جهیزیه ها از خزانه تا قلهک

 

خانواده هایی که یک  یا چند دختر دارند، ازیک سو خوشحال هستند. خوشحالی آنها از این بابت است که از همان کودکی دخترشان، غمخوار پدر و مادرش است. اما همیشه ته دل آنها رخت شور خانه ای است که اگر موعد ازدواج آنها برسد، چگونه باید جهیزیه شان را با این اوضاع گرانی های روز به روز و تورم های هفتگی تامین کنند که آبرومندانه باشد. 

به علت وجود تضاد طبقاتی در جامعه و طرز نگاه افراد در خرید جهیزیه برای دختر خود، این در بین همه افراد جامعه القا شده است که باید حتما جهیزیه دخترشان به شکلی باشد که در روز جهازبرون، اقوام سر تایید به جای سر تکان دادن از خود نشان دهند.
به طور یقین نمی توان گفت سنت دادن جهیزیه از سوی خانواده عروس به دخترشان ناپسند است، چرا که تامین نیازهای اولیه دختر و پسر برای شروع زندگی یک کمک به آنها است. اما نمی گوییم که این جهیزیه فقط دو لیوان باشد که احتیاج آنها برطرف شوذد و نه می گویم دویست دست لیوان باشد. چرا که بالاخره باید به گونه ای باشد که آنها بتوانند از چند نفر مهمان نیز پذیرایی کنند.
شاید علاقه داشته باشید که بدانید افراد در نقاط مختلف شهر درباره جهیزیه چه طرز فکری دارند، به این منظور سه نقطه از شهر تهران برای برطرف کردن این کنجکاوی انتخاب شده است.

بیشتر بخوانید: جهیزیه؛ بلای جان دختران

خزانه، محله‌ای در جنوب تهران
كم نیستند كسانی كه تمام روز را برای به دست آوردن درآمدی اندك، جهت گذران زندگی شان كار می‌كنند. افرادی كه با داشتن خانواده‌یی پر جمعیت سعی بر این دارند كه علاوه بر گذران روزمره زندگی، آنها را نیز تامین و حداقل نیازهایشان را برطرف كنند. خزانه یكی از محله‌های جنوب شهر تهران است كه مردمی كم درآمد با خانواده‌های شلوغی دارد. برای پرس‌وجو به آنجا رفتیم. اسمش افسانه است و می‌گوید در این محله در خانه‌یی اجاره‌یی زندگی می‌كند. یك دختر دو ساله هم دارد. شوهرش كارگر ساختمان است. وقتی از او درباره جهیزیه می‌پرسیم می‌گوید: «بودن جهیزیه خوب است اما به اندازه، جهیزیه نباشد كه نمی‌شود. آن وقت عروس و داماد برای شروع زندگی می‌خواهند چه كار كنند؟» او ادامه می‌دهد: «پدرم نقاش ساختمان است و آنچه در توان داشت برای تهیه وسایل جهیزیه من صرف كرد. شوهرم هم در قبال این جهیزیه، عروسی معمولی و خانه‌یی نزدیك خانه مادرم كرایه كرد.»

فرنوش 26 سال دارد و هنوز ازدواج نكرده است. با او هم صحبت می‌شویم می‌گوید: «به هر حال جهیزیه سنتی است كه سال‌هاست وجود دارد. بودن آن هم بد نیست. به هر حال خانواده داماد اگر از خانواده عروس انتظار جهیزیه دارد باید آنها هم خانه این زندگی را تامین كنند.»

