رئیسی كه یك دلار به ایران وام نداد

دوره ریاست 25 ماهه پل ولفوویتز بر بانك جهانی روز گذشته در حالی به اتمام رسید كه جمهوری اسلامی ایران طی این مدت موفق به دریافت هیچ وامی با امضای وی نشد.

بازخوانی پرونده رییس مستعفی بانك جهانی

پل ولفویتز معاون سابق وزیر دفاع آمریكا كه از وی به عنوان «معمار جنگ عراق» نیز نامبرده می شود، آخر مارس 2005 میلادی به سمت ریاست بانك جهانی انتخاب شد و در تاریخ اول ژوئن سال 2005 نیز به عنوان دهمین رئیس بانك جهانی كار خود را در این نهاد مالی بین المللی آغاز كرد.

انتخاب پل ولفوویتز به این سمت در شرایطی انجام شد كه حرف و حدیث فراوانی درباره نقش وی در جنگ عراق از سوی برخی از كشورهای عضو بانك جهانی مطرح شده بود و كشورهای اروپایی وی را به دلیل نفوذش در تعیین سیاست خارجی آمریكا و نداشتن سابقه اقتصادی فردی جنجال آفرین عنوان كرده بودند.

كشورهای اروپایی از زمان معرفی ولفوویتز ابراز نگرانی كرده بودند كه شاید وی بانك جهانی را به بازویی برای اجرای سیاست خارجی آمریكا و دستور كار نومحافظه كاران به اشاعه مردم سالاری و اقتصاد بازار تبدیل كند. اما این استراتژیست نظامی قول داده بود كه دستور كار توسعه این سازمان را تغییر ندهد.

تصمیم ریاست وی بر بانك جهانی توسط دولت‌هایی كه سهامدار اصلی در این بانك به حساب می‌آیند و در مقابل 24 عضو هیات رییسه این بانك اتخاذ شد. به این ترتیب پل ولفوویتز 61 ساله از اول ژوئن سال 2005 جانشین "جیمز ولفنسون" رئیس اسبق بانك جهانی شد.

ولفوویتز تنها نامزدی بود كه برای تصدی ریاست این بانك معرفی شده بود و از گذشته قانون نانوشته‌ای در بانك جهانی رایج است كه یك آمریكایی در راس قرار داشته باشد.

اما دوره ریاست ولفوویتز بر بانك جهانی كه 5 ساله و قابل تمدید هم بود، بیش از 25 ماه دوام نیاورد و وی كه با اتهاماتی در زمینه فساد اداری و اخلاقی در این بانك مواجه شده بود در ماه می 2007 میلادی مجبور به استعفاء شد و از امروز نیز رابرت زولیك كه پیش از این معاون وزیر خارجه آمریكا بوده است، به مدت 5 سال ریاست این نهاد پولی بین المللی را برعهده گرفت.

آخرین وام بانك جهانی به ایران، 5 روز قبل از آغاز ریاست ولفوویتز

آخرین وامی كه توسط هیات مدیره بانك جهانی برای جمهوری اسلامی ایران تصویب شده است به تاریخ 26 می 2005 میلادی یعنی پنج روز قبل از آغاز ریاست ولفوویتز بر این بانك بر می گردد. بانك جهانی در این روز پرداخت وام 344 میلیون دلاری به دو پروژه بهسازی شبكه آب و فاضلاب در شهرهای شمالی ایران را به تصویب رسانده بود.

بر اساس مصوبه 26 می سال 2005 هیات مدیره بانك جهانی، این بانك مبلغ 224 میلیون دلار به پروژه بهسازی شبكه آب و فاضلاب چهار شهر شمالی ایران شامل انزلی، رشت، ساری و بابل اختصاص داده بود.

«پروژه مدیریت شبكه جامع آب و زمین البرز» دیگر پروژه ای بود كه بانك جهانی در آن روز پرداخت وام 120 میلیون دلاری به این پروژه را تصویب كرده بود.

بانك جهانی در جهت مدیریت بهینه منابع آب پروژه مدیریت شبكه جامع آب و زمین البرز را در استان مازندران اجرا می كند.

6 پروژه بانك جهانی در ایران 2 سال در انتظار امضای ولفوویتز

عدم تصویب وام برای ایران طی دوره ریاست 25 ماهه ولفوویتز در حالی است كه بانك جهانی طی این مدت تامین مالی شش پروژه در ایران به ارزش 500 میلیون دلار را در دست بررسی داشته است.

در بخش انرژی و معدن پروژه‌ای با نام «انتقال و توزیع برق» در دست بررسی بانك جهانی بوده است. هدف از این پروژه كه 250 میلیون دلار ارزش دارد، بهبود و افزایش كیفیت عرضه برق و تقویت عملكرد ساختاری و مالی این بخش عنوان شده است و پروژه مذكور همچنان در حال آماده سازی اسناد است.

در بخش توسعه روستایی نیز پروژه ای با نام «افزایش بهره‌وری و توسعه صادرات» مدتها در دست بررسی است . هدف از این پروژه رونق بخشیدن به بازار كالاهای كشاورزی ایران در ابعاد داخلی و بین المللی اعلام شده است.

بانك جهانی پیشتر در گزارشی تصریح كرده بود: اجرای این پروژه كه 20 میلیون دلار ارزش دارد،با تاخیر مواجه شده است.

