افت ادبیات فلسطین پس از توافقنامه اسلو

 انتشارات «دار الفسائل» در بیت المقدس رُمانی را از نویسنده فلسطینی «اسامه العیسه» به نام «قبله آخر بیت لحم» منتشر کرد. پس از آن انتشارات «دار الغاوون» این رُمان را در 300 صفحه در بیروت منتشر کرد.

از این نویسنده پیش از این نیز کتابی با عنوان «دیوانگان بیت لحم» منتشر شده بود. نویسنده در این دو کتاب نگاهی به زادگاه خود شهر بیت لحم در فلسطین اشغالی انداخته و نوعی ارتباط غیر مستقیم میان این دو کتاب ایجاد کرده است.

رمان «دیوانگان بیت لحم» جایزه ادبی کتاب سال 2015م شیخ زاید را در امارات به خود اختصاص داد. سامی الکیلانی نیز در جلسه‌ای درباره این کتاب دغدغه‌های ذهنی خود را به عنوان یک خواننده رمان نسبت به این کتاب ابراز کرد.
رُمان «قبله آخر بیت لحم» در حقیقت سخن از شهر صلح و آرامشی است که هیچ گاه روی آرامش به خود ندیده است. اسامه العیسه (از اردوگاه فلسطینیان الدهیشه)نویسنده این رمان خاطرات خود را از دوران دانشجویی خود در دانشگاههای فلسطین در دهه هشتاد میلادی قرن گذشته بیان می کند، اختلافاتی که در دانشگاههای فلسطین گاهی تا سر حد مرگ ادامه می‌یافت و از دوران مبارزه بر ضد اشغالگری سخن می‌گوید که در جایی ثبت نشده است.

همچنین اشاره به شخصیت‌هایی می‌کند که شاید به طور کامل نزد فلسطینی‌ها معرفی نشده‌اند و تحولات و تغییراتی را بازگو می‌کند که تنها افرادی که سال‌ها در زندان و یا در غربت به سر برده‌اند می‌توانند آن را درک کنند.

ابراهیم جوهر رمان نویس فلسطینی دیدگاه خود را نسبت به این رمان این گونه بیان می‌کند: دردناک، عریان کننده، آبرو برنده و مشخص کننده است. زیرا واقعیت‌های دردناک را روشن و تقسیم بندی فلسطینی‌ها را به احزاب و جریان‌های مختلف بیان می‌کند. سخنی از نفوذ فساد در چارت سازمانی قدرت و شکست نیروهای چپگرای فلسطینی، و از شخصیت‌های بزرگ فلسطینی مبارز که در صف اول مبارزه در انقلاب بودند به میان می‌آورد و آنها و سازمان‌های آزادی بخش فلسطینی دیگر را مورد محاکمه خود قرار می‌دهد که چگونه خود و سازمان‌های داخلی خود را به اشغالگران فروختند.
داستان‌ها و رُمان‌های «العیسه» موفق‌ترین کتاب‌های او به شمار می‌روند. اسامه العیسه مانند هر ادیب و نویسنده دیگری از ادیبان عرب و حتی شهروندان عرب در آغاز با شعر فصیح و گویش محلی کار خود را آغاز کرد. شعارهایی را برای تظاهرات دانشجویی تنظیم می‌کرد، اما به سرعت پا در عرصه رُمان نویسی گذاشت و برای نخستین بار مجموعه‌ای از داستان‌های خود را در سال 1984م منتشر و پس از آن در سال 1985م داستان طولانی خود را چاپ و سپس رُمان خود را نوشت. اما او نخستین رُمان خود را که در سال 1987م نگاشت هرگز منتشر نکرد.

او در خصوص ادبیات فلسطین بر این باور است که نمی‌توان آن را در یک مجموعه واحد در نظر گرفت، بلکه بر اساس منطقه جغرافیایی در چهارگوشه دنیا قابل تحلیل است. او معتقد است که پس از توافقنامه اسلو ادبیات فلسطین افت کرد. آنچه در این دوران منتشر شد بدون هرگونه خلاقیتی در درون خود غرق شده بود. اما از خوش اقبالی ما در سال‌های اخیر نام‌های جدیدی خود را در صحنه ادبیات عرب نشان دادند که بسیاری از آنها از میان فرهیختگان سنتی که گرفتار بیمارهای بسیاری مانند ناتوانی و معلولیت هستند بیرون نیامدند.
یاد آور می‌شود که رُمان نویس فلسطینی «اسامه العیسه» متولد 1963 بوده و در رسانه‌های فلسطینی و عربی فعالیت می‌کند. کتاب‌های متعددی در زمینه داستان، رُمان، آثار تاریخی و طبیعت فلسطین منتشر شده است. او پژوهش‌های بسیاری را برای فیلم‌های مستند فرهنگی و سیاسی فلسطین انجام داده است. او همچنین جایزه عربی خلاقیت فرهنگی را به دلیل نوشتن رُمان «المسکوبیه» در سال 2013م به دست آورد.

جایزه نخست جشنواره فلسطین برای رسانه و روزنامه نگاری، رسانه‌های مکتوب ورُمان رسانه‌ای را نیز او در سال 2011 به خود اختصاص داد. او تقدیرنامه مسابقه بازگشت به تاریخ شفاهی در خصوص داستان «صحرای قدس» را در 2008م کسب کرد؛ و به دلیل نوشتن رُمان«بانوی عشق آینده» جایزه خلاقیت و ابتکار را در سال 2006م دریافت کرد.

---

منبع: فارس