حكومت جهانى امام عصر و نظریه جهانى‏شدن در عصر ما

گفتار سوم: جهانى‏سازى مهدوى و شاخصه‏هاى آن

قسمت اول

همانطور كه بیان شد اسلام دینى است با اصول و آرمان‏هاى جهانى، و از همان ابتداى ظهور خویش به دنبال ایجاد حیات طیبه در سطح عالم و براى كلیه اَبناى بشرى بوده، بدیهى است بنا به معتقدات اسلامى و شیعى، جهانى‏شدن اسلامى و حیات طیبه جهانى در آخرالزمان و در عصر و دولت مهدى موعود تحقق قطعى خواهد یافت. چنین جهانى‏شدنى با هیچ پروژه و یا طرح جهانى‏سازى فعلى نه از حیث نظرى و نه عملى و نه از حیث شمولیت و فراگیرى و مقیاسهاى موجود قابل مقایسه و اندازه‏گیرى نیست، و فقط شناخت مقدماتى آن از راه احادیث وارده ممكن است. به همین جهت قصد بر این است كه در ادامه سخن، پاره‏اى از ویژگى‏هاى دولت كریمه حضرت مهدى و حكومت جهانى سرشار از حیات طیبه وى - آن‏هم نه از باب حصر بلكه از باب احصاء و اشاره - مرور و بازیابى گردد:

1 - حاكمیت جهان‏شمول اسلام و برچیدگى شرك و اختلافات بشرى:

در نظریه‏هاى جهانى‏شدن غربى كه زیر بناى بسیارى از آنها مكتب لیبرال دموكراسى است؛ با اعتقاد به نسبیت اخلاقى و ارزشى، اِعمال اصل تساهل و روادارى افراطى نسبت به كلیه عقاید و ادیان جزء ادعاهاى اصلى است و موضع حكومت بر مبناى لائیسم نسبت به دیانت و مذهب خنثى مى‏باشد و از منظر آنها حمایت و جانبدارى از یك مذهب به معناى دخالت در آزادى‏هاى فردى و مخدوش نمودن آزادى عقیده و ابراز عقاید است. این درحالى است كه سكولاریسم یا عرفى شدن و دنیاپرستى و اصالت امور دنیوى در سرلوحه جهانى‏سازى لیبرال دموكراسى است.

در حالیكه در حكومت جهانى مهدوى، بدون هیچ گونه مجامله و تعارفى، اسلام به عنوان آئین مطلق و برتر و متعالى به جهانیان معرفى و از سوى آنان نیز مورد شناسایى و پذیرش قرار مى‏گیرد. روایاتى در تأئید این مطلب ذكر مى‏شود:

•  محمدابن‏مسعود در تفسیر عیاشى از رفاعة بن موسى روایت مى‏كند كه از امام‏صادق‏علیه السلام شنیدم كه ایشان فرمودند: و له اسلم من فى‏السموات والارض طوعاً و كرهاً؛ یعنى اهل آسمان‏ها و زمین مطیع و مُنقاد وى مى‏شوند، پاره‏اى از صمیم قلب و پاره‏اى به اكراه.

•  همچنین آن حضرت فرمودند: وقتى قائم آل محمد قیام كند مكانى در روى زمین باقى نمى‏ماند مگر اینكه كلمه طیبه لااله الااللَّه محمد رسول‏اللَّه در آنجا به آواز بلند گفته مى‏شود.(1)

•  در روایت دیگرى امام صادق‏ علیه السلام ضمن بیان مفصلى درباره عصر ظهور مى‏فرمایند: وقتى قائم ما قیام كند ... اهل هیچ دینى باقى نمى‏ماند مگر اینكه اظهار اسلام مى‏كنند و با ایمان مشهور و معروف مى‏گردند ...(2)

•  امام باقرعلیه السلام فرموده است: در زمین هیچ ویرانه‏اى باقى نمى‏ماند مگر اینكه آباد گردد و هیچ معبودى جز خداوند متعال از بت و غیر آن نمى‏ماند مگر اینكه دچار حریق گشته و مى‏سوزد.(3)

