بزرگداشت حسین منزوی برگزار شد

محمدعلی بهمنی: نسل من منزوی را زیسته است.

مراسم بزرگداشت حسین منزوی روز گذشته در خانه‌ی هنرمندان ایران برگزار شد.

در ابتدا روزنگاری از این شاعر غزل‌سرا ارایه شد و محمدعلی بهمنی در سخنانی گفت: آشنایی یا دوستی یا زیستن من با منزوی به 40 و چند سال پیش برمی‌گردد؛ من، حسین منزوی، عمران صلاحی و جلال سرافراز، كه یكی از بیش‌ترین دقایق زیستن‌مان با هم بود. منزوی قامتی افراوار داشت مانند عمران، و من و جلال، كوتاه بودیم.‌ عمران هیچ‌وقت بلندقامتی‌اش را به رخ ما نمی‌كشید؛ ولی حسین می‌گفت من به‌دلیل قد بلندتر، افق‌های دورتر را بیش‌تر از شما می‌بینم، و واقعا هم درست می‌گفت.

این شاعر افزود: آن زمان‌ها كه بعدازظهرها پرسه می‌زدیم منوچهر نیستانی را پیدا كنیم تا او ما را راهنمایی كند، هر بار كه او را می‌دیدیم، منزوی چند غزل تازه داشت، و من یا كاری نداشتم یا كارهایم نیمه بود. نیستانی با غزل‌های منزوی خستگی از تنش به درمی‌رفت و نكاتی باید و نباید را مثل معلم می‌گفت.

بهمنی همچنین یادآور شد: از جوانی كه فاصله گرفتیم، در زمینه‌های دیگر به هم گره می‌خوردیم، كه كارنامه‌ی این گره‌خوردن‌ها را بیش‌تر از همه از نیما گرفتیم. نسل من منزوی را زیسته است، و خوشحالم كه جوانان دارند به منزوی می‌پردازند. امروز آمده بودم كه فقط گوش كنم و قضاوت این نسل را درباره‌ی منزوی بدانم. این نسل می‌داند كه منزوی چه مطلبی را برایش فراهم كرده است.

محمدعلی بهمنی در ادامه تأكید كرد: منزوی همیشه با من بوده و هنوز هم دارم با او زندگی می‌كنم. خواستم كه حرف نسل بعد از منزوی را گوش كنم تا ببینم كه حرمت منزوی تا همیشه باقی بماند و من با این باور زندگی كنم و جوان بمانم.

همچنین ابراهیم اسماعیلی - شاعر - در این مراسم كه به‌همت سایت ادبی نانوشته برگزار شد، با موضوع "سه سال پس از منزوی" سخن گفت و یادآور شد: منزوی اول مهر 1325 متولد شد و خود اصرار داشت كه هم‌زاد پاییز است و در شعرش نیز این هم‌زادی بسیار مهم است. او در خانواده‌ای فرهنگی به دنیا آمد و مادرش از آن آدم‌های مكتب‌نرفته‌ای بود كه از خیلی از آدم‌های ملا، ملاتر بود. پدرش هم از آدم‌های فرهنگی روزگار بود كه شعر را خوب می‌شناخت. چیزی كه بعدها در شعر منزوی آشكار می‌شود، روحیه‌ی آزادمنشی پدرش بود.

او در ادامه یادآور شد: ‌از آرزوهای بزرگ منزوی، آشنایی با بزرگان ادبیات بود كه با هیچ‌كدام از آن‌ها در موقعیت عادی مواجه نشد. مهدی اخوان ثالث، نادر نادرپور، منوچهر آتشی و كم‌تر نصرت رحمانی، كسانی بودند كه منزوی در سلك آن‌ها درمی‌آید، و آن‌ها در كار ادبی او تأثیر می‌گذارند.

اسماعیلی درباره‌ی تفاوت منوچهر نیستانی و حسین منزوی نیز گفت: نیستانی بیش‌تر به شكل بیرونی غزل پرداخت؛ اما منزوی برعكس به جان غزل توجه داشت.

وی نكته‌ی مغفول‌مانده درباره‌ی منزوی را منتشر نشدن پیشنهادات او دانست و متذكر شد: پیشنهادات حسین منزوی را می‌توان به نوعی مانیفست غزل نو دانست. او معتقد است كه تأثیر نیما را الزما نباید در قالب دانست، و در واقع منزوی بیش‌تر به نگاه و طرز كار نیما تأكید داشت. یكی از پیشنهادات مهم او این بود كه هر غزل به عنوان یك شعر است، كه باید كل آن را یك‌باره خواند.

اسماعیلی از دیگر پیشنهادات منزوی را آشتی با كلمات مطرود ذكر كرد و گفت: علاوه بر این، او به حذف تصنع تأكید بسیاری دارد.

