راز ماندگاری گویندگان خبر

روزگاری در ایران و جهان، رادیو و تلویزیون منبع اصلی کسب خبر بود. از سرنوشت جنگ، نزاع های خارجی، سخنرانی مسولان، اعلام کوپن و ... تا هزاران نکته دیگر. پس طبیعی است که بگوییم گوینده های خبر برای چند نسل فقط یک چهره و صدا نیستند بلکه شاکله ای از خاطرات جمعی هستند که خاستگاه و آرمان های واحدی پشت آن ها قرار دارد. به همین خاطر است که وقتی خبر درگذشت قاسم افشار شنیده می شود، نوستالژی ها است که بعد از آمدن نام او قرار می گیرد.

قاسم افشار

با این همه قاسم افشار را باید فراتر از خاطره سازی دید. او به سبک گوینده های دهه شصت، آرام و شمرده و کلاسیک خبر می گفت؛ صدایی گرم و نافذ داشت که از ته گلو می آمد و به دل می نشست. کمتر به یاد می آوریم تپق و گاف هایش را. بیست و اندی سال به طور مستمر در قاب تلویزیون حاضر بود تا این که بعد از انتخابات سال 88 این حرفه را رها کرد و کمتر کسی از او خبر داشت.

فواد بابان

پا به مسیر پدر گذاشت و خیلی زود گوی شهرت را از او ربود. فواد بابان در دهه شصت، هفتاد و هشتاد از گوینده های پرکار رادیو و تلویزیون بود که چهره اش را مدام در بخش های مختلف خبری می دیدیم: یک مرد موقر با تیپی آراسته و موهایی که با نظم در گوشه ای قرار گرفته بودند. صدایش صلابت داشت اما خشک نبود؛ مهم تر این که سعی نمی کرد صدا سازی کند و به همین خاطر در اولین فرصت سبک پیشین را شکست و «صمیمانه» جلوی دوربین ظاهر شد. فواد بابان بارها تعریف کرده که نمی خواسته در قید اجراهای خشک و خالی بماند و برای همین با دادن لحن صمیمانه به کلامش تا جای ممکن به بیننده نزدیک شده است. او از تپق هراسی نداشت، گاهی با گوشه چشم به اطراف نگاه می کرد، بین اصوات و کلمات فاصله می انداخت و البته همه این کارها را در کمال ادب می کرد. فواد بابان بیش از سی سال خبر خواند و به گفته خودش رفت تا جا برای جوان ها باز شود. با این حال گفته می شود از صدا و سیما خاطرش تکدر است.

محمد رضا حیاتی

یکی از دیرپاترین گوینده های خبر است که برخلاف هم نسلانش هنوز حرفه خود را رها نکرده. محمد رضا حیاتی از سال 1360 وارد حرفه گویندگی شد و همچنان به کارش ادامه می دهد. البته او در تاریخ ۲ تیر ۱۳۹۴ در سن ۵۹ سالگی پس از ۳۴ سال گویندگی بازنشسته شد اما با موافقت رئیس وقت سازمان صدا و سیما به ادامه گویندگی پرداخت. محمد رضا حیاتی صدایی نافذ دارد، خبرهای معمولی را هم در اوج می خواند و سعی می کند به اخبار ساده نیز هیجان ببخشد. سبک کاری اش منحصر به فرد است و در طول این سال ها از اصول ثابت تخطی نکرده. در واقع حیاتی کلاسیک ترین گوینده خبر است که هر بار شیوه خود را پیراسته اما اصل آن از بین نرفته. در سال های اخیر لحن او کمی صمیمی شده ولی همچنان دوز جدیت آن بالاتر استو محمد رضا حیاتی کم گاف نداشته ولی این اتفاق روی کیفیت کاری اش سایه نینداخته است. گوینده خوش صدا ، خیلی از خبرهای مهم را در کارنامه دارد که یکی از مهم ترین آن ها اعلام رحلت امام خمینی است.