مریم می‌گوید: «پدرش پنج سال است كه بازنشسته شده و چهار دختر هستند.» با ناراحتی سوالمان را اینطور پاسخ می‌دهد: «با وجود آنكه پدرم در این سن باید استراحت كند، برای تامین هزینه چهار دخترش هنوز هم مجبور است كار كند. ما چهار دختر هستیم. دوتا از خواهرهایم ازدواج كرده‌اند. پدرم برای تامین جهیزیه آنها فشار بسیاری را تحمل كرد. بنده خدا تا از زیر قسط و قرض این جهیزیه راحت می‌شود، تازه نوبت به سیسمونی می‌رسد و این دایره همچنان ادامه دارد. من و خواهرم هنوز در خانه هستیم و نمی‌دانیم چطور می‌خواهد از پس هزینه جهیزیه و دیگر مخارج بربیاید.» او می‌گوید: «خود من به شخصه وقتی می‌بینم پدرم اینقدر تحت فشار است دلم نمی‌خواهد ازدواج كنم. یا اگر هم خواستم ازدواج كنم، تامین جهیزیه‌ام را خودم بر عهده بگیرم. اما وقتی با مادرم این موضوع را مطرح می‌كنم می‌گوید می‌خواهی آبروی ما را بین فامیل و همسایه‌ها ببری؟»

بیشتر بخوانید: جهیزیه، به قیمت خون پدر

قلهك، محله‌ای در شمال تهران
برای سوال از كسانی كه در شمال شهر زندگی می‌كنند، سری به قلهك زدیم. غزاله، زن 28 ساله‌یی است كه به تازگی یك پسر به دنیا آورده و می‌گوید: «پدر و مادرها در ایران برای فرزندانشان خیلی زحمت می‌كشند. در هیچ كجای دنیا پدر و مادرها اینقدر در قبال فرزندانشان احساس مسوولیت ندارند. در ایران پسر وقتی می‌خواهد ازدواج كند، خانواده‌اش باید هزینه زیادی برای عروسی و تهیه خانه بپردازند. خانواده دختر هم برای جهیزیه باید هزینه كند. تازه بعد از آن وقتی اولین فرزنداشان به دنیا می‌آید، باید سیسمونی هم بدهند كه در این زمانه به خاطر آمدن اسباب بازی و وسایل مختلف برای نوزادان، هزینه سیسمونی كم از جهیزیه ندارد. واقعا پدر و مادر ما چه گناهی كردند كه تا زمان پیر شدن هم نمی‌توانند روی آسایش را ببینند؟»

هانیه 33 سال دارد و پنج سالی می‌شود كه ازدواج كرده و در یك شركت كار می‌كند. او می‌گوید: «سنت‌های ما بد نیستند. متاسفانه این خود ما هستیم كه آنها را بد می‌كنیم و كاری می‌كنیم كه از آن زده بشویم و در نهایت سنت‌گریز بار بیاوریم. به نظر من جهیزیه خوب است؛ اما در قبال آنچه كه پسر برای شروع یك زندگی مایه می‌گذارد. مثلا پسر می‌تواند یك عروسی معمولی با یك خانه اجاره‌ای تامین كند؛ دختر هم باید به همان اندازه برای جهیزیه هزینه كند. اینطور باشد به هیچ كس فشار نخواهدآمد.»

از سارا كه درباره جهیزیه سوال می‌پرسیم، اعتقاد دارد جهیزیه می‌تواند پشتوانه‌یی برای زن باشد. 38 سال دارد و با دو دختر، خانه‌دار است: «به نظر من جهیزیه شاید برای مرد چندان مفید نباشد اما وجودش از این جهت كه زن احساس می‌كند نقشی در زندگی دارد، بد نیست».

فاطمه اما به هیچ عنوان به جهیزیه اعتقاد ندارد. او در یك شركت هواپیمایی كار می‌كند و معتقد است در این زمانه‌یی كه دختر و پسر كار می‌كنند، هیچ دلیلی ندارد كه خانواده‌ها برای شروع زندگی آنها هزینه كنند: «دیگر باید بپذیریم كه زمانه عوض شده است. همه‌چیز مانند قبل نیست. در زمان‌های گذشته، دخترها نه تحصیل كرده بودند و نه كار می‌كردند. برای همین پدر آنها وظیفه داشته كه وقتی دخترشان را به خانه بخت می‌فرستند، وسایل زندگی‌اش را هم تامین كنند. پسرها هم در سن كم تصمیم به ازدواج می‌گرفتند. برای همین پدر پسر هم باید برای شروع زندگی كمك‌حال پسرش باشد. اما در این زمانه كه دختر در 28 سالگی ازدواج می‌كند و پسر در 35-30 سالگی و هر دو كار می‌كنند و درآمد مستقل دارند، آیا درست است باز هم در تامین مخارج زندگی آنها پدر و مادرها وارد شوند؟»

