کودک نافرمان شما دچار اختلال ODD است

نافرمانی در کودکان به ویژه برای کودکان پر مشکل و در آغاز بلوغ، طبیعی است. کودکان معمولا با عدم اطاعت از والدین و معلم‌ها و با به راه انداختن جروبحث و بد زبانی نافرمانی خود را نشان می‌دهند.
به طور کلی نمی‌توان نافرمانی کودکان را یک مشکل یا مساله جدی درنظر گرفت اما زمانی که کودکی این عادت رفتاری را بیش از ۶ ماه ادامه بدهد و در مقایسه با هم‌سالانش رفتار پرخاشگرانه شدیدتری داشته باشد مساله نگران کننده است. این می‌تواند به معنای آن باشد که کودک دچار نوعی از اختلال رفتاری است که آن را اختلال نافرمانی مقابله جویانه می‌نامند.‏
اختلال نافرمانی مقابله جویانه شرایطی است که در آن کودک یک الگوی پیشرونده خشم و خلق‌و خوی ناآرام را به نمایش می‌گذارد.این اختلال فعالیت‌های معمول روزانه کودک را مختل می‌کند و در مدرسه و خانه برایش دردسرساز می‌شود.‏
بسیاری از کودکان و نوجوانانی که با اختلال نافرمانی شناسایی می‌شوند در معرض اختلالات رفتاری جدی‌تر ضد اجتماعی قرار دارند. بنابراین اگر علائم و نشانه‌های این اختلال را در فرزندتان مشاهده می‌کنید فورا برای پیشگیری از پیشرفت این اختلال اقدام کنید.‏

چرا برخی از کودکان دچار این اختلال می شوند؟

معمولا اولین سوالی که والدین از خود می پرسند این است که از میان این همه کودک، چرا فرزند من دچار اختلال نافرمانی مقابله ای است؟ واقعیت این است که شواهد کمی مبنی بر ارثی بودن اختلال ODD وجود دارد و نتایج اغلب مطالعات نقش محیط را در ایجاد این اختلال نشان می دهند؛ مثلا تعارض های زناشویی والدین؛ یعنی دستورهای متناقض والدینی که در شیوه تربیت فرزند و قانونگذاری ها به تفاهم نرسیده اند، والدینی که فرزندان خود را قبول ندارند، آنها را تایید نمی کنند، به آنها محبت نمی کنند، درکشان نمی کنند و مسائل را برایشان توضیح نمی دهند و بدون هیچ توضیحی آنها را تنبیه می کنند، در بروز مشکل ODD نقش اساسی دارد.

علائم و نشانه‌ها را بشناسید

کودکان با اختلال نافرمانی مقابله جویانه آستانه تحمل پایینی دارند. آنها با تحکم با بزرگترها بحث و جدل شدید به راه می‌اندازند و به راحتی درخواست‌ها و قواعد و قوانین تعریف شده را زیر پا می‌گذارند. آنها اشتباهات خود را نمی‌پذیرند و به گردن دیگران می‌اندازند.
برای کودکان نافرمان آزاردادن دیگران کار لذت‌بخشی است. آنها با بداخلاقی و توهین و تحقیر دیگران را آزار می‌دهند. این کودکان در زمان خشم و ناراحتی از واژه‌های نفرت‌پراکن و توهین‌آمیز استفاده می‌کنند. از سوی دیگر کودکان نافرمان خلق و خوی یکنواختی ندارند، اعتماد به نفس پایینی دارند و در مواردی از الکل و داروهای روانگردان برای کاهش استرس و فشار درونی استفاده می‌کنند.‏

اگر به داد کودک ODD نرسیم چه آینده ای در انتظار اوست؟

با وجود هوش کافی، این کودکان به دلیل نداشتن مشارکت، مقاومت در مقابل توقع دیگران و اصرار بر حل مشکلات بدون کمک اطرافیان، معمولا منزوی می شوند، در مدرسه پیشرفتی ندارد و ممکن است مردود شوند. آنها از روابط انسانی لذت نمی برند و رفتارشان در عملکرد تحصیلی و روابط اجتماعی آنها طوری اختلال ایجاد می کند که احترام معلم ها و دوستان خود را از دست می دهند. این شکست ها باعث می شود که احساس بی کفایتی و افسردگی کنند. مشکلات ثانوی که ممکن است با آن مواجه شوند هم عبارتند از:پایین بودن اعتماد به نفس، خلق ا فسرده و در نوجوانان گاهی گرایش به سوء مصرف الکل و موارد روانگردان.

