آمریكا طنزپردازانی دررده عبید زاكانی ندارد
یوسفعلی میرشكاك گفت: از آن جایی كه جامعه آمریكا یك جامعه جدید است و تاریخ ادبیات آن چیزی حدود دو قرن عمر دارد طنزپردازانی در رده عبید زاكانی ندارد و مساله‌ای با عنوان هزل و هجو در طنز آنها وجود ندارد و طنز آن از مقوله جامعه شناختی فراتر نمی‌رود.
به نقل از دفتر طنز حوزه هنری، یازدهمین نشست از سلسله نشست‌های "دگرخند" با نقد و بررسی آثار مكتوب طنز از سوی دفتر طنز حوزه هنری برگزار شد.
در این جلسه كه سوم تیرماه در تالار اندیشه حوزه هنری برگزار شد، كتاب "طنز آمریكا " نوشته محمدعلی علومی با حضور نویسنده و یوسفعلی میرشكاك نقد و بررسی شد.
در ابتدای این جلسه محمد علی علومی با اشاره به پهناوری كشورمان ایران گفت: "در كشوری با این عظمت تنها دفتر طنز حوزه هنری است كه به طنز می‌پردازد!"وی بر ضرورت برگزاری چنین جلساتی تاكید كرد.
علومی در ادامه جلسه درباره كتاب "طنز آمریكا "توضیح داد: ما گنجینه های بسیار بزرگی از انواع طنز در ایران داریم اما از دوره قاجار به بعد كه با اروپا آشنا شدیم شروع كردیم به تخریب و فراموشی این گنجینه ها كه مبادا ما از اروپا عقب بمانیم.در این كتاب به نوعی سعی كرده ام از انواع طنز در آمریكا از جمله ؛ طنز سیاه، طنز فلسفی، طنز اجتماعی و ... به جهت معرفی ادبیات طنز در این كشور نمونه‌هایی را گردآوری كنم .
یوسفعلی میرشكاك نیز با اشاره به اینكه در ادبیات طنز آمریكا چیزی به عنوان هزل و هجو وجود ندارد، افزود: از آن جایی كه جامعه آمریكا یك جامعه جدید و نویی است و تاریخ ادبیات آن چیزی حدود دو قرن عمر دارد طنز پردازانی در رده عبید زاكانی ندارد و مسئله‌ای با عنوان هزل و هجو در طنز آن ها وجود ندارد، در عین حال طنز در آمریكا از مقوله جامعه شناختی فراتر نمی‌رود.
وی افزود: اگر ما توقع خندیدن به معنای شرطی كلمه رادر ادبیات طنز آمریكا داشته باشیم چنین چیزی پیدا نمی‌كنیم.البته پس از پیدایش كاریكاتور در آمریكا هزل و هجو نیز به این كشور پا گذاشت اما فقط درتصویر و با استفاده از نیروی هنرهای تجسمی به مخاطب نشان داده شد.
وی درباره علت این امر توضیح داد :" شاید بتوان این دلیل را برای آن برشمرد كه آمریكا همانند دیگر قاره ها تاریخ وسیعی ندارد و خیلی از مسائلی كه برای دیگران اتفاق افتاده در این كشور اصلا وجود نداشته است. به طور مثال در آمریكا سلطنت و پادشاهی هرگز تجربه نشده چیزی كه درونمایه اصلی آثار بسیاری از فضلای شرقی و اروپایی در خلق اثارشان بوده است. به طور كلی می‌توان گفت؛ آمریكا تاریخش با مدرنیته شروع می‌شود در حالی كه بسیاری از كشورها با مدرنیته تاریخشان به پایان می‌رسد.
