گلیم خانه ات باش
قیام یا انقلاب پیش از ظهور ممنوع!
با دقت و تأمل در منابع روایی با دسته ای از روایات مواجه می شویم که این روایات افراد را به سکوت و خانه نشینی دعوت می کنند، ولی آیا این روایات می تواند حجتی باشد برای بی تفاوتی در جامعه و رها کردن مسئولیت های دینی و اجتماعی و رها کردن مقدمات و زمینه سازی ظهور؟
یکی از مسائل مهمی که از دیر باز در مباحث مهدویت مورد تأمل و بررسی اندیشمندان و محققان قرار گرفته موضوع جواز و یا عدم جواز قیام و انقلاب پیش از ظهور امام مهدی (عجل الله تعال فرجه) است. برخی افراد با تکیه به برخی روایات این چنین تبلیغ می کنند، که نباید پیش از قیام امام مهدی (علیه السلام) قیام کرد! در این نوشتار کوتاه یکی از روایات وارد شده در این زمینه را مورد بررسی و تأمل قرار می دهیم.
گلیم خانه ات باش
با دقت و تأمل در منابع روایی با دسته ای از روایات مواجه می شویم که این روایات افراد را به سکوت و خانه نشینی دعوت می کنند، ولی آیا این روایات می تواند حجتی باشد برای بی تفاوتی در جامعه و رها کردن مسئولیت های دینی و اجتماعی و رها کردن مقدمات و زمینه سازی ظهور؟!در روایتی از کتاب کافی «امام صادق (علیه السلام) به سدیر می فرماید: ای سدیر! ملازم خانه‌ات باش و چون پلاسی از پلاس‌های خانه‌ات و تا شب و روز آرامش دارند تو نیز آرام و ساكن باش و چون به تو خبر رسید كه سفیانی خروج كرده هر چند پیاده به سوی ما كوچ كن!.»[1]
ما در قرآن کریم آیات محکم و صریحی داریم که همگان را به امر به معروف و نهی از منکر امر کرده و همچنین به ایستادگی در برابر ظلم و ستم ترغیب می کند، و از بی تفاوتی و خنثی بودن در جامعه باز می دارد، افرادی که هرگونه تحرک و جنبش انقلابی صحیح را تا پیش از ظهور محکوم و باطل معرفی می کنند، در واقع به این آیات بی اعتنا هستند.
تأمل در فضای صدور روایت
فارق از مباحث رجالی برای فهم دقیق و صحیح این روایت نیاز است به فضای صدور این روایت دقت و تأمل خاصی داشته باشیم، تا اینکه روشن شود این روایت در چه بازه زمانی و به چه جهت از معصوم (علیه السلام) صادر شده است.محققان و پژوهشگران علوم حدیث در تبیین و تحلیل این روایت این چنین بیان داشته اند که، فضای صدور این روایت مربوط به زمانی است که دستگاه بنی امیه در حال ضعف و فروپاشی بود و از طرفی دستگاه بنی عباس با شعار طرفداری و هواخواهی از اهل بیت(علیهم السلام) سعی در یارگیری و نفوذ در بین اقشار جامعه داشت، حال آن که امام صادق (علیه السلام) از ماهیت واقعی آنان باخبر بودند.
جناب شهرستانی در کتاب ملل و النحل به این مطلب اشاره می کند که حضرت علاوه بر خودداری از قبول پیشنهاد بیعت با سران قیام عباسی، در جواب نامه ابو مسلم که خواهان بیعت با امام صادق (علیه السلام) بود این چنین بیان کرد: « ما انت من رجالی، و لا زمان زمانی؛[2] نه تو از یاران من هستی و نه زمانه زمانه من است.»
در چنین زمانی هر چند عباسیان با شعار طرفداری از اهل بیت (علیهم السلام) سعی داشتند یک جریان سیاسی، فرهنگی و نظامی را در جامعه اداره کنند، ولی امام صادق (علیه السلام) با رد بیعت آنان ماهیت آنها را برای یاران خود مشخص کرد، این روایت و در چنین فضایی به افرادی همچون «سدیر» بیان می دارد که در فکر قیام نباشید: « یَا سَدِیرُ الْزَمْ بَیْتَكَ وَ كُنْ حِلْساً مِنْ أَحْلَاسِهِ.»
