر كل جامعه و از تمركز تمامی اختیارات ایالات در دست رئیس جمهور جانبداری می‏كرد. او هرگز این شیوه را نافی دموكراسی نمی‏دانست. او هم‏چنین با اینكه از آزادی‏خواهی و از حق همه مردم در برخورداری از مزایای اجتماعی سخن به میان می‏آورد، در عین حال از بزرگ‏ترین ملاكان برده‏دار در ویرجینیا محسوب می‏شد. به طور مثال زمانی كه به ریاست جمهوری امریكا انتخاب می‏شد، تنها در یكی از مزارعش، بیش از یك‏ صد و پنجاه برده سیاه‏پوست داشت كه در تمامی ساعات روز به كارهای سخت و طاقت فرسا اشتغال داشتند.

جفرسون در آغاز دوران دوم حكومت خود در سال 1804، برای فرار از پرداخت حق تردد كشتی‏های امریكایى از دریای مدیترانه به دولت‏های شمال افریقا، كشتی‏های جنگی فراوانی را رهسپار این منطقه كرد و پس از حمله به بنادر شمال افریقا، از مطالبات مالی دولت‏های افریقایى جلوگیری كرد به طوری كه از آن پس، كشتی هی اروپایى و امریكایى بدون پرداخت كمترین وجهی از این منطقه عبور می‏كردند. اما آن چه شخصیت جِفِرسون را برجسته ساخته، نظرات سیاسی و اندیشه‏های فلسفی اوست. جفرسون در تاریخ امریكا، یكی از مردانی است كه جهانی‏ترین مغزها را داشت. او علاوه بر علایق فلسفی، سیاسی و تربیتی، در موسیقی نیز دارای استعداد بود؛ مخترعی توانا بود و از طالبان عمیق ادبیات، ریاضیات، گیاه‏شناسی، جَوشناسی، جانورشناسی، نجوم، نژادشناسی و معماری به شمار می‏رفت. اساس اندیشه‏های سیاسی جفرسون، تساوی حقوق و تبدیل حكومت‏ها به دموكراسی بود. به نظر او، حكومت دموكراسی تنها حكومتی است كه نمی‏تواند چه در ظاهر و چه در باطن برای همیشه با حقوق مردم ستیزه كند. فلسفه او بر پایه اصل اعتماد متقابل نهاده شده است. از دید جفرسون، به دلیل این كه برخی غیرقابل اعتمادند نباید همه را نامعتمد به شمار آورد. توماس جفرسون 18 سال آخر عمر را در ملك شخصی خود به نویسندگی، كشاورزی و نواختن موسیقی پرداخت تا این كه در چهارم ژوئیه 1826م در 83 سالگی درگذشت.

***

مرگ "فتحعلی شاه" دومین شاه قاجار

178 سال پیش در چنین روزی در سال 1250 هجری قمری ، فتحعلیشاه ، دومین پادشاه قاجار ، پس از حدود 38 سال سلطنت در 68 سالگی در اصفهان درگذشت.

فتحعلی شاه در دوران پادشاهی طولانی خود، همواره سرگرم كشمكش با قوای داخلی و خارجی بود و به كمك فرزندان خود بود كه توانست بر مشكلات داخلی توفیق یابد.در زمان او جنگ‏های اول ودوم ایران و روسیه روی داد و باعث انعقاد قراردادهای ننگین گلستان و تركمانچای و جدا شدن سرزمین‏های پهناوری از كشور ایران و الحاق به روسیه گردید. فتحعلی شاه در موقع مرگ از ده‏ها زنِ خود بیش از 105 دختر و پسر و در حدود 600  نوه به یادگار گذارد. كثرت اولاد او در زمان حیات و پس از خودش، اوضاع اداری مملكت را مشوَّش كرد و چون هر كدام از این شاهزادگان، دارای دستگاه و روابط بسیاری بودند، از انجام هر ظلمی به مردم، اِبا نمی‏كردند. از طرفی مردم كه مورد ستمی قرار می‏گرفتند، چون تجاوزكننده، فرزند شاه بود، برای شكایت از مظالم ایشان، چاره‏ای جز تحمل نداشتند. فتحعلی شاه از اصلاحات خبری نداشت و شاید، هرگز به فكر این كار هم نیافتاده بود.

جسد فتحعلی شاه  را پس از مرگ  به قم برده و در آستانه‏ی حضرت معصومه به خاك سپردند.

***

در گذشت فرانسوا رنه دو شاتو بریان

159 سال پیش در چنین روزی در سال 1848 میلادی ، شاتو بریان نویسنده و سیاست مدار فرانسوی دیده از جهان فروبست .

