تبیان، دستیار زندگی
اسلام دینى است با اصول و آرمان‏هاى جهانى، و از همان ابتداى ظهور خویش به دنبال ایجاد حیات طیبه در سطح عالم و براى كلیه اَبناى بشرى بوده، بدیهى است بنا به معتقدات اسلامى و شیعى، جهانى‏شدن اسلامى و حیات طیبه جهانى در آخرالزمان تحقق قطعى خواهد یافت
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

حكومت جهانى امام عصر و نظریه جهانى‏شدن در عصر ما

(4)

امام زمان

گفتار سوم: جهانى‏سازى مهدوى و شاخصه‏هاى آن

قسمت دوم

•  به‌ جای مقدمه

•  رشد و ترقى علوم و فنون و شكوفایى و كمال عقلانیت بشرى

•  تكیه بر استدلال و اقناع و كسب مقبولیت و رضایت عمومى

•  گفتمان واقعى و احتجاج با سایر ادیان

•  حفظ و ارتقاء كرامت انسانى و حقوق بشر دوستانه

•  نفى قومیت‏مدارى و نژادپرستى

• به‌جای مقدمه:

          ... اسلام دینى است با اصول و آرمان‏هاى جهانى، و از همان ابتداى ظهور خویش به دنبال ایجاد حیات طیبه در سطح عالم و براى كلیه اَبناى بشرى بوده، بدیهى است بنا به معتقدات اسلامى و شیعى، جهانى‏شدن اسلامى و حیات طیبه جهانى در آخرالزمان و در عصر و دولت مهدى موعود تحقق قطعى خواهد یافت. چنین جهانى‏شدنى با هیچ پروژه و یا طرح جهانى‏سازى فعلى نه از حیث نظرى و نه عملى و نه از حیث شمولیت و فراگیرى و مقیاسهاى موجود قابل مقایسه و اندازه‏گیرى نیست، و فقط شناخت مقدماتى آن از راه احادیث وارده ممكن است. به همین جهت قصد بر این شد كه در ادامه سخن، پاره‏اى از ویژگى‏هاى دولت كریمه حضرت مهدى و حكومت جهانى سرشار از حیات طیبه وى - آن‏هم نه از باب حصر بلكه از باب احصاء و اشاره - مرور و بازیابى گردد كه چهار عنوان از آن در شماره‌ی قبل گذشت و اكنون پنج مورد دیگر نیز در این نوشتار عرضه می‌گردد:

امام زمان

5 - رشد و ترقى علوم و فنون و شكوفایى و كمال عقلانیت بشرى:

جهان امروز كه در مسیر جهانى‏شدن گام بر مى‏دارد؛ اگر چه از حیث پیشرفت علوم و تكنولوژى، ترقى انكارناپذیرى نموده است، ولى نه تنها این پیشرفت موجب رفع آلام بشرى و رساندن انسان‏ها به امنیت و آرامش، مساوات و عدالت نگشته است، بلكه میلیاردها مجهول دیگر در مسیر اكتشافات بشرى قرار دارد كه بشر از حل آنها عاجز است و جهانى‏سازى غربى نیز نتوانسته به رفع این عجز و ناتوانى كمك بنماید. این در حالى است كه در عصر حكومت جهانى مهدوى دانش بشرى به دستاوردهایى مافوق تصور مى‏رسد. امام صادق‏علیه السلام در بیانى بلیغ، از گوشه‏اى از پیشرفتهاى علمى آن عصر چنین یاد مى‏فرماید: دانش بیست و هفت حرف است.