| بیشتر بخوانیم: با یکی از علائم ظهور آشنا شوید!! انقلابیون آخرالزمان بر گرد منجی جهان ویژگی‌های زمینه سازان ظهور حضرت ولی عصر(عج) |
چند نکته طلایی و قابل توجه در فهم روایت
ما در تبیین این روایت به این مطلب اشاره کردیم که فضای صدور این روایت مربوط به زمان خاصی بوده است از این رو نمی توان این روایت را به طور عام بیان کرد و هرگونه قیام و خیزش انقلابی که در مسیر صحیح ترویج فرهنگ اهل بیت(علیهم السلام) و مهدویت شکل می گیرند را توبیخ نمود، ولی اگر افرادی اصرار داشته باشند که این روایت هرگونه قیام تا پیش از ظهور را در بر می گیرد، اثبات خواهیم کرد که این برداشت از روایت با آیات محکم همچنین روایات صریح در تضاد خواهد بود.امام باقر(علیه السلام) فرمود: «گویى مردمى را مى بینم كه از مشرق زمین به پا مى خیزند و حق جویى مى كنند؛ ولى حقّشان را نمى دهند. باز حق طلبى مى كنند و باز حقّشان داده نمى شود و هنگامى كه چنین مى بینند، سلاح هایشان را بر دوش مى گیرند و آنچه را خواسته بودند، در اختیارشان قرار مى دهند؛ ولى اینان نمى پذیرند و قیام مى كنند[و حكومت را به دست مى گیرند] و آن را به كسى جز صاحب شما نمى دهند. كشته هایشان شهیدند. بدانید كه اگر من آن [زمان] را درك كنم، بقاى خود را براى صاحب این امر [از خدا] خواهم خواست.
1- تعارض با قرآن
ما در قرآن کریم آیات محکم و صریحی داریم که همگان را به امر به معروف و نهی از منکر امر کرده و همچنین به ایستادگی در برابر ظلم و ستم ترغیب می کند، و از بی تفاوتی و خنثی بودن در جامعه باز می دارد، افرادی که هرگونه تحرک و جنبش انقلابی صحیح را تا پیش از ظهور محکوم و باطل معرفی می کنند، در واقع به این آیات بی اعتنا هستند: «و باید از شما گروهى باشند كه [دیگران را] به نیكى بخوانند و به كارهاى پسندیده فرمان دهند و از كارهاى زشت باز دارند، و آنهایند كه رستگارند.»[3]
2- تعارض با روایات
علاوه بر آیات قرآن کریم، روایاتی داریم که انسان ها را در برابر یکدیگر مسئول معرفی می کنند و از طرفی بی تفاوتی نسبت به دیگران را خارج از مسئولیت مسلمانی معرفی می کنند، چگونه یک مسلمان می تواند از درد جامعه اسلامی با خبر باشد، ولی اجازه هیچ گونه تحرک انقلابی و اصلاحی نداشته باشد، از طرفی ما روایاتی داریم که گویای تأیید بعضی قیام های انقلابی و اصلاحی پیش از ظهور است.
از جمله این روایات، روایتی است که ابو خالد كابلى از امام باقر (علیه السلام) نقل كرده است: «گویى مردمى را مى بینم كه از مشرق زمین به پا مى خیزند و حق جویى مى كنند؛ ولى حقّشان را نمى دهند. باز حق طلبى مى كنند و باز حقّشان داده نمى شود و هنگامى كه چنین مى بینند، سلاح هایشان را بر دوش مى گیرند و آنچه را خواسته بودند، در اختیارشان قرار مى دهند؛ ولى اینان نمى پذیرند و قیام مى كنند[و حكومت را به دست مى گیرند] و آن را به كسى جز صاحب شما نمى دهند. كشته هایشان شهیدند. بدانید كه اگر من آن [زمان] را درك كنم، بقاى خود را براى صاحب این امر [از خدا] خواهم خواست.»[4]
پی نوشت:
[1]. الكافی، ج8، ص264، ح383. « عَنْ سَدِیرٍ قَالَ: قَالَ أَبُو عَبْدِاللَّـهِ(علیه السلام): یَا سَدِیرُ الْزَمْ بَیْتَكَ وَ كُنْ حِلْساً ...»
[2]. شهرستانی، الملل و النحل، ج1، ص154.
[3]. آل عمران: آیه 104. «وَ لْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّةٌ یَدْعُونَ إِلَى الْخَیْرِ...:
[4] الغیبة( للنعمانی)، ص273.