شاتو بریان در سال 1768 میلادی در سن مالو از شهرهای شمال غربی فرانسه به دنیا آمد. نام اصلی وی فرانسوا رنه بود، در سال 1786 با رتبه استواری به خدمت سربازی مشغول شد و چون آتش انقلاب در فرانسه زبانه کشید به آمریکا سفر کرد. نزدیک یک سال در کانادا و برخی دیگر از ممالک دنیای نو به سیاحت گذرانید و در سال 1792 به فرانسه بازگشت و به یاری شاهزادگان و مهاجرانی که بر ضد حکومت انقلابی در شهر گب لنتز گرد آمده بودند برخاست، ولی در آنجا مجروح شد و به انگلستان رفت.

چندی بعد همین که بناپارت در فرانسه به مقام کنسولی رسید شاتوبریان بار دیگر به پاریس آمد و بدو پیوست و به مقامات دولتی رسید، اما دیری نگذشت که علتی سیاسی او را از بناپارت رنجیده خاطر و با مخالفان وی همداستان ساخت. پس راه سفر بیت المقدس پیش گرفت و کشورهای یونان، شام، مصر، تونس و اسپانیا را سیاحت کرد. در دوران بازگشت خاندان بوربن به سلطنت فرانسه شاتوبریان باز به میدان سیاست داخل شد و به مقامات سفارت و وزارت خارجه رسید. در سال 1830 پس از انقراض خاندان بوربن حیات سیاسی را ترک گفت و باقی عمر را به نویسندگی گذرانید و سرانجام در سال 1848 در پاریس درگذشت. از مهمترین آثار ادبی شاتوبریان که در ادبیات فرانسه تأثیر خاص داشته یکی داستان آتالا و دیگری حکایت رنه است، که هر دو مظهر احساسات شخصی اوست. دیگر کتاب های او عبارتند از، شهیدان و جلال مسیحیت، که از عقاید دینی وی حکایت می کند.

***

درگذشت  تئودور اشتورْمْ  ادیب معروف آلمانی

119 سال پیش در چنین روزی در سال 1888 میلادی ، تئودور اشتورم ادیب آلمانی ، در 71 سالگی درگذشت. اشتورم در 14 دسامبر 1817 میلادی ، در شهر هوسوم در شمال آلمان به دنیا آمد. وی طی تحصیلات متوسطه، در رشته حقوق به تحصیل پرداخت و چند سالی نیز به وكالت دادگستری اشتغال یافت و از سال 1853 م به مدت 10 سال به عنوان قاضی در خدمت دولت پروس بود. اشتورم در همین ایام كار نویسندگی را به طور جدی پیگیری كرد و با خلق دو داستان شاعرانه با نام‏های ایمِنسی و سوار بر اسب سفید، به شهرت و محبوبیت فراوانی رسید به طوری كه تنها با همین دو اثرْ كافی است تا مردم آلمان و جهان، او را یك نویسنده توانا بدانند. او پیش از آنكه شاعر باشد، نویسنده و داستان سرای ماهری بود و با توجه به داستان‏های كوتاه و فراوان وی، می‏توان او را آغازگر این فن در آلمان دانست، به طوری كه در تاریخ ادبیات آلمان، همیشه داستان‏های كوتاه اشتورم، شاه‏كارهای واقع‏بینانه شاعرانه خوانده می‏شود. ضمن آنكه این شیوه كار برای فكر آلمانی، كشش و جاذبه خاصی داشته است. اشتورم را یكی از بزرگ‏ترین نویسندگان و شعرای آلمان در قرن نوزدهم به شمار آورده‏اند. از آثار او می‏توان از داستان‏های ازتون، پسر سناتور و پل عروسك ساز را نام برد.

***

استقلال  فیلیپین

61 سال پیش در چنین روزی در سال 1946 میلادی ، فیلیپین پس از نزدیک به نیم قرن، استقلال خود را از آمریکا گرفت. فیلیپین که از مستعمرات اسپانیا در آسیا بود در جریان جنگ آمریکا و اسپانیا به تصرف آمریکا درآمده بود.

البته این کشور قبل از اعلام استقلال در تاریخ بیست و چهارم اکتبر 1945 به عضویت سازمان ملل متحد  در آمده بود . نژاد بیشتر مردم مردم آن زرد ایگورت است و علاوه بر زبان رسمی تاگالوگ ، زبان اسپانیولی و انگلیسی هم در آنجا رایج است . اهالی این سرزمین از ادیان مسیحیت و اسلام پیروی می کنند . نوع حکومت این کشور جمهوری است .

***

درگذشت دکترمحمد معین

36 سال پیش در چنین روزی در سال 1350 شمسی ، دکتر محمد معین ؛ ادیب و نویسنده و مصحح و پژوهشگر بزرگ ادب فارسی و صاحب لغتنامه معین ، پس ازماه ها بیهوشی ، دارفانی را وداع گفت .