•  در جاى دیگر امام صادق‏علیه السلام ضمن پاسخ به سؤالهاى مفضل و قابل تطبیق دانستن آیه 33 سوره توبه با عصر حكومت جهانى مهدى مى‏فرماید: ... هر آینه اختلاف ملت‏ها و دین‏ها از میان برداشته مى‏شود و همه دین براى خدا و یكى مى‏گردد؛ چنانكه خداى تعالى فرموده: "ان الدین عند اللَّه الاسلام" و نیز فرموده "و من یتّبع غیر الاسلام دیناً فلن ‏یقبل منه و هو من‏ الخاسرین" (4) ]یعنى هر كه غیر از اسلام دین دیگرى بطلبد هرگز از او قبول نمى‏شود و او در روز قیامت از جمله زیانكاران است[.

2 - حاكمیت مطلق عدالت و دادورزى:

ویژگى اصلى حكومت جهانى مهدوى عدالت است و شاید احادیث نادرى درباره عصر ظهور وجود داشته باشد كه به این خصیصه و نیاز، و گمشده اساسى بشر اشاره ننموده باشد. به خاطر همین كثرت فقط به ذكر احادیث معدودى در این خصوص بسنده مى‏شود:

پیامبر اكرم‏صلى الله علیه وآله وسلم مى‏فرماید: ... اگر از عمر دنیا تنها یك روز باقى مانده باشد، خداوند آن روز را به اندازه‏اى طولانى خواهد نمود تا مردى از اهل‏بیت من به حكومت برسد ... او زمین را از قسط و عدل پر مى‏كند همان‏گونه كه پیش از آن از ستم و جفاكارى پر شده است ...(5)

حكومت جهان‏شمول مهدوى در عدالت گسترى نیز به گونه‏اى فراگیر و بدون تبعیض عمل مى‏كند. چنانكه امام حسین‏علیه السلام در فراز مهمى مى‏فرمایند: ... اذا قام قائم العدل، وسع عدله البر والفاجر(6)؛ هنگامى كه قائم قیام مى‏كند، عدل گسترده مى‏شود و این گستردگى عدالت، نیكوكار و فاجر را در بر مى‏گیرد.

عدالت مزبور از حیث نفوذ، حوزه‏هاى فردى و اجتماعى بشرى را در بر مى‏گیرد. شاهد این مدعا بیان امام باقر علیه السلام است كه مى‏فرماید: بدانید همان طور كه سرما و گرما به داخل خانه‏هایشان نفوذ مى‏كند، عدالت او (قائم) نیز به درون خانه‏هایشان راه خواهد یافت(7).

3 - برقرارى امنیت و آرامش همه جانبه:

از روایت‏هاى پیرامون حكومت جهان‏شمول حضرت فهمیده مى‏شود كه ناامنى و هراس از زندگانى آحاد بشرى رخت مى‏بندد و امنیتى فراگیر در همه گیتى برقرار مى‏گردد.

چنانكه امام‏على‏علیه السلام درباره ایمنى عصر ظهور و سرشارى آن دوره از امنیت و عدالت مى‏فرمایند: وقتى قائم ما قیام كند؛ به واسطه ولایت و عدالت او، آسمان آن چنانكه باید ببارد مى‏بارد و زمین نیز رستنى‏هایش را بیرون مى‏دهد و كینه از دل بندگان زدوده مى‏شود و میان دد و دام آشتى برقرار مى‏شود، به گونه‏اى كه یك زن بین عراق و شام پیاده خواهد رفت و آسیبى نخواهد دید و هرجا قدم مى‏گذارد، همه سبزه

و رستنى است و بر روى سرش زینت‏هایش را گذارده و نه ددى او را آزار دهد و نه بترساند.(8)

4 - رفاه و رشد پایدار اقتصادى، استغناى عمومى و رفع فقر:

