«واجبــــات طلبگــــی»

قدم اول، نیت:
حالا كه آمده‏ ای طلبه شدی، به هر دلیلی...!، نیتت را درست كن، یعنی نیتت باید خالص برای ‏خدا باشد، ‏ و باید خالص خالص برای خدا باشی. بگو: خدایا آمده‏ ام آدم شوم و بعد از این، دست عده‏ ای را بگیرم.

حاج شیخ ‏عبدالكریم حائری(ره) را در حرم امام حسین(علیه‌السلام) دیدند كه گریه ‏می‏كند و به امام می‏گوید: آقاجان! من مجتهد شده‏ ام، ولی می‏خواهم آدم ‏بشوم. گفتند: ملا‌شدن چه آسان، آدم‌شدن چه مشكل. حاج شیخ عبدالكریم ‏حائری(ره) فرمودند: ملا‌شدن چه مشكل آدم‌شدن محال است! این به خاطر ‏این است كه ما در فكر آدم‌شدن نیستیم. دعا كنید آدم شویم و بمیریم. برسیم ‏و بمیریم. دعا كنیم بارمان را به مقصد برسانیم و بمیریم. شخصی وارد روستایی شد، دید همه قبرها جلوی در خانه‏هاست و سن ‏مرده‏ها كم است؛ یكی شش ماه، یكی یك سال، یكی سه سال، یكی ده روز. ‏از شخصی پرسید: جریان چیست؟ در جواب گفت: ما اینجا مرده‏ها را جلوی ‏خانه دفن می‏كنیم كه هر روز وقتی از خانه بیرون می‏آییم، به یاد مرگ و آخرت ‏بیفتیم و از خدا بترسیم و در روز، حواسمان جمع باشد و كارهایمان را میزان ‏كنیم و این كه می‏بینی عمرها كم است، علتش این است كه ما عمر را از روزی ‏حساب می‏كنیم كه شخص بیدار شود و خودش را بشناسد (و دست از گناه و ‏معصیت بكشد).‏

اگر این‌طور باشد، ما اصلاً ‏عمری نداریم! دعا كنید بیدار شویم، و بفهمیم از كجا آمده‏ایم ‏و در كجا هستیم و به كجا خواهیم رفت.

حضرت علی(علیه‌السلام) فرمودند: ‏‏«رحم‌الله امراً علم من أین وفی أین و إلی أین»، شرح اصول کافی ملاصدرا/571/1. امیرمؤمنان(علیه‌السلام) در روایت دیگری فرمودند: «تعجب می‏كنم از ‏كسی كه به دنبال گمشده خویش می‏گردد، ولی به دنبال خودش ‏نمی‏گردد!» ما خودمان را گم كرده‏ایم. تا به حال گشته‏ای خودت را پیدا كنی؟

قدم دوم، صمت:
صمت یعنی سكوت. حرف‏هایی كه فایده ندارد، نزن. خداوند متعال می‏فرماید: «ما یلفظ من قول إلا لدیه رقیب عتید»؛ هیچ ‏كلامی از دهان شما بیرون نمی‏آید، مگر این كه نگهبانی آماده است و آن را ‏ضبط می‏كند. نقل می‏كنند: طلبه‏ای از دنیا رفت، او را در خواب دیدند و پرسیدند: حالت ‏چطور است؟ گفت: مواظب اعمال و گفته‏های خود باشید؛ زیرا حساب و كتاب ‏خدا بسیار دقیق است. یك روز كه باران می‏بارید، من گفتم: به به عجب باران ‏به موقعی! هنوز سر آن یك جمله گرفتارم و به من می‏گویند: مگر ما باران ‏بی‏موقع هم داشته‏ایم؟! حضرت علی(علیه‌السلام) فرمودند: ایّاك و فضول‌الكلام فإنّه یظهر من عیوبك ‏ما بطن و یحرّك علیك من أعدائك ما سكن؛ غررالحکم/4104/212؛ از حرف زاید و بیهوده دوری كن؛ ‏چراكه عیوب پنهان تو را آشكار می‏كند و دشمنان تو را، كه با تو كاری ندارند، بر ‏علیه تو تحریك می‏كند. وقتی ما طلبه بودیم، همین كه چند نفر جمع می‏شدیم، هم‌مباحثم مرحوم ‏حاج شیخ محمود تحریری مفاتیح را دست یكی از رفقا كه صدای خوبی داشت، ‏می‏داد و می‏گفت: از مناجات خمسه عشر بخوان. این مناجات باعث می‏شد ‏كه از سخنان بیهوده خودداری كنیم.‏

شخصی نزد آیةالله‌العظمی سیداحمد خوانساری(ره) آمد و یك ساعت با ‏آقا صحبت كرد. آقا فقط با یك بله جواب او را دادند. بعضی علوم هستند كه ‏جز از راه سكوت نمی‏شود به آن‌ها رسید. حرف‏های زاید را از ‏كلامت خارج كن و هر حرفی را كه نمی‏دانی، نگو؛ و آن‌چه را هم می‏دانی، ‏همه‏اش را نگو و ضمناً به هر كس هم نگو!

