قلعه پولاد

 
قلعه پولاد یا قلعه نور یا قلعه بلده، نام یک قلعه قدیمی در شهرستان نور استان مازندران است. این قلعه در بالای پوزه کوهی بنا شده و از سه جهت شمال، جنوب و شرق به دره ‌های عمیق و پرشیب منتهی می شود. ورودی اصلی قلعه در سمت جنوب شرقی قلعه قرار گرفته است. قدمت این قلعه به بیش از 700 سال می رسد و در دوره سلجوقیان و زمان فرمانروایی سلسله باد و سپانان طبرستان، ساخته شده و تا دوره صفوی پابرجا بوده است. این قلعه در دامنه کوه ساخته شده و به همین دلیل کاملاً بر شهر و مناطق اطرافش مسلط است، و علاوه بر این تماشای قلعه از داخل شهر بسیار زیبا و جذاب است.
این قلعه تمام اجزای یک مکان حکومتی مانند برج، بارو (دیوار قلعه)، دروازه، اتاق ‌های نگهبانی، محل ‌های دیده بانی، استبل، آب انبار و . . . دارد و باستان شناسان احتمال داده اند که این برج برای زمان هایی که دشمن به شهر حمله می کرده ساخته شده، تا مردم در آن پناه بگیرند چون در قسمت های مختلف قلعه سفال هایی برای ذخیره آب وجود دارد.
همچنان از برج و باروهای آن سرافراز بر بلندی های شمال بلده بر بالای پوزه کوهی که رو به جنوب است، ایستاده اند. تاریخ ساخت قلعه بسیار قدیمی است و تا دوره صفویه دایر و مسکون بوده است. تا قبل از صفویه قدرت های محلی با ریاست ملک کیومرث با دوسپتاتیو اولاد او، شاهان بنی کاووس بر قلعه حکومت می کردند و قلعه پولاد جز مقرهای حکومتی آنان بود. پس از انقراض آنان به دست صوفیه، منطقه رستم داد (نور و کجورامروزی) روی ترقی ندید و قلاع آن همچون قلعه پولاد رو به ویرانی نهاد.

در داخل قلعه ساخته های معماری خشتی عظیمی که هم اکنون جز یک طاق نیمه مخروبه و تل خاکی از آنها باقی نمانده، نمایانگر شکوه، جلال و عظمت بنا در سالهایی می باشد که زندگی در آن جریان داشته است.
بنای قلعه شامل سه قسمت اصلی است و بارویی اطراف آن را احاطه کرده است. برج های متعددی درهرسمت بارو به چشم می خورد و ارتفاع تعدادی از آنها که امروزه بر جای مانده به بلندی هفت الی هشت متر می رسد. آب قلعه از چشمه مرتع ملرزبا تنبوشه به قلعه فرستاده می شده است.
به جز عناصر معماری ذکر شده آب انبارهایی در جای جای قلعه به شکل چاه وجود دارد که به طور احتمال وظیفه ذخیره آب از طریق نزولات جوی را بر عهده داشته اند. این حوض ها به تعداد فراوان و در تمام نقاط قلعه پراکنده اند. پلان قلعه به علت نوع بستر و توپوگرافی منطقه دارای شکل نامنظم می باشد. یا به عبارتی تاثیر محیط در شکل گیری قلعه پدیدار شده است. بنا در شیب کوه ساخته شده به طوری که از داخل شهر دارای دید بصری بسیار جالبی است و به همین دلیل به شهر و مناطق اطراف نیز تسلط کافی دارد.

مطالب مرتبط:
قلعه‌ی رود خان
غار قوری قلعه
گنبد علویان را می‌شناسید؟

کودک و نوجوان تبیان
تنظیم: فهیمه امرالله- منابع: مرکز جهانی اطلاعی رسانی آل بیت (ع)، همگردی، صدا و سیمای استان مازندران