او روز نهم اردیبهشت سال 1297 هجری در یکی از محلات اصلی رشت به دنیا آمد. در ایام کودکی محمد ، پدر و مادرش  در فاصله 5 روز درگذشتند و از آن پس پدر بزرگ محمد، شیخ محمد تقی معین العلما از بزرگان رشت ، مراقبت و تربیت محمد و برادر کوچکترش علی را به عهده گرفت. محمد، صرف ونحو عربی و علوم مختلف دینی را نزد پدر بزرگ و مرحوم سید مهدی رشت آبادی فرا گرفت. او در اداره معارف گیلان شاگرد ممتاز شد و نتیجتا راهی دارالفنون تهران شد . محمد معین، سال 1310 دوره متوسطه را هم به اتمام رساند وسپس در رشته فلسفه و ادبیات مدرسه عالی دارالمعلمین تهران ثبت نام کرد. سال سوم آنقدر به زبان فرانسوی تسلط پیدا کرد که یک بار در حضور لرد بایرون – شاعر معروف فرانسوی – سخنرانی کرد. این کار او باعث تعجب و تشویق فراوان همه استادان و دانشجویان شد. در سال 1313 رساله ای به زبان فرانسه ارائه داد و موفق به گرفتن لیسانس ادبیات و فلسفه با نمره ممتاز شد. پس از آن با پشتکاری بی نظیر به تحقیق و تالیف پرداخت. از جمله اینکه رساله ای تحقیقی با عنوان "حافظ شیرین سخن" نوشت و "روان شناسی تربیتی" نوشته " علی الجارح " و " مصطفی امین" را از عربی به فارسی و «ایران از آغاز تا اسلام» نوشته پروفسور گریشمن را از انگلیسی به فارسی ترجمه کرد. او در سال 1318 به سمت معاونت اداری دانشسرای مقدماتی و دبیری دانشسرای عالی منصوب شد . در این زمان در دوره دکترای زبان و ادبیات فارسی ثبت نام کرد. شهریور ماه 1321 در میان خیل عظیم استادان و دانشجویان ، مراسم دفاع از رساله دکترای زبان و ادبیات فارسی از سوی محمد معین انجام شد. استاد راهنمای او ملک الشعرای بهار بود . رساله او با قید بسیار خوب تصویب شد و در ضمن این اتفاق آشنایی اش با دهخدا بوجود آمد .

همکاری با علامه دهخدا ، علاقه شدیدی در دکتر معین ایجاد کرده بود که دست به تالیف فرهنگی جامع بزند که مانند دایره المعارفی بزرگ، نیاز افراد مختلف را بر طرف سازد. او شروع به فیش برداری کرد. از پیش هم حدود 300 هزار فیش تهیه کرده بود. دکتر معین برای تدوین فرهنگ فارسی نزدیک به 400 نفر از دانشجویانش را به کار دعوت کرد. سپس به جستجو در شیوه های مختلفی که در دنیا رواج داشت، پرداخت سرانجام با تلاش فراوان ، چاپ فرهنگ فارسی در سال 1342 شروع شد .

چند سال بعد دکتر معین، پس از سال ها تلاش و کوشش و تحقیق، یک روز صبح در جلسه مدافعه یکی از دانشجویان دانشگاه تهران، ناگهان به کف اتاق افتاد و بیهوش شد. پزشکان پس از معاینه های فراوان متوجه ضایعه ای شدند که در مغز دکتر به وجود آمده بود. با وجود سعی و تلاش فراوان، هیچ بهبودی در حال او حاصل نشد. ماهها در بیمارستان بستری شد، اما هیچ گونه واکنشی ناشی از بازگشت فعالیت ادراک، در او مشاهده نشد.

سرانجام در حالی که استاد از شدت بیماری وزنش به 17 کیلو رسیده بود، در نیمروز گرم سیزدهم تیر ماه 1350 دفتر حیاتش بسته شد.

از مرحوم دکتر معین مقالات و کتاب های فراوانی، همراه با تصحیح متون ادبی با حاشیه نوسی و اضافات ، ترجمه کتاب از زبان های عربی و انگلیسی و زبانهای باستانی به جای مانده است. موضوع اغلب مقاله های دکتر معین، لغت و دستور زبان فارسی ، مباحث و مسائل ادبی ، تاریخ ادبیات و زبان ، تاریخ و فرهنگ ، کتاب شناسی ، فلسفه و ... است.

***

وفات عالم بزرگ آیت‏اللَّه سیدحسن موسوی بجنوردی

33 سال پیش در چنین روزی در سال 1395 هجری قمری ، عالم بزرگ آیت‏اللَّه "سیدحسن موسوی بجنوردی" درگذشت .