روایات دال بر تبیین وضعیت عصر ظهور، بیانگر آن‏ است كه عقول مردم در دوره غیبت به بالاترین مرحله كمال خویش مى‏رسد. به فرموده امام باقرعلیه السلام: وقتى قائم ما قیام كند، خداوند دست عنایتش را بر سر بندگان كشیده و  عقل آنها زیاد و فهم‏شان بالا مى‏رود

همه علومى كه پیامبران براى مردم آورده‏اند دو حرف بیش نبوده و مردم تا به امروز جز آن دو حرف را نشناخته‏اند؛ ولى وقتى قائم ما قیام كند بیست و پنج حرف دیگر را ابراز مى‏كند و آن را در میان مردم گسترش مى‏دهد، آن‏گاه آن دو حرف را ضمیمه مى‏كند و همه بیست و هفت حرف را در میان مردم منتشر مى‏نماید.(1)

روایات دال بر تبیین وضعیت عصر ظهور، بیانگر آن‏ است كه عقول مردم در دوره غیبت به بالاترین مرحله كمال خویش مى‏رسد. به فرموده امام باقرعلیه السلام: وقتى قائم ما قیام كند، خداوند دست عنایتش را بر سر بندگان كشیده و  عقل آنها زیاد و فهم‏شان بالا مى‏رود.(2)

در دولت جهانى مهدوى حتى دانش و بینش، آگاهى و شناخت صحیح، مفید، سازنده و كارگشا در خانه‏ها گسترش مى‏یابد و حلقه‏هاى درس و بحث براى زن و مرد در كران تا كران جامعه بشرى برقرار مى‏شود. به فرموده امام باقرعلیه السلام: ... تُؤتونَ الحِكمَةَ فِى زَمانِهِ حَتى اَنَّ المَرأَةَ لَتَقضِى فِى بَیتِهَا بِكِتابِ ‏اللَّهِ وَ سُنّةِ رََسُولِهِ؛ به مردم زمان قائم آنچنان حكمتى عطاء خواهد شد كه حتى زن در كانون خانه خویش بر اساس كتاب خدا و سنّت پیامبرش عادلانه و آگاهانه داورى مى‏كند و نیازى به دیگرى ندارد.

علاوه بر تبیین وضعیت عالى دانش و بینش بشرى در عصر ظهور، این روایت بیانگر این واقعیت است كه مردم در روزگار حاكمیت آن حضرت بر اساس آداب و مقررات دینى تربیت شده و احكام شریعت را آموخته و بر پایه‏اى از فرهنگ و فرهیختگى سیر مى‏نمایند كه حتى یك بانوى خانه‏دار مى‏تواند بر اساس مقررات كتاب خدا و سیره عادلانه پیام‏آور بزرگ وحى قضاوت نماید.

امام زمان

6 - تكیه بر استدلال و اقناع و كسب مقبولیت و رضایت عمومى:

جهانى‏سازى عصر مهدوى مبتنى بر استدلال و براهین عقلى است. گواه این مدعا فرمایش امام حسن ‏علیه السلام است كه در ضمن فرازى بلند درباره قائم مى‏فرماید: خداوند در آخر الزمان و روزگارى سخت، در میان جهل و نادانى مردم، مردى را بر مى‏انگیزد و او را با فرشتگان خود تایید مى‏كند و یاران او را حفظ مى‏نماید و با آیات و نشانه‏هاى خویش او را نصرت مى‏دهد و بر كره زمین غالب مى‏گرداند تا آنجا كه مردم پاره‏اى از روى میل و گروهى بى‏میل و با اكراه به دین خدا مى‏گروند. سپس زمین را پر از عدل و داد و نور و برهان مى‏كند. تمام مردم جهان در برابر وى خاضع مى‏شوند و هیچ كافرى باقى نمى‏ماند مگر آنكه مؤمن شود و هیچ بدكارى نمى‏ماند جز اینكه اصلاح گردد...(3)

جهانى‏سازى عصر مهدوى مبتنى بر استدلال و براهین عقلى است. گواه این مدعا فرمایش امام حسن ‏علیه السلام است

این روایت به خوبى بر این مطلب تصریح دارد كه اگرچه برخى از مردم جاهل و گمراه در ابتداى حكومت حضرت ممكن است با اكراه به حكومت وى تن دهند ولى وقتى عدل‏گسترى و برهان‏هاى شفاف و مستدل و نورانى وى را ملاحظه مى‏كنند در مقابل حكومت وى خاضع شده و با طوع و رغبت و رضایتمندى تمام به آن تن مى‏دهند.