بازار تیمچه حاجب‌الدوله
پریا با مادرش آمده تا لوازم جهیزیه‌اش را بخرد و می‌گوید آخر شهریور عروسی‌اش است: «به‌شدت به جهیزیه اعتقاد دارم. در كشورهای اروپایی و پیشرفته، خانواده دو طرف به فرزندان خود جهت شروع زندگی پول می‌دهند و آنها هم بسته به نیازشان از آن پول استفاده می‌كنند.» او می‌گوید در كشورهای پیشرفته، خانه‌ها مبله هستند و به همین خاطر نیاز به جهیزیه و لوازم خانه ندارند: «زن و شوهرها در كشورهای پیشرفته باید یك خانه تهیه كنند كه از طریق پولی كه از خانواده‌ها می‌گیرند و با پس‌انداز خودشان آن خانه را تهیه می‌كنند. خانه‌ها در اروپا مبله هستند. برای همین شما كه وارد هر خانه بشوید، دیگر نیاز نیست كه با خود وسایلی هم تهیه كنید».

مونا نیز پاییز عروسی‌اش است و با پدر و مادرش برای خرید جهیزیه آمده‌اند: «من می‌گویم یا پول هزینه عروسی و جهیزیه را دو طرف خانواده به ما بدهند تا خودمان هر آنچه لازم است را بخریم یا حالا كه این پول را نمی‌دهند من هم می‌خواهم جهیزیه خوب و چشمگیری بخرم. چون به هر حال جهیزیه غیر مد روز به درد نمی‌خورد و یك جور كسر شأن است.»

رویا نیز تازه نامزد كرده و هنوز تاریخ ازدواج را مشخص نكرده‌اند. برای تهیه جهیزیه به بازار آمده است تا زمان كافی برای انتخاب داشته باشد: «به نظر من جهیزیه خوب است، سنتی است كه به زندگی‌ها كمك می‌كند اما اینكه می‌گویند اجباری است و باید باشد را نمی‌فهمم. اصلا به نظر من اینكه پسر و دختر با هم وسایل زندگی‌شان را بخرند، خاطره‌انگیز‌تر است. اما متاسفانه یا خوشبختانه هم خانواده من و هم همسرم سنتی هستند و دوست دارند طبق آداب و سنن پیش برویم».

به هر حال نمی توانیم به خانواده هایی که جز قشر مرفه جامعه محسوب می شوند، بگوییم که لطفا فکر نکنید این همه بریز و بپاش در خوشبختی دخترتان اثر می گذارد. اگر از این افراد فاکتوگیری کنیم، بییشتر قشر جامعه ما را سطح متوسط تشکیل داده است. بخش اعظمی از قشر متوسط تلاش می کنند تا با تمام سختی های پیش رو، جهیزیه ی آبرومندانه ای برای دختران شان فراهم کنند و با دلی خوش او را راهی خانه ی بخت بسازند.جهیزیه هایی که با نرخ امروز حداقل بین 20 تا 30 میلیون تومان هزینه در بر خواهد داشت.
گاه حتی از جهیزیه های چند صد میلیون تومانی خبرهایی به گوش می رسد که تنها دو بازخورد می تواند داشته باشد.افزایش شکاف های طبقاتی و حسرت به دل کردن عده ی زیادی از جوانان ایرانی.

---

منابع: تابناک، عروس