پروژه سوم كه در بخش حمل و نقل است، "‌همكاری فنی در بخش حمل و نقل شهری" نام دارد . هدف این پروژه تقویت توانایی‌های فنی ایران در زمینه اتخاذ و اجرای استراتژی های مناسب حمل و نقل عنوان شده است.

هزینه این پروژه تاكنون برآورد نشده است و بانك جهانی از مدتها پیش در حال بررسی ابعاد مختلف این پروژه است.

"امنیت جاده‌ای " نام پروژه دیگری می‌باشد كه مربوط به بخش حمل و نقل ایران بوده و ماهها در دست بررسی قرار دارد. هدف از این پروژه كاهش تصادفات جاده‌ای در نقاط حادثه خیز و مناطق شهری و افزایش توانایی دولت در حل مشكلات مربوط به امنیت جاده‌ها تعیین شده است.

هر چند مراحل آماده سازی این پروژه به پایان رسیده و ارزش این پروژه نیز 80 میلیون دلار ارزیابی شده است، هیات مدیره بانك جهانی با اختصاص این وام هنوز موافقت نكرد.

پروژه بعدی موسوم به صندوق توسعه روستایی است كه با هدف ارتقای جامعه روستایی و كاهش فقر دنبال می شود و هر چند مذاكرات آن با تاخیر مواجه شد ولی در حال انجام است. ارزش این پروژه نیز 75 میلیون دلار اعلام شده است.

پروژه ششمی كه بانك جهانی از مدتها پیش در نظر دارد آن را در ایران به اجرا بگذارد مربوط به بخش توسعه شهری است. این پروژه «‌مدیریت موادزائد تهران» نام دارد. هدف از این پروژه با ارزش 70 میلیون دلار ارتقاء مدیریت و كنترل مواد سمی و زائد در سطح شهر تهران می‌باشد.

شرط ولفوویتز برای پرداخت وام به ایران

اوایل سال 85 دیداری بین طهماسب مظاهری معاون كل وزارت امور اقتصادی و دارایی و معاون بانك جهانی انجام شده بود كه در این دیدار پرداخت هرگونه وام جدید بانك جهانی به ایران منوط به تصویب سند همكاری‌های سه ساله ایران و بانك جهانی موسوم به CAS شد.

در این دیدار كه در حاشیه اجلاس بهاره بانك جهانی برگزار شده بود، طهماسب مظاهری تأكید كرد كه سند مذكور به زودی نهایی شده و به هیأت مدیره بانك جهانی جهت تصویب ارائه می‌شود.

پورتمن معاون بانك جهانی نیز در این دیدار به لزوم رایزنی ایران برای رفع برخی موانع موجود، جهت تسهیل اعطای وام به ایران تأكید كرد.

پرداخت 3 میلیارد و 600 میلیون دلار وام به ایران تا قبل از ریاست ولفوویتز

بر اساس گزارش سایت رسمی بانك جهانی، میزان وام های تصویب شده از سوی بانك جهانی برای ایران قبل و پس از پیروزی انقلاب اسلامی تا 26 می 2005 میلادی یعنی قبل از آغاز ریاست ولفوویتز حدود 3 میلیارد و 600 میلیون دلار بوده است ولی طی 25 ماه گذشته یعنی دوره ریاست ولفوویتز حتی یك سنت هم وام برای ایران تصویب نشد.

میزان وام های تصویب شده از سوی بانك جهانی پس از پیروزی انقلاب اسلامی حدود 4/2417 میلیون دلار بوده است.

بر اساس این گزارش، ریز وامهای تصویب شده عبارت از پروژه بازسازی مناطق زلزله در " 14 مارس 1991" میزان 250 میلیون دلار، ارتقا آبیاری در " 16مارس 1993" میزان 157 میلیون دلار، پروژه سیسل سیستان در " 28 مه 1992" میزان 57 میلیون دلار، پروژه ارتقا كارایی بخش نیرو در " 30 مارس 1993" میزان 165 میلیون دلار، پروژه زهكشی تهران در "28 مه 1992" میزان 77 میلیون دلار، پروژه بهداشت و تنظیم خانواده (1) در " 25 مارس 1993" میزان 4/141 میلیون دلار، پروژه بهداشت و تغذیه (2) در " 18 مه 2000" میزان 87 میلیون دلار، پروژه فاضلاب تهران "در 18مه 2000 " میزان 145 میلیون دلار، پروژه سد البرز (پاشاكلا) در " 26 مه 2005" میزان 120 میلیون دلار، پروژه آب و فاضلاب شیراز و اهواز در" 25 مه 2004" میزان 279 میلیون دلار، پروژه بهسازی مسكن در " 25 مه 2004" میزان 80 میلیون دلار، پروژه مدیریت زیست محیطی در" 8 آوریل 2003" میزان 20 میلیون دلار، پروژه آب و فاضلاب شهرهای شمالی در " 26 مه 2005 "میزان 224 میلیون دلار، پروژه بازسازی مناطق زلزله زده در "3 ژوئن 2003" میزان 180 میلیون دلار و پروژه بازسازی مناطق زلزله زده بم و بروات در " 28 اكتبر 2004" میزان 220 میلیون دلار بوده است.

طی سالهای قبل از پیروزی انقلاب اسلامی نیز مبلغ یك میلیارد و 210 میلیون دلار وام توسط بانك جهانی به ایران داده شده بود.

منبع: فارس