فونستیک مورچه ها، دستاورد برتر دوره دوم پژوهشسرای دکترکاظمی آشتیانی در بخش سمینار
مورچه ها، شناخته شده ترین حشرات اجتماعی هستند که تأثیر قابل توجهی بر اکوسیستم های محل زندگی خود می گذارند.
دوازدهمین دوره از پروژه های دانش آموزی تبیان نیز با یاری خداوند و حضور پر شور شما دوستان و علاقمندان به پایان رسید.
در این دوره از جشنواره تعداد 126 گروه در بخش های سمینار های علمی، غرفه های نمایشگاهی و مسابقات به عنوان گروه های برتر، برگزیده و معرفی شدند.
بر آن شدیم تا با معرفی پروژه های گروه های برتر علاوه بر قدردانی از این دوستان نوآور، زمینه ای را برای ایده پروری سایر پژوهشگران علاقمند فراهم آوریم.
مقطع: دوره دوم متوسطه
موضوع: فونستیک مورچه های چند منطقه تهران و حومه
نام مدرسه: پژوهشسرای دکترکاظمی آشتیانی
نام استاد: خانم کتایون پهلوان یلی
دانش آموزان: محیا حیدری، ریحانه شیخ علیا لواسانی، نسیم فرشاد فر
چکیده:
مورچه ها، شناخته شده ترین حشرات اجتماعی هستند که تأثیر قابل توجهی بر اکوسیستم های محل زندگی خود می گذارند. نقش این حشرات در تغییرات فیزیکی و شیمیایی خاک و متقابلا اثر آن ها بر گیاهان، میکرو ارگانیسم ها و دیگر موجودات زنده خاک انکار ناپذیر است.
در این تحقیق برای بررسی فونستیک مورچه های شهر تهران، این شهر را به 18 ایستگاه مطالعاتی با شرایط اکولوژیکی متفاوت تقسیم کرده و نمونه برداری از ایستگاه ها در زمان ها و دفعات برابر و در سه فصل بهار، تابستان و پاییز انجام شد. نمونه های جمع آوری شده، پس از انتقال به شیشه های حاوی الکل 70%، با استفاده از استریو میکروسکوپ و کلید های شناسایی معتبر تا حد جنس و گونه شناسایی شدند. گونه های شناسایی شده مورد تائید برایان تیلور از انجمن حشره شناسی سلطنتی لندن قرار گرفت.
اثرات عوامل محیطی (ارتفاع، درصد مواد آلی خاک (TOM)، دما، رطوبت هوا ، رطوبت خاک، pH خاک و دانه بندی خاک) بر غنای گونه ای در ایستگاه های مطالعاتی ثبت و در محیط نرم افزار SPSS22 مورد آزمون رگرسیون خطی قرار گرفتند.
مقدمه:
مور یا مورچه حشره‌ای اجتماعی است همانند زنبور عسل از راسته نازک بالان که در میانه های دوره کرتاسه یعنی حدود ۱۱۰ تا ۱۳۰ میلیون سال پیش تکامل یافته است. امروزه بیش از ۱۲۰۰۰ گونه مورچه طبقه بندی شده اند و حدس زده می شود این تعداد تا ۲۲۰۰۰ گونه نیز برسد. مورچه ها به راحتی از شاخک های آرنج دارشان و ساختار گره مانند شان و کمر باریکشان قابل شناسایی هستند.
اندازه اجتماع مورچه ها می تواند از چند ده مورچه شکارچی در یک حفره تا چند میلیون مورچه ساده و مورچه نازای ماده و طبقه ای از کارگرها و سربازها و سایر گروه ها را در یک محدوده جغرافیایی وسیع شامل شود. همچنین اجتماع مورچه ها شامل تعدادی نر دارای نطفه و همچنین یک یا چند ماده که توانایی بارور شدن دارند و ملکه نامیده می شوند، می شود. همچنین گاهی اجتماع مورچه ها یک ابرجامعه توصیف شده است، زیرا مورچه ها در آن با یکدیگر کار می‌کنند و از اجتماع خود دفاع می‌کنند.
