حتی نمكت را هم از من بخواه
مطابق آنچه از آموزه‌های دین اسلام، و روایات امامان معصوم -كه درود و سلام خداوند بر آنان باد- بدست می‌آید، باید تمام حاجات و نیازهای خود را از خداوند خواست چنان كه خداوند به حضرت موسی می‌فرماید "یَا مُوسی سَلنِی كُلَّما تَحتَاجُ اِلَیهِ حَتَی عَلَفَ شَاتِكَ وَ مِلحَ عَجِینِك" (1) ای موسی هرچه نیاز داری از من بخواه حتی علف گوسفندت و نمك غذایت را.
اینجا پرسشی در ذهن نقش می‌بندد كه، پس اگر در تمام خواسته‌های خود دست به دعا شویم جایگاه عوامل و سببهای طبیعی كه همگی تأثیر آن را در تمام زندگی خود دیده‌ایم، چه می‌شود؟ به بیانی دیگر، آیا "در خواست" از خداوند اثر "مه و خورشید و فلك" را از بین می‌برد؟
آیا باید تأثیر دارو را در بهبود بیماری نادیده گرفت و برای شفای آن صرفاً دست به دعا شد؟
ابتدا به طبیعت و علل طبیعی نگاهی می‌اندازیم ؛ آنچه در نگاه اول البته از دریچه‌ی پاسخ بر این سوال به دست می‌آید این است كه خود طبیعت ساخته‌ی خدا و منشأ اثر بودن آن به اراده او بوده است و همه مطابق حكمت خداوند بجا آفرید شده و مؤثر گشته‌اند و معنا ندارد كه خداوند خود آنچه را كه آفریده و اثر داده را باطل كرده و از بین ببرد.
جواب سوال هم همینجاست ، بله درست است كه "مه و خورشید و فلك در كارند" اما نباید ازین نكته غافل شد كه این عوامل طبیعی خود علل متوسط و به منزله رابطی میان علت اصلی و معلولند، و سبب واقعی، خدایی است كه "مه و خورشید و فلك" را آفریده و منشاه اثرشان ساخته است.
آنچه موجب خطای ما در این میان گشته است، اُنس ما به اثر عوامل طبیعی است، مایی كه بارها و بارها شوری نمك را چشیده‌ایم، پنداشته‌ایم كه نمكین گشتن مذاقمان در واقع ازوست، غافل از آنكه خدا نمك را شور آفرید.
آنچه به یاری این مدعا می آید آنجاست كه هرگاه خدا بخواهد این عوامل میانی اثر خود را باخته و حتی خاصیت ضدش را بر خود گرفته است "قُلْنَا یَا نَارُ كُونِی بَرْدًا وَسَلَامًا عَلَى إِبْرَاهِیمَ گفتیم: ای آتش ، بر ابراهیم خنک و سلامت باش" (2)
برآیند كلام، نمایان شدن فرمایش امامان معصوم است كه: نباید بر علل و اسبابی كه می‌شناسیم تكیه كنیم و آنها را علت تام و تمام بدانیم، بلكه باید فراموشمان نشود كه در پشت آن، دست قدرتمندی است كه طبیعت را وسیله نیل ما به خواسته‌ها و تمایلاتمان ساخته است.
و باید بدانیم كه: "لا مؤثر فی الوجود الا الله، هیچ موثری جز خدا در وجود نیست" و اول باید ازو خواست آنگاه در عللی كه می شناسیم سراغ لطف و تفضل او و اجابت خواسته‌ی خود باشیم.
نكته درخور توجه این است كه آیا هر آنچه از خدا بخواهیم عطا می‌كند؟ به تعبیری بهتر، چگونه باید از خدا خواست تا حتما اجابت نماید؟
این سوالی است كه در مطلب آینده به آن خواهیم پرداخت.
پیوند به:
فرقی می‌كند كی و كجا دعا كنیم؟!
1- مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار جلد90، صفحه 303، و نیز حلی، ابن فحد، عدة الداعی، صفحه 98
2- سوره‌ی انبیا، آیه‌ی 69
حسین عسگری
سایت تبیان
