تبیان، دستیار زندگی

در پی مشکلات ادامه‌دار شبکه‌های اجتماعی

سوتی "گرام"‌های داخلی

چرخ لنگ اینترنت داخلی فقط مربوط به زیرساخت و شبکه ملی نیست، بلکه شبکه های اجتماعی و نرم افزارهای داخلی که برای رقابت با نمونه های خارجی در شبکه جهانی به وجود آمده اند نیز هنوز اندر خم یک کوچه قرار دارند.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
شبکه های اجتماعی
"صفحه مورد نظر در دسترس نیست" خیلی از ما حداقل یکبار با این صفحه در اینترنت برخورد کرده ایم. تاریخچه فیلترینگ در ایران، همگام با ورود اینترنت و دسترسی کاربران به فضای جهانی وب است، روزی فیلترینگ ساختارغیر منعطف و همه جانبه داشت اما امروز رویکرد حرفه‌ای‌تر و هوشمندانه‌ای پیدا کرده است.

با ورود شبکه های اجتماعی فضای فیلترینگ دیگر تنها سایت ها را در بر نمی گیرد، این روزها رسانه های اجتماعی دغدغه اصلی این حوزه هستند؛ دیروز فیس بوک، توئیتر تا لاین، وایبر، تانگو و واتس اپ قربانی بودند و امروز اینستاگرام و تلگرام هستند که تا زیر تیغ رفتند و برگشتند.

ضریب نفوذ شبکه های اجتماعی بیش از وبسایت ها و ورود آنها به فضاهای فراتر از سرگرمی از جمله اطلاع رسانی و تعاملات تجاری باعث شد تا اینبار فیلترینگ نتواند قصه های گذشته را برای تلگرام تکرار کند.

با این حال گزینه ای که همواره ثابت باقی مانده فیلترینگ است فرقی میان شبکه اجتماعی و سایت نیست اولین راه حل بیش از هر چیز فیلتر است. شاید این راه در برابر مصادیق غیر مذهبی و غیر اخلاقی باید جزو اولویت ها باشد اما نباید از راه های دیگر غفلت کرد.


دیگران چه می کنند؟

فیلترینگ راه حلی است که در آستین همه دولت ها وجود دارد اما اولویت و جایگاه آن تفاوت دارد.

آمریکا

فیلترینگ سیاسی و امنیتی: مقابله با نفوذگران خارجی، مقابله با تروریسم
فیلترینگ اخلاقی: عدم دسترسی کودکان به محتوای صریح جنسی
فیلترینگ مذهبی: ندارد

انگلیس

فیلترینگ سیاسی و امنیتی: مخالفان دولت، تهدیدات خارجی و تروریسم
فیلترینگ اخلاقی: هرزه‌نگاری کودکان، تصاویر و مطالب مرتبط با تجاوز، شکنجه
فیلترینگ مذهبی: ندارد
 

این کشور تقریبا بزرگترین فایروال را دارد اما توانسته است با بومی سازی قوی موتورهای جستجوگر و شبکه های اجتماعی نیاز بسیاری از کاربران داخلی را برآورده کند.


آلمان

فیلترینگ سیاسی و امنیتی: ممنوعیت استفاده از Google Analytics، سایت طرفداران نازی،نفی هولوکاست، نفی سیاست‌های دولت، بخشی از ویکی‌پدیا
فیلترینگ اخلاقی: هرزه‌نگاری کودکان، عکس‌های مستهجن، مطالب خشونت آمیز با افراط گرایانه، نژادپرستی
فیلترینگ مذهبی: ندارد

امارات

فیلترینگ سیاسی و امنیتی: سایت‌های مرتبط با رژیم صهیونیستی، برخی از شبکه‌های اجتماعی، انتقاد از دولت و اقدام ضد امنیت
فیلترینگ اخلاقی: هرزه‌نگاری
فیلترینگ مذهبی: مطالب مرتبط با آرمان یهود و تضعیف روحیه مذهبی

مصر

فیلترینگ سیاسی و امنیتی: مبارزه با تروریسم، مسائل سیاسی، ضد امنیت ملی، سایت‌های مخالفین حکومت
فیلترینگ اخلاقی: ندارد
فیلترینگ مذهبی: ندارد
 
این نمونه ها(1) نشان می دهد فیلتر می تواند جزئی از راه حل ها باشد و به گونه های مختلفی می توان از آن استفاده کرد. چین از کشورهایی است که در صف اول مقابله با فضای جهانی اینترنت قرار دارد. این کشور تقریبا بزرگترین فایروال را دارد اما توانسته است با بومی سازی قوی موتورهای جستجوگر و شبکه های اجتماعی نیاز بسیاری از کاربران داخلی را برآورده کند. نمونه ای که نشان می دهد حتی اگر حرف از فیلترینگ هم باشد نباید تنها راه حل باشد.