میرشكاك خطاب به علومی درباره آثاری كه در كتاب "طنز آمریكا گردآوری شده است بیان كرد: اغلب طنز‌هایی كه در این كتاب گردآوری شده است آثار درجه دو هستند .در مورد قالب آنها نیز باید بگویم كه من آن ها را به عنوان نمونه های طنز سیاه نپسندیدم . طنز سیاه طنزی است كه مبتی بر نفی باشد كه نمونه بارز آن "در انتظار گودو" اثر ساموئل بكت است كه موجود الهی و نجات دهنده بشر(گودو) را نفی می كند .من در این كتاب نمونه ای از طنز سیاه ندیدم ضمن اینكه آثار انتخاب شده در كتاب حتی ترجمه ای یكدست ندارند.
وی افزود: اگر بخواهیم به آثار برجسته این كتاب اشاره كنیم دو اثر مارك تواین ؛"سنجاق‌ها" و "مصاحبه" در این كتاب نمونه‌ای واقعی از طنز آمریكا هستند .مارك تواین در حقیقت ملانصرالدین آمریكاست و در عین حال جدی ترین فیلسوف در این كشور بوده و هنوز هم هست وی در آثارش امیدوار است كه آمریكا روزی نجات پیدا كند.در قصه "مصاحبه" تواین تاملی داشته است بر اینكه ته نشست جامعه آمریكا را بالا بیاورد.یا در داستان "سنجاق‌ها" كه یك طنز اجتماعی موفق است؛ این داستان هجو رئالی است كه از سوی خود آمریكایی ها سعی شده در جامعه جا بیفتد.
میرشكاك تاكید كرد: طنز آمریكا از دایره اجتماع فراتر نمی رود و به مسائلی چون؛ كائنات و یا دغدغه های فردی توجه نمی كند . اگر هم فرد را مطرح می كند، خارج از موقعیت اجتماعی او نیست .به عقیده من موقعیت یك امریكایی اگر بخواهد خودش را از جامعه اش جدا كند موقعیت اسفناكی است.
در ادامه این جلسه گردآورنده كتاب "طنز امریكا " اظهار داشت: علت انتخاب این آثار این بود كه نویسندگان این آثار از زوایایی به طنز نگاه كرده اند كه برای من جالب بود ضمن اینكه ما در جامعه ای زندگی می‌كنیم كه دیدن فیلم های آمریكایی برایمان جا افتاده است اما اگر قرار باشد ادبیات این كشور بررسی شود در مقابل آن جبهه گرفته می‌شود.بنابراین من مجبور بودم از آثاری كه قبلا در مجلاتی چون،توفیق، كتاب هفته و ... چاپ شده‌اند استفاده كنم.
یوسفعلی میرشكاك در ادامه جلسه در پاسخ سئوال یكی از مخاطبان درباره جایگاه ریچارد براتیكان نویسنده كتاب "صید ماهی قزل آلا در آمریكا"در طنز آمریكا گفت: هیچ نویسنده آمریكایی را نمی توانید پیدا كنید كه رگه هایی از طنز در آثارش نباشد از جان اشتاین بك گرفته تا به آثار امروزی تری چون "ناتور دشت" سلینجر.آمریكایی‌ها ذوق طنزپردازی دارند چراكه در جامعه‌ای زندگی می‌كندد كه به دلیل حضور اقوام مختلف بهم ریختگی دارد و این یعنی طنز ."
وی افزود: ادبیات آمریكا در مقایسه با اروپا زنده تر است.ادبیات اروپا نوعی واخوردگی دارد كه نتوانسته است به یشرفت آن كمك كند،به تعبیر نجف دریابندری؛ قالبی منحط دارد.
در پایان این جلسه محمد علی علومی گفت: این داستان‌ها شاید بتواند به طنازان ایرانی كمك كند تا آنها نیز همچون طنازان آمریكایی كوچك‌ترین و دم دست‌ترین مسئله را جان مایه طنز قرار دهند. ضمن اینكه این اولین كار من در حوزه طنزآمریكا است كه سعی كرده‌ام پس از هر داستان شرح و توضیحی مختصر درباره آن بیاورم.
مطالب مرتبط:
مسعود ده نمکی ، مایکل مور ایران