تقریباً تمام مناطق کره زمین مورچه دارد. فقط مناطقی مانند جزایر دور افتاده و غیر قابل دسترسی استثنا هستند. مورچه به بیشتر محیط زیست های زمین چیره گشته است و در بیش تر محیط زیست ها توانایی زندگی دارد. این موجود ۱۵–۲۰٪ موجودات زنده خشکی زمین را تشکیل می دهد. علت موفقیت آن ها به زندگی اجتماعی، توانایی بالای انطباق پذیری و توانایی تغییر دادن محیط زیستشان و بهره برداری از منابع و دفاع از یکدیگر بر می گردد. انواع مورچه ها به صورت های مختلفی مانند زندگی انگلی و برده داری، همزیستی مسالمت آمیز و … تکامل یافته اند.
مورچه در خانواده Formicidae و راسته بال غشائیان (Hymenoptera)طبقه بندی شده اند . مورچه ها حشراتی اجتماعی با بیش از 12000گونه ، 365 جنس و 27 زیرخانواده می باشند.آن ها یکی از موفق ترین ارگانیسم های موجود در روی زمین هستند. آن ها همچنین تاثیر بسیار مثبتی بر اکوسیستم خاک داشته و این کار را با مخلوط کردن لایه های مختلف خاک انجام می دهند.
از ویژگی های مهم مورچه ها می توان به همزیستی آنها با سایر موجودات و گیاهان اشاره نمود، که از آن جمله رابطه همزیستی با شپشک آرد آلود Nipaecoccus viridis وگیاه آکاسیا می باشد. تحقیق حاضر در راستای شناسایی فون مورچه های شهر تهران طی سال 1394-1393 انجام گرفت. نمونه ها از6 ایستگاه با شرایط متفاوت اکولوژیک به صورت دستی مورد جمع آوری قرار گرفتند. نمونه ها در آزمایشگاه بوسیله استریو میکروسکوپ و کلیدهای شناسای Balkan ، Bolton و Collingwood تا حد جنس و گونه مورد شناسایی قرار گرفتند.
حاصل این تحقیق منجر به شناسایی 6 گونه از 5 جنس و 3زیر خانواده گردید. نمونه های شناسایی شده عبارتند از:Arnoldi
Messor aralocaspius، Thome Messor dentatus،NylanderPheidole pallidulat rausseTapinoma simrothi،Acantholepis melas EmeryFormica glaucaRuzsky
برای مشاهده مجموعه فایل های ضمیمه اینجا کلیک کنید.
بخش پژوهش های دانش آموزی تبیان
تهیه: نگار تجملیان- تنظیم: محبوبه همت
در این دوره از جشنواره تعداد 126 گروه در بخش های سمینار های علمی، غرفه های نمایشگاهی و مسابقات به عنوان گروه های برتر، برگزیده و معرفی شدند.
بر آن شدیم تا با معرفی پروژه های گروه های برتر علاوه بر قدردانی از این دوستان نوآور، زمینه ای را برای ایده پروری سایر پژوهشگران علاقمند فراهم آوریم.
موضوع: فونستیک مورچه های چند منطقه تهران و حومه
نام مدرسه: پژوهشسرای دکترکاظمی آشتیانی
نام استاد: خانم کتایون پهلوان یلی
دانش آموزان: محیا حیدری، ریحانه شیخ علیا لواسانی، نسیم فرشاد فر
چکیده:
مورچه ها، شناخته شده ترین حشرات اجتماعی هستند که تأثیر قابل توجهی بر اکوسیستم های محل زندگی خود می گذارند. نقش این حشرات در تغییرات فیزیکی و شیمیایی خاک و متقابلا اثر آن ها بر گیاهان، میکرو ارگانیسم ها و دیگر موجودات زنده خاک انکار ناپذیر است.
شرایط اقلیمی گسترده و تنوع بالای زیستگاه ها در ایران باعث حضور گونه های گیاهی و جانوری بسیار متنوعی در این منطقه شده است. فون خانواده Formicidae در ایران تا کامل شدن فاصله‌ی زیادی دارد و تاکنون تعداد 213 گونه از 32 جنس و 4 زیرخانواده گزارش شده است.
اثرات عوامل محیطی (ارتفاع، درصد مواد آلی خاک (TOM)، دما، رطوبت هوا ، رطوبت خاک، pH خاک و دانه بندی خاک) بر غنای گونه ای در ایستگاه های مطالعاتی ثبت و در محیط نرم افزار SPSS22 مورد آزمون رگرسیون خطی قرار گرفتند.
