در ازدواج با عقاید متفاوت احتیاط کنید/ افراد متعصب ازدواج نکنند

یکی از معیارهایی که زوجین قبل هر چیز باید آن را مد نظر قرار دهند، اعتقادات، باورها و نگاه به مسائل دینی و مذهبی است. باورهایی که موجب می شود ازدواج با یک فرد مسیحی، یهودی و... برای یک فرد مسلمان دشوار به نظر بیاید. اما آیا در بین مسلمانان ازدواج بین دو فرد از مذهب های مختلف شیعه و سنی هم همان نگاهی که در ازدواج بین مسلمان و مسیحی و یا مسلمان و ارمنی وجود دارد، در نظر گرفته می شود؟

برای پاسخ به این مسئله، تبیان با حجت الاسلام محمد برمایی مشاور خانواده به گفتگو پرداخته است.

تبیان: در ازدواج از هم کفو بودن دو فرد بسیار تاکید شده است. در ارتباط با تناسب داشتن دینی و اعتقادی دو فرد باید چگونه باشند؟

در ازدواج موضوعی به نام بلوغ مهم است. برای اینکه فرد به ازدواج قطعی برسد باید در ساحت های مختلف از زندگی به بلوغ های خوبی برسد مثلا بلوغ معنوی، جنسی، عاطفی، اجتماعی، شخصیتی؛ حتی در بلوغ فرهنگی و نگاه های اجتماعی هم باید به سطح قابل قبولی دست پیدا کنند.

در ازدواج بین بچه های مذهبی با هر گرایشی از سنی یا شیعه، به طور کلی در ازدواج بین دو فرد مسلمان باید قبل از آن در زندگی شخصی شان به بلوغ معنوی رسیده باشند. بلوغ معنوی و مذهبی از آن جایی شکل می گیرد که  برای ازدواج به دنبال باورهای دینی می رویم. به این فکر می کنیم که ازدواج سنت پیامبر (ص) است و با آن نیمی از دین کامل می شود و به سوی تکامل می رویم. از سوی دیگر اعتقاد دارم که خدا روزی می دهد حتی چندین برابر هم این روزی را می رساند. این باور و اعتقادات دینی ما را به سوی یک کنش اجتماعی هدایت می کند.

به عقیده من، ازدواج یک بخش مهمی از زندکی است که بلوغ معنوی  در آن اهمیت بسزایی دارد. اگراین بلوغ معنوی در درون یک فردی  که می خواهد ازدواج کند شکل  نگیرد، دیگر نباید به شیعه یا سنی بودن او نگاه کرد. به محض اینکه یک فرد مسلمان باشد دچار مشکل خواهد شد.

 کسی که جهان بینی مناسبی از دین ندارد، کسی که فهم عاقلانه و محققانه از دین ندارد، تکلیف خودش را با آداب شرعی نمی داند،  یعنی در خواندن نماز سست است او دنبال یک فرد مومن تر از خودش هم می گردد. جالب است برخی از دختر خانم ها می گویند ما دنبال کسی هستیم که از خودمان بالاتر باشد.  در برخورد با این افراد بیشتر از آن کسی که قراراست وارد زندگی شود باید از خود فرد سوال کننده ترسید.

تناسب بلوغ معنوی در ازدواج مهم است؛ شما باید کسی را تکیه گاه خود قرار دهید و انتظار داشته باشید این تکیه گاه بودن اتفاق بیفتد که حداقل فرد زیر ساخت های این بلوغ را در خودش ایجاد کرده باشد.

 ازدواج نیاز به این امر دارد که فرد به لحاظ فردیت به بلوغ معنوی درستی رسیده باشد؛ یعنی تکلیف اش با خودش مشخص شده باشد که چرا دین دارد؟ چرا شیعه است؟ چرا سنی است؟ چرا مسلمان است؟   و نگاهش به تکالیف شرعی مشخص باشد.

تبیان: در حوزه های مختلفی از زندگی اجتماعی، شاهد علاقه مند شدن دو فرد با گرایش های مختلف دینی نسبت به همدیگر هستیم. این شکل از پیوندها چه سرانجامی دارند؟
درباره ازدواج یک خانم یا آقای ارمنی با مسلمان بحث نیست؛ چون در این ازدواج ها تفاوت کاملا پیدا و قدرت تشخیص بالا است و افراد بهانه ای برای کنترل دارند .

