نقش رسانه در جذب داعش

هر جامعه و موقعیت جهان اجتماعی که واجد آسیب‌های اجتماعی باشد، مستعد واگرایی، تعارض و خشونت است. این مقدار از خشم و عصبیت که در داعش ظاهر می‌شود، حاصل آسیب‌های به هم انباشته اجتماعی است. حس حاشیه‌ای شدن برای افراد و گروه‌های اجتماعی، تلخ است؛ چه برای گروه‌هایی که در عراق و سوریه سکنی گزیده‌اند و چه در محله‌های حاشیه‌ای نرماندی فرانسه. اینها گسل‌های شهروندی در اروپا هستند.

کسانی که جذب گروه هایی مثل داعش می شوند، غیر طبیعی اند؟

در این مورد توافق نظر وجود ندارد. برخی مطالعه ها نشان می دهد عده زیادی از این آدم ها اختلال های شخصیتی دارند. حتی برخی از آن ها به اختلال های روان پزشکی عمده تری هم مبتلا هستند. اما مهم ترین نکته شخصیتی که می توان به آن اشاره کرد، این است که این افراد در خانواده یا جامعه ای بزرگ شده اند که در آن ها احساس شدید خودکم بینی و احساس حقارت به وجود آورده است.

این آدم ها هرگز جدی گرفته نشده اند و احساس کرده اند شهروند درجه یک نیستند و حقوق آن ها با حقوق دیگر شهروندان تفاوت دارد. آن ها حس می کنند مثل دیگران با آن ها رفتار نمی شود.

یکی دیگر از جنبه های شخصیتی اعضای چنین گروه هایی، این است که استقلال شخصیتی ندارند و نیاز دارند از فرد دیگری با جذبه و تاثیرگذاری بالا تر پیروی کنند. آن ها اعتماد به نفس ندارند و فقط در چارچوب یک ایدئولوژی می توانند احساس اعتماد به نفس پیدا کنند، آن هم ایدئولوژی ای با رفتارهای خشن تا کسی جرات نکند در مقابلشان بایستد.

افرادی که فاقد حس همدلی و همدردی با دیگران هستند و اساسا از کودکی وجدان در آن ها شکل نگرفته، از کودکی آسیب شدیدی به خودانگاره شان وارد شده یعنی در خانواده و جامعه مرتب به آن ها گفته می شده بد هستند، از قوم بدی هستند، مذهبشان به درد نمی خورد، ملیت وحشی ای دارند و...، مدام در پی این هستند، که خشم خود را جایی رها کنند و یکی از بهترین راه های این کار، پیوستن به گروه هایی است که می توان با عضویت در آن ها و رفتارهای خشونت آمیز، خشم را تخلیه کرد.

اعضای این گروه ها، معمولا نسبت به اطرافیان و جهان بدبین هستند و گاهی اشتغال ذهنی زیادی با قدرت دارند چون مثلا تحت کنترل یک والد بسیار خشن یا حاکمیت خشن و تنبیه گر بوده اند. گروه هایی مانند داعش ماوایی می شود برای آن ها تا احساس قدرت کنند. آدم هایی با چنین ویژگی هایی، چنان تحت تاثیر و نفوذ قرار می گیرند که نوعی هیپنوتیزم در آن ها رخ می دهد، به گونه ای که باعث می شود تماسشان با واقعیت ها قطع و درکشان از حقایق مخدوش شود.

یکی از کارهایی که رهبران این گروه ها به خوبی انجام می دهند، شستشوی مغزی است؛ یعنی مسائل ایدئولوژیک را به اسم واقعیتی در کل هستی به خورد این آدم ها می دهند و آن ها را به این باور می رسانند که واقعیت همین است که رهبرانشان می گویند.

گروه دیگری از محققان هم براساس مطالعه هایشان به این نتیجه رسیده اند که اعضای گروه های تروریستی، اصلا شخصیت غیرطبیعی ندارند و خیلی از آن ها طبیعی، تحصیلکرده و فرهیخته و به شدت به ایدئولوژی خود وفادارند و حتی حاضرند در راه ایدئولوژیشان، جان خود را فدا کنند. در واقع این افراد از طریق فدا کردن جانشان احساس مفید بودن، جانفشانی و ایثار می کنند و طی این راه را پرافتخار می دانند که در نهایت باعث می شود نامی بزرگ در این دنیا و جایگاه رفیعی در دیار باقی برایشان به وجود آید.

