تو یا شما؟ مسأله این است!

پارسال همین موقع بود، روز ولادت حضرت زینب سلام الله پدر سالخورده ام را به یکی از بیمارستان های شهر بردم. منشی پذیرش  اورژانس با رفتاری توهین آمیز و بدون كمترین احترام و ادبی رو به پدرم كرده و گفته : "دفترچه تو بده، برو اونجا بشین"! او نه تنها از رفتار ناشایست آن خانم پرستار گلایه داشت بلكه می گفت بدتر از آن دكتر جوانی بود كه پدرم برای او حكم پدربزرگ را داشت اما از آن خانم پرستار بدتر و زشت تر رفتار كرد.
اول فکر کردم شاید ما رفتار خوبی نداریم که این گونه برخورد می کنند و اشکال از سمت ما است اما وقتی روی برخورد آنها با دیگران دقیق تر شدم دیدم که خیر، گویا این گونه رفتار کردن با مراجعه کننده اپیدمی اکثر مسئولان و کارمندان است و برخورد با مراجعه کنندگان همین گونه رفتار می کنند.
به فكر فرو رفتم و مرتباً از خودم پرسیدم چرا ما این قدر نسبت به حفظ كرامت انسانی هم نوعانمان بی توجه هستیم یا بهتر است بگویم بی توجه شده ایم؟
اگر بخواهیم موضوع را از نگاه ملی و ایرانی بودن و فرهنگی نگاه کنیم؛ آیا انواع تعارف های احترام آمیز و آداب و اصول مهرورزانه خصوصیت فرهنگ ایرانی و ملی ما نیست؟ آیا سالها به این ویژگی تمدن كهن خود تفاخر نكرده ایم و در مقابل رفتار و گفتار بی ادبانه غربی به همین تمایز خویش نبالیده ایم؟


و اگر از وجهه دینی و باورهای دینی نگاه کنیم می بینیم که پیرو دینی هستیم که ادب و احترام در آن بسیار تأکید و در اخلاقیات بزرگان آن به وضوح نمایان است.
دینی که بزرگ مرد آن حضرت علی (علیه السلام) در جنگ با کفار وقتی عمروود را بر زمین زد، زره او را از تنش در نیاورد و وقتی از او سوال کردند که چرا این کار را نکردی ایشان در پاسخ گفتند: عمروود در میان قوم خود دارای جایگاه و شخصیت بوده و من به احترام این هرگز شخصیت او را نمی شکنم.
همچنین وقتی اسرا را به شهر مدینه آوردند حضرت علی (علیه السلام) سوال کردند که این اسرا جزء درباریان قومشان بوده اند یا خیر؟ اطرافیان جواب دادند بله. حضرت دستور دادند تا آنان را احترام کنند و در جایی مناسب تر از آنان نگه داری کنند.
در خصوص ادب گفتار و انتخاب نوع کلمات و الفاظ، در آیۀ شریفۀ 19 سورۀ مبارکۀ لقمان خداوند نمونۀ ادب ­آموزی ­های آن حکیم بزرگ به فرزندش، را چنین بیان می­ کند: "وَاقْصِدْ فِی مَشْیِكَ وَاغْضُضْ مِنْ صَوْتِكَ إِنَّ أَنْكَرَ الأصْوَاتِ لَصَوْتُ الْحَمِیرِ" (و در راه رفتن خود میانه­رو باش، و از صدای خود بکاه، که بدترین بانگ ­ها بانگ خران است)
در روایتی نیز شخصی حضور رسول خدا (صلی الله و علیه وآله) رسید و عرض کرد: «ای رسول خدا مرا سفارش کن» حضرت فرمودند: «برادر مسلمانت را با روی گشاده ملاقات کن!» [1]  
چرا در رفتارهای ساده و عادی روزمره از سوارشدن در تاكسی و اتوبوس تا خرید كالایی كوچك از یك مغازه مراقب دل های مردم و شأن و حرمت شهروندان نیستیم؟
آیا می دانیم كه چگونه داریم به سرعت و شتاب همه سرمایه ای كه پیشینیان ما طی صدها، بلكه هزاران سال ذره ذره گردآورده اند یكباره بر باد می دهیم؟
در روایتی پیامبر خدا(صلی الله و علیه وآله) می‎فرماید: هرکس برادر مؤمنش را احترام کند خداوند را احترام کرده و چه گمان دارید درباره کسی که خدا را احترام کرده خداوند با او چه کاری خواهد کرد. [2]

شاید به نظر برسد كه به كار بردن یك كلمه "تو" به جای "شما"، استفاده از صیغه جمع فعل به جای صیغه مفرد، بلند شدن در مقابل كسی كه بر ما وارد می شود، یا دست بر سینه گذاشتن مقابل یك بزرگتر و تكریم و تجلیل مهمان و نمونه هایی از این دست چندان اهمیت نداشته باشد، اما باور كنید این مسایل جزئی دقیقا مانند پیچ و مهره های یك خودرو هستند كه اگر درست بسته و محكم نشوند ممكن است به راحتی باعث انحراف و سقوط آن خودرو گردند و عامل روی دادن حادثه ای خونین باشند. 
با بزرگترها مؤدبانه سخن گفتن و با دیگران به احترام و مهربانی رفتار كردن همان آجر ساده و كوچكی است كه شاید محكم بودنش چندان به چشم نیاید، اما اگر سست شد و از جای خود درآمد ممكن است باعث ریزش بنایی شكوهمند شود.
آری، دقیقا "تو" یا "شما"؟ مسأله این است!

پی نوشت:
1- مجلسی. محمدباقر، بحارالانوار، ج74، ص171.
2- همان منبع، ج 71، ص 319.

---

منابع:
یادداشت حجت الاسلام زائری؛ روزنامه خراسان
سایت سازمان تبلیغات؛ نوشته مهدی نادی