حسن سلطانی

پیش دوستان و همکاران با عنوان «حاج حسن» شناخته می شود. او در بین هم نسلان اشتیاق بیشتری به تجربه حوزه های مختلف را داشته است و از یک جایی به بعد کلا بی خیال گویندگی شد و به اجرا رو آورد. حسن سلطانی سال 1358 کار گویندگی را شروع کرد و تا سال 1379 در شبکه دو مشغول این کار بود. سلطانی را با مو و محاسن مشکی به یاد می آوریم. با ریش آن کادر شده و البته صدایی خش دار. با طمانیه خبرها را می خواند و اصراری نداشت به جملات هیجان ببخشد. این آرامش ذاتی او بخوبی در گویندگی مشهود بود و به ندرت صدایش اوج می گرفت. حسن سلطانی بعد از افتتاح شبکه خبر کارش را در آن جا پی گرفت و مدتی هم در شبکه جام جم مشغول فعالیت بود. سلطانی خیلی زود اجرا را در کنار گویندگی تجربه کرد؛ او از سال 69 برنامه های معارف رادیو و تلویزیون را بر عهده گرفت. او سال ها است برچسب گویندگی را به طور کامل از خود برداشته و به اجرای برنامه های مذهبی رو آورده است. سال پیش مجری پیش برنامه مناظره های ریاست جمهوری هم بود تا بار دیگر علاقمندی اش را به برنامه های سیاسی نشان دهد.

ایران شاقول

نامش برای خیلی ها آشنا نیست و تازه دو سال پیش با اعلام خبر مرگ او اسم ایران شاقول سر زبان ها افتاد.حرجی هم نیست چون فعالیت او همپای دیگر همکاران نبود ولی مگر می شود نام شاقول را از تاریخ گویندگی حذف کرد؟ او در دهه شصت گوینده فعال رادیو و تلویزیون بود؛صدایی محکم و رسا داشت، شمرده خبر می خواند و لحنش از یکنواختی معنا دار و موزونی تبعیت می کرد. برای پی بردن به خصلت های گویندگی خانم شاقول کافی است نام او را در اینترنت جست و جو کنید و به یکی از اجراهاهای او برسید. شاقول در زمانی اجرا می کرده که فعالیت برای خانم ها محدودتر بوده اما این گوینده با سبک خاص خود و البته پوشش منحصر بفرد روبروی دوربین حاضر می شده است. ایران شاقول با پوشش روسری خبر می خواند که خب بعدها جای خود را به چادر و مقنعه دارد. و به قول سوسن حسنی‌دخت، گوینده شبکه خبر تلویزیون پوششی که این روز‌ها اصلا خانمی را با آن از در ورودی سازمان به داخل راه نمی‌دهند. مدت ها کسی از ایران شاقول خبر نداشت تا این که دو سال پیش خبر درگذشت او رسانه ای شد.

مازیار ناظمی و دیگران

 کمی طول کشید تا گوینده های ورزشی هویت پیدا کنند. این اتفاق با راه اندازی شبکه سه رخ داد و شاهد گوینده هایی بودیم که فقط خبر ورزشی می گفتند. کم کم در بخش های مختلف خبری، گوینده های ورزشی با لحن و چهره های مختلف عرض اندام کردند و حالا به تشخص کامل رسیده اند. در این میان چند چهره بیش و پیش از دیگران به شهرت رسیدند: مازیار ناظمی، علیرضا دهقانی و غلامعلی پیرایرانی . ناظمی را با ریش آن کادر شده و چشمانی درشت به یاد می آوریم؛ پیرایرایی را با سبیل های پرپشت و  دهقانی با سبیل نازک. هر سه شمایلی متفاوت از مجریان کلاسیک داشتند و هر سه سبک متفاوتی در گویندگی پیش گرفتند. در یک نکته اما شباهت داشتند و آن بکارگیری جمله های ساده و خودمانی بود تا این گونه پیش قراول شکستن سبک اجراهای خشک خبری باشند. در این جمع علیرضا دهقانی به چنان شهرتی رسید که توانست نماینده مجلس شود، مازیار ناظمی رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت ورزش و جوانان و نیز سرپرست اداره کل بین‌الملل وزارت ورزش و جوانان است. پیرایرانی این روزها برنامه روح پهلوانی را اجرا می کند.

---

منابع: هفت صبح/ تبیان