تبیان: در ارتباط با ازدواج یک فرد شیعه با سنی این پیوند چگونه است؟
 شیعه و سنی اشتراکات زیادی دارند، شعارهای وحدت آمیز که مانعی برای عاشق شدن با تفاوت مذهبی نیست.
در ازدواج بین شیعه و سنی دو فرد با نگاه های متفاوت می خواهند با هم ازدواج کنند که اتفاقا اشتراکات فاخری بین شان وجود دارد. اغلب وقتی از عشق صحبت می شود، عشق گدا و شاهزاده، عشق غنی و فقیر به ذهن می رسد.  اما عشقی که تفاوت دین در آن وجود دارد هم می تواند یک بهانه برای به چالش کشیدن یک فرد باشد.

ازدواج شیعه و سنی که یک مسئله بویژه در دانشگاه ها مثل دانشگاه زاهدان شده است؛  یک دختر شیعه یا سنی عاشق پسری شیعه یا سنی می شود. این نوع علاقه ها  بهانه های فاخری هستند چرا که  به زندگی نمی توان گفت "عاشق نشو" چرا که او با تو تفاوت مذهبی یا اقتصادی یا فرهنگی دارد. عشق یک فرافکنی است که جنبه مثبت و منفی دارد. در روان شناسی خیلی به  عشق اعتقادی ندارند و آن را یک فرافکنی می دانند یا فلسفه که اصلا آن را قبول ندارد. اما عشق یک بهانه است. ازدواج هایی با تفاوت دینی ازدواج هایی هستند که از آن گریزی نیست. 

این اتفاق در زندگی آزاد منشانه زندگی اجتماعی عمومی در یک حقوق شهروندی عمومی که برای مردم ما که قابل تصور است امکان پذیر است و اکنون نیز اتفاق می افتد. در شهرهایی مانند کردستان، سیستان و بلوچستان، گرگان و گنبد دختر و پسر ها در شهر و دانشگاه این اصطکاک را دارند.

تبیان:جدای از بحث های فقهی ازدواج شیعه و سنی، از دیدگاه روان شناسی  این شکل از تشکیل خانواده آیا مورد تائید قرار می گیرد یا خیر؟ 
در نگاه روانشناختی از منظر دینی،  این امر خیلی شگفت انگیزاست.  ما ازدواج های  بین شیعه و سنی در تاریخ مسلمان ها زیاد داریم که صرفا مبتنی بر یک مصلحت سیاسی یا قومی و قبیله ای یا اختلافی نبوده بلکه  ازدواج هایی مبتنی بر عشق، خانواده و  تطبیق آداب و رسوم و شخصیت بوده است . اگر وهابیت را از سنی ها جدا کنیم که محلی از اعراب ندارند، مثلا حنفی ها به شدت در محبت و نگاه به مسئله دین به شیعه ها نزدیک هستند. افراد شیعه و سنی در روال و فرایند زندگی روزمره خود غرق هستند. مثلا فردی مغازه دار است یک خانم شیعه یا سنی برای خرید به مغازه او می رود، در آن لحظه او فکر نمی کند شیعه  یا سنی است بلکه حیا، ظاهر و خانواده و دیگر ملاک های او را مد نظر قرار می دهد و در مرحله های بعد به دین او فکر می کند. از منظر روانشناختی این مسئله در ابتدای امر پیش نمی آید یعنی در مرحله دوم و سوم است که این اصطحکاک بوجود می آید. در مرحله اول فقط مردم به معیار و ملاک هایی که در طرف مقابل وجود دارد فکر می کنند. بنابراین این مسئله در روال طبیعی زندگی است و هیچ گونه مشکلی ندارد. در نگاه بسیاری از فقهای ما گرچه  احتیاط هایی را درباره این نوع ازدواج ها مطرح می شود اما اکثرا آن را نهی نمی کنند و تنها عده ای کمی از فقها آن را نفی می کنند.

 هر ازدواج که هم وحدت فردی و در نهایت استقبال و خاطرخواهی فردی اتفاق بیفتد که تناسب های سبک زندگی در  آنها بسیار بالا باشد، هر شکلی از ازدواج، ازدواج شیعه و سنی یا دو شیعه یا دوسنی با  همدیگر باشد مورد تایید است.