مرام و منش داعشی‌ها

داعشی‌ها معتقدند باید دارالاسلام را تأسیس کرد و کسانی را که از آمدن به آن سر باز می‌زنند، مرتد دانست و در برخورد با آنان از کتاب‌های ابن تیمیه و تفسیر آیات استفاده می‌کنند تا برنامه‌های خود را پیش ببرند و در این زمینه، تفسیرهای خشونت‌بار و غیرعقلانی ارائه می‌کنند.

اعضای این گروه غیر از خودشان، بقیه آدم ها را دیندار و دین مدار نمی دانند بنابراین هرگونه خشونت و قتلی را عین وفاداری به ایدئولوژی دینی شان فرض می کنند در حالی که بسیاری از مسلمانان در سراسر دنیا و به خصوص طبقه فرهیخته آن ها، از این اقدام ها متحیر مانده اند و هرگز چنین اعمالی را خداپسندانه و بر مبنای دین نمی دانند و از آن ها بیزارند.

عاملی که به داعش قدرت می‌دهد

«شتاب‌دهنده‌های داعش» را باید شناخت. یکی از مهم ترین و اصلی ترین این شتاب دهنده ها فضاهای سایبری هستند. این شتاب‌دهنده‌ها هستند که به داعش قدرت می‌دهند. شتاب‌دهنده‌ها امری تکنیکی هستند و از این طریق، به جهانی شدن جنایت داعش کمک می‌کنند. صنعت خشونت داعش، بازاری را به وجود آورده است و جهاد داعش همان‌طور که جهاد عقیده، نکاح، غارت، نفت و غنیمت است، «جهاد رسانه» هم هست و درصد بالایی از جذب داعش از طریق توئیتر و فیس‌بوک و... صورت گرفته است و صد هزار حساب کاربری دارد. اینها از طریق تکنیک و رسانه، صنعت خشونت را ترویج می‌دهند و متأسفانه باید گفت که ما با توزیع تولیدات آنان، مصرف‌کننده داعش هستیم.

ارتباط داعش با ترور

«ترور» یعنی ایجاد وحشت و ترس. در واقع ترور یعنی استفاده از خشونت غیر مترقبه، شوک آور و غیر قانونی علیه افراد غیر نظامی برای وادار کردن یک دولت یا یک جامعه به پذیرش خواسته هایی که بر مبنای یک ایدئولوژی استوار است.

تروریست از منظر روان شناختی می‌خواهد چه اتفاق هایی در جامعه بیفتد و هدفش چیست؟

آن ها پدیده های روان شناختی ای را در جامعه ایجاد می کنند تا از طریق آن به مردم و غیر نظامی ها فشار بیاید تا آن ها هم به دولت ها فشار بیاورند و در نهایت آن گروه به خواسته هایش برسد. پدیده های روان شناختی که در اثر حرکات تروریستی و شنیدن خبر آن ها در مردم ایجاد می شود؛ وحشت، احساس نابسامانی و آشفتگی، نا آرامی و بی قراری، بدبینی، اضطراب و دلشوره، خشم، سوگ و احساس رخ دادن تراژدی است.

از همه مهم تر، ترکیبی از همه این احساس های ناخوشایند است که باعث بروز احساس شدید سردرگمی، نابسامانی و ناامنی درون آدم ها می شود. اما چه چیزی باعث روا داشتن ترور می شود؟ واضح است کسانی که چنین رفتارهایی دارند، خودشان آن را بی رحمانه، وحشیانه و غیرانسانی نمی دانند و این حق مسلم را برای خود قائل هستند که چنین اعمالی انجام دهند.

تشکیل داعش و گروه هایی نظیر آن، حاصل پس زده شدن و تحقیر از سوی خانواده و جامعه است بنابراین اگر هر کشوری می خواهد پدیده ای مثل داعش در آن ظهور نکند، باید بداند لازم است به حقوق شهروندی و دین و مذهب مردم احترام بگذارد.

---

منابع:
سایت حوزه؛ مصاحبا با "فراست خواه " تحت عنوان "ترویج خشونت داعش با تکنیک و رسانه "
سایت حوزه؛ مقاله "روانشناسی داعش و داعشی ها "
سایت حوزه؛ به نقل از پایگاه وهابیت، مطلب "تفکر و عقائد داعش"