این شاعر معتقد است: نگاه منزوی به زن در غزل‌هایش باعث عوض شدن نگاه شاعران جوان در شعرهای‌شان شد. همچنین از برجستگی‌های دیگر شعر این شاعر، نقش پررنگ اسطوره، افسانه، باورها و قصه‌هاست.

همچنین مریم جعفری - شاعر - درباره‌ی تكامل عشق در غزل منزوی سخن گفت و متذكر شد: در سیر شعرهای منزوی، عشق برای شاعر به تكامل می‌رسد؛ ‌از كودكی شعر تا پیری شعر. در جایی عشق در شعر منزوی وطن و صورت است و شاعر دستی و چشمی بر عشق دارد؛ این كودكی است، اما این كودك بزرگ می‌شود و در عشق ناكام می‌ماند. بعد از ناكامی به خود وعده، و به سوختن تن می‌دهد و بعد به درجه‌ای از تكامل می‌رسد، یعنی حایلی میان خود و عشق می‌بیند، تا جایی می‌رسد كه عشق را در هر چیزی نمایانگر می‌بیند. پس از طی این مراحل، شاعر خود را محق می‌داند كه عشق را خطاب قرار دهد.

او در ادامه افزود: بعد از این همه تجربه، شاعر می‌فهمد كه دیگران عشق او را نمی‌فهمند؛ پس شعر معجزه‌ای برای پیامبر عشق می‌شود. این تجربه تا جایی پیش می‌رود كه مرگ را به‌شكل عشق می‌بیند. دیگر به این دانستن می‌رسد كه عشق همه است. در این نوسانات بارها تردید سراغ شاعر می‌آید و گاهی تجسم معشوق عیانی است، كه به شكل زن است. بعد از تمام این پیش‌روی‌ها، شاعر دگردیسی می‌كند و جانش دیگر عشق می‌شود.

در ادامه‌ی نشست، حجت سهرابی درباره‌ی نشانه‌شناسی در شعر منزوی صحبت كرد و گفت: زمانی كه می‌خواهیم درباره‌ی نشانه‌شناسی در شعر و بخصوص غزل منزوی صحبت كنیم، باید اول بستر آن را فراهم كنیم. اول باید دید شعر چیست؟ شعر یك فرآیند زبانی است كه تعریف دیگری را برنمی‌تابد؛ زیرا یك وجود قابل لمس نیست. شعر حضوری است كه می‌توانیم آن را درك كنیم. اجزای تشكیل‌دهنده‌ی شعر در قالب شعر وقتی در كنار هم قرار می‌گیرند، كه رابطه‌ی فراخطی می‌یابند.

این شاعر درباره‌ی نشانه در شعر گفت: نشانه محصول دیالكتیكی رابطه‌ی دوگانه‌ی لفظ و معنا است، كه منزوی سعی كرد خیلی به داخل و خارج متن ارجاع دهد.

سهرابی در پایان یكی از غزل‌های منزوی را از نظر نشانه‌شناسی بررسی كرد.

امیر مرزبان نیز درباره‌ی تأثیر منزوی بر شعر شاعران جوان سخن گفت و یادآور شد: نسل دهه‌ی 50 شعر كه شاخص‌ترین چهره‌های آن، محمدعلی بهمنی، نوذر پرنگ، منوچهر نیستانی، سیمین بهبهانی و حسین منزوی هستند، نسلی بودند كه خیلی تغییر ایجاد كردند؛ اما بعد از انقلاب، ارتباط بین نسل قبل و بعد كم‌رنگ شد. دوباره از دهه‌ی 70 به بعد نگاه و برگشتی به شعر شاعران سال‌های گذشته شد و امروز رویكرد بیش‌تری را به چهره‌های قبل می‌بینیم.

او حسین منزوی را یكی از تأثیرگذارترین شاعران دهه‌ی پیشین دانست و افزود: الگوهای او همیشه مشهود بوده است. اثر خلاقیت او را در دیگران هم می‌توان مشاهده كرد. در حیطه‌ی زبان می‌توان به تأثیر منزوی در لحن و زبان شاعران اشاره كرد، كه آن‌ها را به جمله‌ی كامل خبری نزدیك می‌كند. این تأثیر به خوبی در شعر شاعران جوان قابل پی‌گیری است.

در پایان، بهمن زدوار - از دوستان منزوی - درباره‌ی یك عمر شاعری او سخن گفت و به نقل خاطراتی از منزوی پرداخت.

او در این‌باره افزود: منزوی كودك شش‌ساله‌ای بود كه در قالب مردی 60ساله در جامعه زندگی می‌كرد و شعر می‌گفت.