تبیان: با توجه به باورها و اعتقادات شیعیان نسبت به اهل بیت (ع) اختلافات بین آنها موجب از هم پاشیدگی یک زندگی نمی شود؟

زمانی که فرد در شیعه یا سنی بودن بسیار متعصب است  این ازدواج بر اساس همان بلوغ معنوی که گفته شد دچار تعارض خواهد شد.  ممکن است این تفاوت اول به چشم نیاید اما اگر در یک غلظتی از اعتقادات به سر می برید دختر و پسر باید بدانند که دچار مشکل  خواهند شد. چرا که  در ازدواج هر چقدر دو فرد شبیه تر باشند موفق تر هم خواهند بود.

یکی از ملاک و معیارهای جدی مورد پسند جوان شیعه  محبت اهل بیت (ع) است. این محبت اهل بیت (ع) را شافعی ها، مالکی ها به نسبت و  حنبلی ها دارند. در تاریخ مراوده، معاشرت های عظیمی با هم داشته اند. آنها به شدت به اهل بیت (ع) ما احترام می گذارند و  جُهد، رذالت و تعصب یک وهابی را ندارند. در تاریخ کشور ما در صد سال اخیر ازدواج های موفق این چنینی رخ داده است با همه این مسائل یک اما دارد؛ بالاخره از یک تفاوت صحبت می کنیم، تفاوت تفاوت بوجود می آورد و تفاوت بسیار زیاد هم تعارض  ایجاد می کند و اگر حل تعارض و حل مسئله ندانند حتما دچارمشکل می شوند.

تبیان: این  ازدواج هابه صورت نمادین چه آثاری در زندگی ما دارد؟
من فکر می کنم جامعه شهری و شهروندی ما را تایید می کند. دموکراسی و مردم سالاری دینی را در جامعه مورد تائید قرار می دهد که مردم ما  فارغ از اختلافات دینی و فرهنگی در اشتراکات اعتقادی و سبک زندگی و فرهنگی خودشان وصلت می کنند و ازدواج های خوبی هم صورت می گیرد.

تبیان: در ازدواج های بین شیعه و سنی چه احتیاط های باید در نظر گرفته شود؟
در این شکل از ازدواج ها سه تله وجود دارد که باید در نظر گرفته شود:

تله اول :
 کسی که معتقد  و متعصب است و به نسل فکر می کند و حتی  فردا در انتخاب اسم فرزند با همسرش دچار اختلاف می شود باید از ابتدا به آن فکر کند. این عشق نیاز به تطبیق درست دارد که باید اتفاق بیفتد. بنابراین  تله هیجانات بالا در عشق  نباید به گونه ای باشد که به این اختلافات اعتقادی درست نگاه نشود.

 تله دوم:
هر اعتقادی یک سبک زندگی به بار می آورد.  شما وقتی به آخرت معتقد باشید سبک زندگی تان متفاوت می شود. شما به محض اینکه به آداب و رسوم معاشرتی مثل نامحرم و محرم بودن معتقد باشید حتما سبک زندگی  خاصی را به همراه دارد. این اصول باید مورد توجه قرار بگیرد؛ یعنی تناسب سبک زندگی یک شیعه و سنی تا چه میزان شبیه به هم است؟ در معیارهای اصلی سبک زندگی آیا این موارد رعایت می شود یا خیر؟

تله سوم:
 فهم، شعور و پذیرش ما از تفاوت فرهنگی واعتقادی کجاست؟ مثلا یک دختری عاشق پسری می شود که نماز نمی خواند ولی بسیار پسر خوبی است آنها اگر یک سفر با هم بروند در مسیر دعوایشان بر سر این است که یکی می گوید موقع نماز و دیگری می  گوید موقع ناهار باید به مقصد برسم. قول باید مبتنی بر یک اعتقاد، فهم وباور از این تفاوت باشد و افراد باید تسامح را در درون خودشان  ایجاد کرده باشند. اگر این اتفاق نیفتد دچار مشکل می شوند. برخی از فقها بر این احتیاط تاکید دارند که اگر یک شیعه با یک سنی ازدواج می کند، در نگاه شیعه بودن اعتقاداتش تحلیل نرود، استحاله نشود و در تناسبات دینداری نباید همدیگر را تخریب یا  تحت الشعاع منفی قرار دهند.

---