ایران و اینترنت ملی

شبکه ملی اطلاعات، اینترنت ملی، اینترانت ملی، شبکه ملی اینترنت فرقی نمی کند همه اینها به معنی شبکه‌ای مبتنی بر قرارداد اینترنت (IP) به همراه سوئیچها و مسیریابها و مراکز داده‌ای است به صورتی که درخواستهای دسترسی داخلی و اخذ اطلاعاتی که در مراکز داده داخلی نگهداری می‌شوند به هیچ‌وجه از طریق خارج کشور مسیریابی نشود و امکان ایجاد شبکه‌های اینترانت و خصوصی و امن داخلی در آن فراهم شود.» اما فواید این شبکه هر چه که باشد مهم آن است که تکنولوژی ها و فیلترینگ در حال رفت و آمدند اما هنوز بعد از آمد و رفت چند دولت، خبری از شبکه ملی اینترنت نیست!

با پیشرفت تکنولوژی، فیلترینگ هر روز کم‌اثر تر می‌شود و فرهنگ سازی، کاری سخت تر.



داخلی های ملی

چرخ لنگ اینترنت داخلی فقط مربوط به زیرساخت و شبکه ملی نیست، بلکه شبکه های اجتماعی و نرم افزارهای داخلی که برای رقابت با نمونه های خارجی در شبکه جهانی به وجود آمده اند نیز هنوز اندر خم یک کوچه قرار دارند!

زمانی سرویس وبلاگ های داخلی سعی کردند تا با سرویس های خارجی رقابت کنند که برخی ازاین سرویس ها موفق نیز بودند این فضا این روزها به بومی سازی های داخلی در رسانه های اجتماعی رسیده اند اما شاید تنها آپارات توانسته است جای یوتویوب را پر کند. در حوزه پیام رسان های داخلی، هفته های گذشته با فیلتر شدن تلگرام، شبکه های داخلی با تمام نقاط قوت و ضعف نتوانستند جای تلگرام را پر کنند در واقع با رفع فیلتر، بازار در حال گرم شدن داخلی ها دوباره سرد شد.

این جای سوال است که چرا هنوز بعد از میلیاردها سرمایه‌گذاری مالی، زمانی و منابع انسانی حتی در شرایط پیش آمده، این شبکه ها نمی توانند بازار را به نفع خود تغییر دهند؟ ببیسفون محلی از اعراب پیدا نمی‌کند، سروش هنگ می‌کند و "آی‌گپ" نوظهور است!

از اولین فیلترینگ جامع شبکه های اجتماعی- فیس بوک- 8 سال می گذرد اما چرا هنوز باید تلگرامی فیلتر شود تا آی گپی مطرح شده و نقاط قوت و ضعف شبکه های داخلی تازه بررسی و در مظان امتحان قرار گیرد.

اینک شما لیست علت‌های این وضعیت نامطلوب را تکمیل کنید:

1- "فیلترینگ" اولویت اول راه حل ما برای مقابله با کج کارکردهای فضای وب است و نقطه اوج هنر نمایی ما هوشمند شدن آن است!
2- بومی سازی شبکه های اجتماعی از موازی کاری نهادهای مربوطه و عدم تمرکز مدیریتی و مالی برای ساخت یک نمونه قدرتمند رنج می برد.
3- فقدان یک پلن تبلیغاتی در راستای معرفی این شبکه ها به افکار عمومی و فرهنگ سازی برای مصرف داخلی آنها.
 4- عقب ماندگی در بستر سازی تکنولوژیک رسانه های نوین و حالت دفاعی گرفتن در مقابل ساخت دیگران به جای ایده پردازی، خلاقیت و تولید.
5- شما تکمیل کنید (در قسمت نظردهی انتهای مطلب)

امروز 96/11/03 است؛ آیا اگر یکسال دیگر برای تلگرام یا نمونه خارجی آن زمان مشکلی پیش آید سروش، بیسفون و آی گپ توانسته اند با رفع نواقص فنی و کاربردی با استفاده از موقعیت پیش آمده جوابگوی نیازهای کاربران باشند.

تجربه می گوید باید منتظر همین آش و کاسه باشیم اما اگر واقعا چنین باشد، باید بدانیم عواقب فیلترینگ و پیامدهای فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی شبکه های جایگزین خارجی هر چه باشد تنها مقصر آن مسئولین مربوطه هستند و نباید از مردم گله مند و طلبکار بود.

در نهایت با پیشرفت تکنولوژی فیلترینگ هر روز کم اثر تر می‌شود و فرهنگ سازی کاری سخت تر! و بهترین فایروال در  برابر اثرات سو اینترنت سواد رسانه ای و فرهنگ سازی است و ماهی را هر وقت از آب بگیرید تازه است اما اگر ماهی گیری باشد!

پی نوشت:

1- "مقایسه فیلترینگ ایران با آمریکا و ۱۰ کشور دیگر "، زومیت، 1394