در جستجوی مادرانگی

به کوتاهی آه، بر بلندای ماه
آنها که کتاب «داستان پیامبرانِ » استاد موسوی گرمارودی را خوانده اند با نثر و شیوه روایت وی درباره سیره و زندگی بزرگان دین آشنا هستند.

به کوتاهی آه، به بلندای ماه اثری پژوهشی در حوزه مذهبی است که به زندگی حضرت زهرا (س) می پردازد. کتابی که علاوه بر متن اصلی، از ابتدا مباحثی تاریخی در آن گنجانده شده است. پی نگاشت های پژوهش محور استاد گرمارودی به همراه داستان واره های پایان کتاب، مطالب موجود در متن را تکمیل می کند. یکی از ویژگی های کتاب به کوتاهی آه، به بلندای ماه، استفاده از منابع و مآخذ معتبر تاریخی است که باعث شده، این اثر خود به عنوان یک منبع در مقایسه با کتاب های مشابه درباره سیره فاطمه زهرا(س) شناخته شود.

بخشی از کتاب فضایی کاملا داستانی دارد و در بخشی دیگر پژوهشی و تحقیقی با رویکردی تاریخ نگارانه و سیره‌نویسانه است. اما تفاوتش با داستان پیامبران این است که مولف در این کتاب مباحث مهم را به صورت پی‌نگاشت با تفسیر بیشتری آورده است.

مخاطب کتاب بر خلاف محتوای ظاهری آن، عموم مردم هستند. به این دلیل که گرمارودی با اعتقاد به اینکه سیره و زندگی آن حضرت می تواند به عنوان یک الگو در جامعه معرفی شود. خود زندگی حضرت زهراست که به عنوان یکی از برترین کرامات ایشان شناخته می شود.

به تعبیرگرمارودی عنوان کتاب، فشرده و تابلویی از زندگی حضرت زهرا(س) است؛ چرا که زندگی خاتون کبریا به کوتاهی آه بود ولی مقامش حداقل به بلندایی از زمین تا ماه.

در بخشی از این کتاب درباره «فدک»، می خوانیم: ابن ابی الحدید در ذیل نقل داستان جنگ بدر (شرح نهج البلاغه، ج 3، ص 351) می گوید: وقتی زینب دختر پیغمبر اطلاع یافت شوهرش در دست مسلمانان اسیر شده و باید طبق معمول مالی به مدینه بفرستد و شوهرش را خلاص کند، مقداری مال تهیه کرد و از آن جمله گردن بندی را که از مادرش خدیجه به یادگار داشت در میان آن مال گذارد و به مدینه فرستاد، و چون آن مال را به مدینه و نزد رسول خدا (ص) آوردند و چشم پیغمبر به آن گردن بند افتاد خاطره خدیجه و آن محبت ها و فداکاری های آن همسر مهربان در دل حضرت زنده شد و به شدت متأثر گردید، و ضمناً به حال دخترش زینب که ناچار شده بود برای استخلاص شوهرش یادگار مادر را از دست بدهد رقت کرد و بدین جهت تمایل خود را در مورد آزاد کردن ابوالعاص بدون فدیه و بازگردان آن مال به نزد زینب، به مسلمانان اظهار فرمود، و آنها نیز با جمله «نعم یا رسول الله نفدیک بانفسنا و اموالنا» موافقت کامل خود را با تمایل پیغمبر اظهار نمودند، و بدین ترتیب ابوالعاص آزاد شد و آن مال را نیز که متعلق به مسلمانان بود برای زینب بازپس فرستادند.
 
زهرا فصلی از کتاب رسالت
در آستانه چهل سالگی ناپدید شدن امام موسی صدر و در روزهایی که ماجرا و علل ربوده شدن و حتی شهادت ایشان در رسانه های مکتوب و مجازی کشور داغ شده است، معرفی کتابی از امام موسی صدر درباره حضرت فاطمه (س) خالی از لطف نیست.

از سید موصی صدر کتاب های مختلفی به یادگار مانده است اما «زهرا فصلی از کتاب رسالت» عنوان مقدمه‌ای است که امام صدر به درخواست سلیمان کتانی، ادیب و پژوهشگر مسیحی لبنانی، برای کتاب فاطمۀ الزهراء و‌تر فی غمد نگاشته است. این مقدمه به کوشش موسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر و ترجمه علی حجتی کرمانی منتشر شده است.

امام موسی صدر در تألیف این کتاب درحالی که با ساختار طایفه و چند دینی لبنان و حفظ وحدت میان مسئولان اعتقاد دارد اما لحظه‌ای از بیان اصول و مبانی اعتقادی خود عدول نمی‌کند.

مخاطب در این کتاب با خوانش خلاصه ای از دیدگاه های نویسنده درباره زن، با نوع رویکرد امام صدر در حل مسائل مرتبط با دین و نیز پاسخ او به سؤالاتی که دربارۀ نگاه اسلام به زن مطرح شده، آشنا می‌شود.

نمونه راستین زن مسلمان، ام ابیها، همسر علی، فاطمه در راه دانش اندوزی، جهاد پی گیر، فاطمه در محراب عبادت و کوثر از جمله موضوعاتی هستند که در این کتاب به آنها پرداخته شده است .


دو زن و یک مرد
نسل دهه شصت در کنار همه مشکلات و گرفتاری هایی که داشته و دارد، نسل پرسشگری است. نسل جوانی که در سال های رواج انواع مکاتب سیاسی و دینی از کمونیسم و سوسیالیسم گرفته تا نهیلیسم قرار داشت.

شهید بنت الهدی صدر، دخترعموی امام موسی صدر و برادر آیت الله سید محمدباقر صدر با دغدغه شناساندن اسلام به داستان نویسی روی می آورد تا پاسخگوی نسلی باشد که مورد هجمه تبلیغات رنگارنگ است.

داستان دو زن و یک مرد از آنجایی آغاز می شود که رحاب دختری بزرگ شده در خانه ای مذهبی اما ناآشنا با اصول مذهب و مخالف باورهای به زعم خود خشک و ارتجاعی دست به یک حرکت باورنکردنی می زند.

او بعد از مراسم عقد خواهرش حسنات، با دانشجویی در انگلیس، بدون اجازه خواهر سراغ نامه های شخصی او می رود. با این استدلال که مانع از به دام افتادن او در دام تحجر و عقب ماندگی مذهبی شود. رحاب نامه ها را باز می کند، می خواند و حتی پاسخ آنها را می دهد. به این ترتیب هفت ماه نامه نگاری میان مصطفی همسر حسنات و رحاب که مصطفی او را حسنات می‌پندارد، ادامه می‌یابد.

خواننده در این کتاب همراه با رحاب و شبهات او درباره خداپرستی، پیامبران الهی، بوداییسم، مسیحیت، معاد، جهان ازلی و ابدی و… همراه و البته با پاسخ های روشن و مستدل مصطفی نیز روبرو می شود.

نویسنده با روایت داستانی عاطفی و بیان پرسش و پاسخ هایی که ممکن است برای هر جوانی ایجاد شود، در قالب متن نامه ها، بسته مطالعاتی و راهنمای تکمیلی نیز عرضه می کند. فرم این اثر همانند یادداشت هایی است که محمدرضا زائری در هفته نامه خانه در دهه هفتاد در قالب نامه هایی میان یک روحانی و یک دختر به آن می پرداخت.

---