در نهضت جهانى‏سازى مهدوى، شكاف‏ها و خندق‏هاى اقتصادى، تبعیض‏هاى ناروا و فقر و فاقه حاصل از جهانى‏سازى غربى وجود ندارد و نه تنها این شكافها پر مى‏گردند بلكه جامعه بشرى به استغناى كامل رسیده و حتى فقیرى براى دریافت صدقات و اعانات یافت نخواهد شد. چند نمونه از شواهد روایى لازم به شرح ذیل است:

امام صادق‏علیه السلام مى‏فرماید: چون قائم ما قیام نماید زمین با نور پروردگار نورانى و روشن مى‏شود و خلائق از نور و روشنایى آفتاب مستغنى و بى‏نیاز باشند و تاریكى زایل مى‏گردد و مردم در ایام سلطنت آن حضرت بسیار عمر مى‏كنند ... و زمین خزانه‏هاى خود را آشكار مى‏گرداند، به نوعى كه خلایق همه آنها را در روى زمین مى‏بینند. مرد در آن وقت كسى را مى‏طلبد براى اینكه از مالش به او اعطاء نماید تا اینكه صله رحم به جا بیاورد، یا اینكه از وجه زكات چیزى به او بدهد، چنین كسى كه اینها را از او قبول نماید یافت نمى‏گردد و خلایق به سبب آن چه خدا از فضل خود به ایشان روزى كرده، مستغنى و بى‏احتیاج مى‏باشند.(10)

این امام همام، این بى‏نیازى عمومى را چنین تشریح نموده است: ... و در میان خلائق به طریق داود و محمدصلى الله علیه وآله وسلم حكم مى‏كند. در این وقت زمین خزانه‏هاى خود را ظاهر و بركات خویش را آشكار مى‏گرداند و در این وقت مردى از شما كسى را نمى‏تواند پیدا كند كه صدقه‏اى به او بدهد یا احسانى در حق وى نماید. زیرا همه مؤمنان غنى و مالدار مى‏باشند.(11)

توسعه وسیع اقتصادى و انسانى پایدار و بالنده نهضت جهان‏شمول مهدوى در روایات نبوى نیز ظهور آشكار دارد. به فرموده پیامبرصلى الله علیه وآله وسلم: یكون فى امتى المهدى... یتنعم امتى فى زمانه نعمیاً لم یتنعموا مثله قطّ، البرّ و الفاجر، یرسل السماء علیهم مدراراً و لا تدّخر الارض شیئاً من نباتها(12)؛ در امت من، مهدى قیام كند... و در زمان او، مردم به رفاه و نعمت‏هایى دست مى‏یابند كه در هیچ زمانى دست نیافته باشند. همه چه نیكوكار و چه بدكار از آن جمله‏اند. آسمان باران رحمتش را بر آنان ببارد و زمین چیزى از روئیدنى‏هاى خود را پنهان ندارد.

... ادامه دارد

پیوندها:

حكومت جهانى امام عصر و نظریه جهانى‏شدن در عصر ما

• گفتار اول: مفهوم جهانى‏شدن و برداشتهاى مختلف از آن

• گفتار دوم: جهان‏گرایى و جهان ‏شمولى اسلام

1.   على دوانى، مهدى موعود.

2.   همان.

3.   على كورانى، عصر ظهور، ترجمه عباس جلالى، ص 357، (به نقل از تفسیر عیاشى، ج 2، ص 56).

4.   همان، ص 361 (به نقل از كمال‏الدین، ص 331).

5.   على دوانى، مهدى موعود.

6.   علامه مجلسى، ج 51، روایت 35، ص 84.

7.   همان، ج 27، روایت 24، باب 4، ص 90.

8.   على سعادت‏پرور، ظهور نور، ترجمه محمدجواد وزیرى‏فرد، تهران، احیاى كتاب، 1380، ص 199.

9.   مجلسى، بحارالانوار، ج 10، صفحه 104.  - على دوانى، مهدى موعود، (به نقل از ارشاد شیخ مفید، ص 363).

10.   همان، ص 225 - 224.

11.   همان، ج 51، ص 78.

12.   مجلسى، بحارالانوار، ج 52، ص 336، ح 73.

دكتر بهرام اخوان كاظمى

دبیرخانه دائمى اجلاس حضرت مهدى