لذا نظام حكومت جهانى مهدوى را باید نظامى بر پایه مشروعیت كامل یعنى واجد مقبولیت، حقانیت و قانونیت دانست. مشروعیتى كه مانند برخى از نظام‏هاى سیاسى به اصطلاح مدرن غربى امروزى با فریب افكار عمومى، با كنترل، دست‏كارى آراء عمومى و با نفوذ تبلیغات پردامنه به دست نمى‏آید، بلكه محصول رضایت قلبى آحاد جامعه بشرى و حتى سایر موجودات عالم است.

امام زمان

7- گفتمان واقعى و احتجاج با سایر ادیان:

بر مبناى آنچه كه از روایات بر مى‏آید، در جهانى‏سازى مهدوى، اگرچه حضرت بدون هیچ تعارفى همه موحدین و غیرموحدین و پیروان سایر ادیان را به پیروى از اسلام و تعالیم نجات‏بخش آن با قاطعیت تكلیف مى‏كند، ولى این به معناى اجبارِ صرفِ عقیدتى ایشان به پذیرش مطلق آئین اسلام نیست. بلكه محور كار حضرت - همانطور كه از نامشان نیز برمى‏آید - هدایت جامعه بشرى است و بدیهى است اصل و اساس هدایت مى‏بایستى مبتنى بر اقناع باشد. روایات نیز دال بر این مطلب است كه حضرت از همان ابتداى ظهور، كتب بدون تحریف زبور، تورات، انجیل و... را پیدا كرده و بر اساس نُسخ اصل آنها با اهل كتاب محاجّه، استدلال و گفتگو نموده و بر آن اساس بر آنها حكم مى‏راند تا آنكه ایشان به دین اسلام و حكومت جهان‏شمول مهدوى هدایت گردند.

نامیدن او به مهدى از این جهت است كه خدا او را به امورات مخفى راه مى‏نماید، و تورات و سایر كتاب‏هاى خدا را در انطاكیه از مغاره‏اى بیرون مى‏آورد و در میان اهل‏تورات با تورات و در میان اهل‏انجیل با انجیل و در میان اهل‏زبور با زبور و در میان اهل‏قرآن با قرآن حكم مى‏فرماید

در همین راستا امام باقرعلیه السلام مى‏فرمایند: به خدا سوگند یاد مى‏كنم گویا قائم را مى‏بینم در حالى كه پشت به حجرالاسود داده، بعد از آن حق خویش را - یعنى خلافت - از خداوند عالم مى‏طلبد. بعد از آن مى‏گوید:

ایها الناس! هر كه درخصوص خدا با من محاجّه و گفتگو نماید، هر آینه من نزدیكترین خلایقم به خدا.

ایهاالناس! هر كه در خصوص آدم با من گفتگو و محاجّه نماید هر آینه من نزدیكترین خلایقم به آدم‏علیه السلام.

ایها الناس! هر كه در خصوص ابراهیم با من محاجّه و گفتگو كند هر آینه من نزدیكترین خلایقم به ابراهیم‏علیه السلام.

ایها الناس! هر كه در خصوص موسى با من گفتگو و محاجّه كند هر آینه من نزدیكترین خلایقم به موسى‏علیه السلام.

ایها الناس! هر كه در خصوص عیسى با من گفتگو و محاجّه كند هر آینه من نزدیكترینِ خلایقم به عیسى‏علیه السلام.

ایها الناس! هر كه با من در خصوص محمد صلى الله علیه و آله و سلم گفتگو و محاجّه كند هر آینه من نزدیكترین خلایقم به محمد صلى الله علیه و آله و سلم.