آیت‏اللَّه حاج میرزا حسن‏بن سیدآقا بزرگ موسوی بجنوردی متولد 1316 ق، فقیهی بزرگ و از مراجع و اساتید و مدرسین حوزه‏ی علمیه‏ی نجف بود. القَواعِدُ الفِقهیه، ذخیرةُالمَعاد، حاشیه بر وسیلةُ النجاة و رساله در اجتماع امر و نهی، از آثار این فقیه بزرگوار می‏باشند .

***

درگذشت صادق چوبک

9 سال پیش در چنین روزی در سال 1377 شمسی ، صادق چوبک داستان نویس معاصر ایرانی درگذشت . این نویسنده در تیرماه 1295 در بوشهر متولد شد . پدرش تاجر بود، اما به دنبال شغل پدر نرفت و به كتاب روی آورد. در بوشهر و شیراز درس خواند و دوره كالج آمریكایی تهران را هم گذراند. در سال 1316 به استخدام وزارت فرهنگ درآمد. اولین مجموعه و داستانش را با نام «خیمه شب بازی» در سال 1324 منتشر كرد. در این اثر و «چرا دریا طوفانی شد» (1328) بیشتر به توصیف مناظر می پردازد، ضمن اینكه شخصیت های داستان و روابط آنها و روحیات آنها نیز به تصویر كشیده می شود. اولین اثرش را هم كه حاوی سه داستان و یك نمایشنامه بود، تحت عنوان «انتری كه لوطیش مرده بود» به چاپ سپرد. آثار دیگر وی كه برایش شهرت فراوان به ارمغان آورد، رمانهای «تنگسیر» و «سنگ صبور» بود. تنگسیر به 18 زبان ترجمه شده است.

از دیگر آثار چوبك می توان به ترجمه قصه معروف «پینو كیو» به فارسی، با نام «آدمك چوبی»، ترجمه  شعر «غُراب» اثر «ادگار آلن پو» و آخرین اثر منتشره اش هم ترجمه حكایت هندی عاشقانه ای به نام «مهپاره» بود كه در زمستان 1370 منتشر گردید.

***

جشن تیرگان

در ایران کهن، هر ماه نام خاصی داشت و هرگاه نام روز و ماه یکی می‌شد، ایرانیان آن روز را جشن می‌گرفتند و جشن تیرگان نیز در روز 13  تیرماه برگزار می‌شد. «جشن تیرگان» از بزرگترین جشن های ایران باستان است در ستایش و گرامیداشت «تیشتَر، ستاره ی باران آور در باورهای مردمی، و درخشان ترین ستاره ی آسمان که در نیمه ی دوم سال، همزمان با افزایش بارندگی ها، در آسمان سرِ شبی دیده می شود.

افزون بر این جشن، این روز، سالروز حماسه بزرگ آرش کماندار است که با قرار دادن جانش در کمان، مرز ایران و توران را مشخص کرد و به جنگ‌های دراز مدت ایرانیان و تورانیان پایان داد.

روایت به این گونه است که در نبرد میان ایران و توران ، سپاه ایران شکست سختی می خورد . سپاه ایران در مازندران به تنگنا می افتد و سرانجام دو سوی نبرد به سازش در می آیند و برای آنکه مرز دو کشور مشخص شود و ستیز از میان برخیزد می پذیرند که از مازندران تیری به جانب خاور (خراسان) پرتاب کنند هر جا تیر فرو آمد همان جا مرز دو کشور باشد و هیچ یک از دو کشور از آن فراتر نروند .

آرش در میان ایرانیان بزرگ ترین کماندار بود و به نیروی بی مانندش تیر را دورتر از همه پرتاب می کرد. او مامور شد تا تیر را پرتاب کند . آرش دانست که پهنای کشور ایران به نیروی بازو و پرش تیر او بسته است و باید توش و توان خود را در این راه بگذارد. او خود را آماده کرد، برهنه شد، و بدن خود را به شاه و سپاهیان نمود و گفت ببینید من تندرستم و کژی ای در وجودم نیست، ولی می دانم چون تیر را از کمان رها کنم همه ی نیرویم با تیر از بدن بیرون خواهد آمد. آنگاه آرش تیر و کمان را برداشت و بر بلندای کوه دماوند برآمد و به نیروی خداداد تیر را رها کرد و خود بی جان بر زمین افتاد. تیر از بامداد تا نیمروز در آسمان می رفت و از کوه و در و دشت می گذشت تا در کنار رود «جیهون» بر تنه ی درخت گردویی که بزرگ تر از آن در گیتی نبود؛ نشست. آنجا را مرز ایران و توران جای دادند و هر سال به یاد آن جشن گرفتند.

***

منابع:

1- ایرانگار

2- ویکی‌پدیا

3- مبلغ

4- آی کتاب دات کام

5- مهر

6- روزنامک

7- سایت تاریخ ایران باستان

8– میراث فرهنگی

9- رشد