مقدمه:
مور یا مورچه حشره‌ای اجتماعی است همانند زنبور عسل از راسته نازک بالان که در میانه های دوره کرتاسه یعنی حدود ۱۱۰ تا ۱۳۰ میلیون سال پیش تکامل یافته است. امروزه بیش از ۱۲۰۰۰ گونه مورچه طبقه بندی شده اند و حدس زده می شود این تعداد تا ۲۲۰۰۰ گونه نیز برسد. مورچه ها به راحتی از شاخک های آرنج دارشان و ساختار گره مانند شان و کمر باریکشان قابل شناسایی هستند.
اندازه اجتماع مورچه ها می تواند از چند ده مورچه شکارچی در یک حفره تا چند میلیون مورچه ساده و مورچه نازای ماده و طبقه ای از کارگرها و سربازها و سایر گروه ها را در یک محدوده جغرافیایی وسیع شامل شود. همچنین اجتماع مورچه ها شامل تعدادی نر دارای نطفه و همچنین یک یا چند ماده که توانایی بارور شدن دارند و ملکه نامیده می شوند، می شود. همچنین گاهی اجتماع مورچه ها یک ابرجامعه توصیف شده است، زیرا مورچه ها در آن با یکدیگر کار می‌کنند و از اجتماع خود دفاع می‌کنند.
تقریباً تمام مناطق کره زمین مورچه دارد. فقط مناطقی مانند جزایر دور افتاده و غیر قابل دسترسی استثنا هستند. مورچه به بیشتر محیط زیست های زمین چیره گشته است و در بیش تر محیط زیست ها توانایی زندگی دارد. این موجود ۱۵–۲۰٪ موجودات زنده خشکی زمین را تشکیل می دهد. علت موفقیت آن ها به زندگی اجتماعی، توانایی بالای انطباق پذیری و توانایی تغییر دادن محیط زیستشان و بهره برداری از منابع و دفاع از یکدیگر بر می گردد. انواع مورچه ها به صورت های مختلفی مانند زندگی انگلی و برده داری، همزیستی مسالمت آمیز و … تکامل یافته اند.
جامعه مورچه ها دارای سیستم تقسیم کار، ارتباط بین اشخاص و توانایی حل مشکلات پیچیده است. این تشابه با جوامع انسانی سالهاست که الهام بخش و موضوع مطالعات بوده است. خیلی از تمدن های انسانی از مورچه ها در مراسم مذهبی، تغذیه و موارد پزشکی سود می جویند. برخی از گونه ها بخاطر نقشی که در کنترل زیستی آفت ها ایفا می‌کنند بسیار ارزشمند هستند. هر چند توانایی آنها برای استفاده از منابع باعث تعارض آنها با انسان ها شده است. آن ها می‌توانند به محصولات کشاورزی صدمه زده و وارد خانه ها شوند.
از ویژگی های مهم مورچه ها می توان به همزیستی آنها با سایر موجودات و گیاهان اشاره نمود، که از آن جمله رابطه همزیستی با شپشک آرد آلود Nipaecoccus viridis وگیاه آکاسیا می باشد. تحقیق حاضر در راستای شناسایی فون مورچه های شهر تهران طی سال 1394-1393 انجام گرفت. نمونه ها از6 ایستگاه با شرایط متفاوت اکولوژیک به صورت دستی مورد جمع آوری قرار گرفتند. نمونه ها در آزمایشگاه بوسیله استریو میکروسکوپ و کلیدهای شناسای Balkan ، Bolton و Collingwood تا حد جنس و گونه مورد شناسایی قرار گرفتند.
حاصل این تحقیق منجر به شناسایی 6 گونه از 5 جنس و 3زیر خانواده گردید. نمونه های شناسایی شده عبارتند از:Arnoldi
Messor aralocaspius، Thome Messor dentatus،NylanderPheidole pallidulat rausseTapinoma simrothi،Acantholepis melas EmeryFormica glaucaRuzsky
برای مشاهده مجموعه فایل های ضمیمه اینجا کلیک کنید.
بخش پژوهش های دانش آموزی تبیان
تهیه: نگار تجملیان- تنظیم: محبوبه همت