و ایها الناس! هر كه با من در خصوص كتاب گفتگو و محاجّه نماید هر آینه من نزدیكترین خلایقم به كتاب خدا. بعد از این سخنان به مقام ابراهیم مى‏رود و دو ركعت نماز در آن به جا مى‏آورد، بعد از آن، حق خود - یعنى خلافت - را از خداى تعالى مى‏طلبد.(4)

امام باقرعلیه السلام در بیانى دیگر، برخورد گفتمانى و استدلالى و محترمانه امام عصر را با سایر ادیان چنین بازگو مى‏فرمایند: چون قائم اهل‏بیت قیام كند؛ اموال را بالسّویه قسمت مى‏نماید و در خصوص رعیت با عدالت حكم مى‏كند. پس هر كه او را اطاعت نماید، خدا را اطاعت كرده و هر كه با او مخالفت كند، خدا را عصیان و مخالفت نموده. نامیدن او به مهدى از این جهت است كه خدا او را به امورات مخفى راه مى‏نماید، و تورات و سایر كتاب‏هاى خدا را در انطاكیه از مغاره‏اى بیرون مى‏آورد و در میان اهل‏تورات با تورات و در میان اهل‏انجیل با انجیل و در میان اهل‏زبور با زبور و در میان اهل‏قرآن با قرآن حكم مى‏فرماید...(5)

امام زمان

8 - حفظ و ارتقاء كرامت انسانى و حقوق بشر دوستانه:

در جهانى‏سازى حكومت مهدوى، كرامت انسانها و حقوق بشردوستانه نه تنها محوریت دارد، بلكه به عالى‏ترین حدّ خود خواهد رسید. امیرمؤمنان در بیانى، كرامت بخشى به جامعه انسانى در عصر ظهور را چنین تصویر مى‏فرمایند:

سپس به كوفه روى مى‏آورد كه قرارگاه و منزل اوست. برده مسلمانى در بند نمى‏ماند جز اینكه او را مى‏خرد و آزاد مى‏سازد و بدهكارى نمى‏ماند مگر اینكه دِین او را مى‏دهد و مظلمه‏اى نمى‏ماند جز اینكه آن را مى‏پردازد و كشته‏اى نمى‏ماند مگر اینكه دیه او را مى‏دهد و خانواده او را تأمین مى‏كند و همه امور را تدبیر، و كارها را تنظیم مى‏نماید تا آنجایى كه زمین را سرشار از عدل و داد مى‏نماید؛ همانگونه كه به هنگام ظهور او، از ظلم و جور لبریز است.(6)

رعایت كرامت انسانها و حقوق بشردوستانه تنها به شخص امام عصر ختم نمى‏شود؛ بلكه یاران وى نیز بر مبناى رعایت این امور با حضرت دست بیعت مى‏دهند

پیامبر مكرم اسلام نیز در بیانى ضمن تبیین بركت عصر ظهور، آن دوره را زمان تكریم و تعظیم امت معرفى مى‏فرماید:

در آخرالزمان در میان امّتم آن نجات‏بخش ملتها قیام مى‏كند. خدا كران تا كران قلمرو حكومت جهانى او را به وسیله باران سیراب مى‏سازد و زمین، گیاه و نبات خویش را مى‏رویاند. اموال عمومى را به طور عادلانه به مردم اعطا مى‏كند و به دامدارى و دامپرورى اهمیت مى‏دهد و امت را تكریم نموده و عظمت مى‏بخشد.(7)

رعایت كرامت انسانها و حقوق بشردوستانه تنها به شخص امام عصر ختم نمى‏شود؛ بلكه یاران وى نیز بر مبناى رعایت این امور با حضرت دست بیعت مى‏دهند. على‏علیه السلام در گفتارى طولانى در وصف بیعت 313 تن از یاران خاص حضرت مى‏فرماید:

"با او بیعت مى‏كنند كه هرگز دزدى نكنند، زنا نكنند، مسلمانى را دشنام ندهند، خون كسى را به ناحق نریزند، به آبروى كسى لطمه نزنند. به خانه كسى هجوم نبرند، كسى را به ناحق نزنند. طلا، نقره، گندم و جو ذخیره نكنند، مال یتیم را نخورند. در مورد چیزى كه یقین ندارند گواهى ندهند. مسجدى را خراب نكنند. مشروب نخورند. حریر و خز نپوشند. در برابر سیم و زر سر فرود نیاورند. راه را بر كسى نبندند. راه را ناامن نكنند. از اعمال منافى عفت اجتناب كنند، خوراكى را از گندم و جو انبار نكنند. به كم قناعت كنند. طرفدار پاكى باشند، از پلیدى گریزان باشند. به نیكى فرمان دهند. از زشتیها باز دارند. جامه‏هاى خشن بپوشند. خاك را متكاى خود سازند. در راه خدا، حق جهاد را ادا كنند. و... او نیز در حق خود تعهد مى‏كند كه از راه آنها برود. جامه‏اى مثل جامه آنها بپوشد. مركبى همانند آنها سوار شود. آنچنانكه آنها مى‏خواهند باشد، به كم راضى و قانع باشد. زمین را به یارى خدا پر از عدل و داد كند؛ آن چنانكه پر از جور و ستم شده است. خدا را آنچنانكه شایسته است بپرستند. براى خود دربان و نگهبان اختیار نكند و...(8)

جهانى‏سازى حكومت مهدوى در عین صلابت، مبتنى بر عطوفت، صفا و صمیمیت و مهرورزى و تكریم انسانها بدون هرگونه تبعیضى است. حكومتى كه حتى خفته‏اى را بى‏جهت بیدار نمى‏كند و با چنین آرامش‏بخشى‏اى به عالم بشریت، پناه و مأواى جامعه بشرى مى‏گردد. در توصیف این وضعیت، پیامبر صلى الله علیه وآله وسلم مى‏فرماید:

مردم به سوى او پناه مى‏برند، چنانكه زنبوران عسل به ملكه خود پناه مى‏برند. عدالت را در سراسر گیتى مى‏گستراند، چنانكه از ستم پر شده بود؛ تا جایى كه صفا و صمیمیت صدر اسلام به آنها باز مى‏گردد. هیچ خفته‏اى را بى‏جهت بیدار نمى‏كنند و هیچ خونى به ناحق ریخته نمى‏شود.(9)

امام زمان

9 - نفى قومیت‏مدارى و نژادپرستى:

در نهضت جهانى‏سازى مهدوى قومیت‏مدارى و نژادگرایى جایى نداشته و از منظرها و ملاك‏هاى تقوا و شایسته سالارى، براى اصلاح امور مادى و معنوى بشر استفاده مى‏شود. یكى از نمونه‏هاى صدق این گفتار گزینش 313 یار اصلى امام‏علیه السلام از كشورهاى مختلف و بر مبناى ملاك تقوا، شایستگى و كاردانى مى‏باشد. نویسنده عالی‌قدر كتاب "امام مهدى از ولادت تا ظهور" طى تحقیق جالبى به نام و شهرها و كشورهاى یاران حضرت مهدى اشاره نموده و بر اساس جغرافیاى امروز، قریب به بیست و سه كشور(10) را به عنوان محل سكونت این افراد معرفى نموده.(11) این امر نشانگر آن است كه نهضت جهانى مهدوى متكى به قومیت و ملّیت خاصى نیست و ملاك گزینش كارگزارانش، ملاك‏هاى قرآنى و الهى است.