درمان اختلال نافرمانی مقابله ای

برای درمان این اختلال رفتاری مثل سایر اختلال ها از یکی از سه روش زیر یا ترکیب آنها استفاده می شود:

روان درمانی
دارو درمانی
خودیاری
روان درمانی

تمرکز اصلی در درمان اختلال نافرمانی در کودکان روی رفتار است و درمان از طریق والدین اعمال می شود. آموزش والدین برای برخورد صحیح با فرزندان بصورت گروهی (برای کاهش هزینه و افزایش پشتیبانی اجتماعی) یا خانواده درمانی انجام می شود. در روش دوم روان درمانگر با والدین و کودک بطور همزمان کار می کند و به همین خاطر کارایی و اثربخشی آن بیشتر است.

در این دوره ها تکنیک های رفتاری خاصی به والدین آموزش داده می شود که احتمال حفظ کنترل رابطه را بیشتر می کنند و اجازه نمی دهد کنترل رابطه با فرزند از دست والدین خارج شود. پدر و مادر می توانند با استفاده از این تکنیک ها رفتار کودک را به تدریج شکل دهند و رفتار کودک را به سمت رفتارهای متناسب با سن و موقعیتش سوق دهند. این تکنیک ها معمولاً از طریق اجرای برنامه های نظارتی و مبتنی بر پاداش پیاده می شوند.

روش دیگر روان درمانی که می تواند به اندازه آموزش والدین موثر باشد، روش خانواده درمانی است. اما چون این روش کمی هزینه بر است و معمولاً روی رفتار و علائم کودک تمرکز می کند، برای همه خانواده ها مناسب نیست. معمولاً آموزش والدین بخاطر آسان و کم هزینه تر بودن اولویت اول خانواده هاست و قبل از خانواده درمانی امتحان می شود.

دارو درمانی

تحقیق های بسیار کمی درباره استفاده از دارو در درمان اختلال نافرمانی انجام شده است. به همین خاطر دارو درمانی به اندازه روان درمانی توصیه نمی شود و متخصصان معمولاً از این روش درمانی استفاده نمی کنند.

خودیاری

گروه های حمایتی که برای والدین تشکیل می شوند برای کمک به والدین تنها و والدینی که در برقراری ارتباط با فرزندشان مشکل دارند، بسیار مفید هستند. معمولاً به والدین کودکان مبتلا به اختلال نافرمانی توصیه می شود در گروه های حمایتی شرکت کنند.

گاهی اوقات کلاس های آموزش والدین بیرون و مستقل از مراکز سلامت روانی برگزار می شود. این کلاس های آموزشی کارایی خوبی دارند و می توانند به درمان این اختلال در کودکان کمک کنند.

دورنمای کودکان مبتلا به اختلال بی اعتنایی- نافرمانی چیست؟

اگر کودک شما علایم ODD را نشان می دهد، خیلی مهم است که شما بلافاصله درمانی از متخصص بهداشت روانی واجد شرایط جستجو کنید. کودکان دارای ODD بدون درمان ، از جانب همکلاسان و سایر همسالانشان به خاطر مهارتهای اجتماعی ضعیف و رفتار پرخاشگرانه و آزاردهنده شان طرد می شوند. علاوه بر این ، کودکی دارای ODD شانس بیشتری برای ابتلا به اختلال رفتاری خطرناک تری به نام اختلال سلوک دارد. وقتی در سنین پایین شروع شود ، درمان عموماً خیلی مؤثر است.

---

منابع : هفته نامه سلامت / اطلاعات / مشاوره روانشناسی