مخفی نماند كه سخن گفتن ‏بی‏فایده وقتی است كه سخنی بگویی كه اگر آن را نگویی، ضرری به دین و ‏دنیای تو نمی‏رسد و گفتن آن نیز نفعی برای هیچ كس نداشته باشد.‏

قدم سوم، جوع:
جوع یعنی گرسنگی، (یعنی تا زمانی که گرسنه نشدی چیزی نخور) غذا كم بخور و تا گرسنه نشده‏ای، نخور، و هنوز سیر نشده‏ای، دست بكش. ‏حضرت امیر مؤمنان علی(علیه‌السلام) به امام حسن(علیه‌السلام) فرمودند: ‏آیا به تو یاد بدهم چهار خصلت را كه به سبب آن‌ها از طبیب بی‌نیاز شوی؟ ‏امام حسن(علیه‌السلام) عرض كردند: بله.

حضرت فرمودند: بر سر طعام ‏منشین، مگر وقتی كه گرسنه هستی و تا هنوز به غذا اشتها داری، بلند شو و ‏غذا را خوب بجو و هنگامی كه خواستی بخوابی، به بیت الخلأ برو كه اگر این‏ها ‏را انجام دهی، از طب بی‏نیاز می‏شوی.‏

مخصوصاً غذای طلبه باید سبك باشد. وقتی ما طلبه بودیم، شب‏ها قدری میوه ‏می‏خوردیم كه سحر بتوانیم بلند شویم. ظهرها هم غذای سبكی می‏خوردیم، ‏گاهی سیب‌زمینی را در ماست می‏كوبیدیم و نمك می‏ریختیم و این الویه ما ‏می‏شد. گاهی هم آب دوغ و خیار، گاهی هم اشكنه درست می‏كردیم و ‏می‏خوردیم. گوشت زیاد نخورید.

حضرت امیر مؤمنان علی(علیه‌السلام) ‏گوشت كم می‏خوردند و می‏فرمودند: «لاتجعلوا بطونكم مقابرالحیوان»، شرح نهج‌البلاغه/25/1؛ ‏شكم‏هایتان را قبور حیوانات نكنید. امروزه با این همه غذاهای مفصل و چرب و ‏نرم و چلوكباب و نوشابه و... شیخ انصاری(ره) درست نمی‏شود!‏

قدم چهارم، لقمه پاک: غذاهای ما امروز طاهر واقعی نیست و همین هم اثر دارد. امام صادق(علیه‌السلام) فرمودند: «أورع‌الناس من وقف عندالشبهة»، وسایل، 162/27؛ با ورع‏ترین ‏مردم كسی است كه هنگام شبهه توقف كند، یعنی دقت كند. مبادا این لقمه و ‏یا این غذا حرام باشد.

وقتی مرحوم آیةالله اثنی‌عشری، صاحب تفسیر اثنی‌عشری را به ‏زندان بردند، ایشان غذای زندان را نخوردند و فرمودند: همان نان و پنیر خودم را ‏از خانه برای من بیاورید.

آیةالله شیخ محمدتقی بافقی(ره) را هم که به ‏زندان بردند، ایشان غذای زندان را نخوردند و به سربازی پول می‏دادند و ‏می‏فرمودند: از بیرون برایم غذایی تهیه كن.

وقتی آیةالله‌العظمی گلپایگانی(ره) طلبه بودند، ظهرها چند طلبه جمع ‏می‏شدند و غذاهایشان را روی هم می‏ریختند و می‏خوردند، ولی ایشان ‏غذای خود را داخل غذاهای آن‌ها نمی‏كردند و می‏فرمودند: از كجا معلوم پدر و ‏مادر این‏ها راضی باشند كه من از غذای آن‌ها بخورم؟

شیخ ‏انصاری(ره) هم در زمان طلبگی‌شان، مهمان طلبه دیگری شدند و به او پولی دادند كه ‏وقتی نان می‏خری، یك نان هم برای من بخر. طلبه رفت و نان خرید. شیخ دید ‏نان، شیره‏ای است. پرسید: پول شیره را از كجا آوردی؟ طلبه گفت: نسیه ‏خریدم! شیخ فرمود: از كجا معلوم زنده باشیم و پول این شیره را بدهیم؟ لذا از ‏قسمتی كه شیره‏ای نبود، استفاده كرد.‏



منبع: وبسایت افق حوزه