در نهضت جهانى‏سازى مهدوى قومیت‏مدارى و نژادگرایى جایى نداشته و از منظرها و ملاك‏هاى تقوا و شایسته سالارى، براى اصلاح امور مادى و معنوى بشر استفاده مى‏شود

این مهم به همراه سایر ویژگى‏هاى حكومت طیبه مهدوى باعث مى‏گردد كه حكومت جهانى مزبور مورد رضایت همه اهل عالم، ملل و نحل مختلف و نظام‏هاى سیاسى گوناگون بوده و با اجراى كامل عدالت، جهان شاهد رفع شكاف‏ها و محرومیت‏هاى ناشى از استكبارورزى و زیاده خواهى ملل و دول زورمند باشد. و استعدادها و توانمندى‏ها و كلیه حقوق ابناء و جوامع بشرى اعم از ضعیف و قوى محقق گردد و به اصطلاح امروزى جهان نه با توسعه ناموزون بلكه با توسعه موزون مواجه گردد.

از ادله دیگر دال بر نفى قومیت‏پرستى و نژادگرایى نهضت جهانى موعود؛ كثرت روایاتى است كه مشعر برآنست كه با وجود عرب و قریشى بودن حضرت مهدى، نه تنها اعراب و قریش در این دولت جهانى به عنوان قوم و طبقه ممتاز شناخته نمى‏شوند، بلكه بسیارى از آنها بر حسب آزمایشها و ابتلائات عصر مهدوى، مرتد گشته و توسط حضرت نابود مى‏گردند، حضرت نه تنها به خاطر مشابهت قومى با ایشان، ملاحظه آنها را نمى‏كند، بلكه طبق مبانى متقن الهى، ایشان را به خاطر كفر و نفاقشان گردن مى‏زند و بر آنها سخت مى‏گیرد.(12)

                                                                                                                                         ادامه دارد....

پیوند به :

              حكومت جهانى امام عصر و نظریه جهانى‏شدن در عصر ما

•  گفتار اول: مفهوم جهانى‏شدن و برداشتهاى مختلف از آن

•  گفتار دوم: جهان‏گرایى و جهان ‏شمولى اسلام

•  گفتار سوم: جهانى‏سازى مهدوى و شاخصه‏هاى آن -  قسمت اول


1.   سعادت‏پرور، ظهور نور، پیشین، ص 202، به نقل از اثبات الهداة، ج 3، ص 495، روایت 253.

2.   مجلسى، بحارالانوار، ج 52، ص 352.

3.   على دوانى، مهدى موعود، ص 229 - 228.

4.   همان، ص 244 - 243.

5.  سید محمد كاظم قزوینى، امام مهدى از ولادت تا ظهور، ترجمه و تحقیق، على كرمى و سید محمد حسینى، قم، دفتر نشر الهادى، 1376، ص 671 و 672 (به نقل از تفسیر عیاشى، ج 1، ص 66 و معجم احادیث الامام‏المهدى، ص 22).

6.   همان، ص 750 و 751، (به نقل از عقدالدّرر، انتشارات مسجد جمكران، باب 7، ص 144).

7.  محمد حسین رحیمیان، جلوه‏هاى نور از غدیر تا ظهور، قم، دارالثقلین، 1379، ص 183 و 184، (به نقل از روزگار رهایى، ج 1، ص 465 و 466).

8.   لطف الله صافى گلپایگانى، منتخب الاثر، قم، مكتبه داورى، ص 478، ب 7، ح 2.

9.   برخى از این بلاد و كشورها به شرح زیر است:

10.  عراق، قاره آفریقا، عربستان سعودى، ایران، لبنان، ارمنستان، فرانسه، مصر، تركیه، یمن، بیت المقدس، سوریه، بحرین، هندوستان، مرو یا خراسان واقع در شوروى سابق، افغانستان، اردن، عمان، پاكستان، اتیوبى، ازبكستان، منطقه قفقاز.

11.   ر.ك: قزوینى، امام‏مهدى از ولادت تا ظهور، ص 587 تا 600 .

12.   ر.ك: على دوانى، مهدى موعود، ص 240 تا 242.

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.