هامانه؛ روستایی ییلاقی با چشمه ای چند هزار ساله

درباره روستای ییلاقی هامانه

روستای ییلاقی هامانه که محققان و مورخان قدمت این روستا را بیش از هزار سال می دانند و بنای آن را به پیش از اسلام نسبت می دهند درباره این روستا و آثار و بناهای موجود در آن نظرات گوناگونی دارند که از اهمیت و توجه ویژه ای برخوردار است از جمله اینکه عده ای از این تاریخنگاران و مححقان معتقدند که این روستای زیبا گردشگاه و محل گشت و گذار و تفرج و در حقیقت شکارگاهی بوده که نامش هامون بود و پادشاه ساسانی بهرام گور به این بیشه برای شکار می آمده است.

روستای ییلاقی هامانه در ۱۲ کیلومتری خرانق در مسیر اردکان به خرانق قرار گرفته است و ازبخش های خرانق شهرستان اردکان در استان یزد است که در ۸۰ کیلومتری شهر یزد و ۶۰ کیلومتری شهرستان اردکان است و کوه هامانه که سومین کوه بلند استان یزد است با بیش از ۳۰۰۰ متر ارتفاع از سطح دریا در این منطقه است. جمعیت دائمی روستا بیش از۲۰۰ تن است که در این روستا با مشاغل گوناگون امورات خود را می گذرانند و در کمال سادگی و صفا زندگی می کنند.

آثار روستای ییلاقی هامانه
در گویش و زبان محلی روستای ییلاقی هامانه را هومین می گویند و این شکارگاه بهرام گور دارای بناهای بجا مانده از گذشته و جاذبه های تاریخی و دیدنی زیادی است که گردشگران و ایرانگردانی که به این روستای زیبا می روند دیدن این بناها و آثار را در برنامه سفر خود حتما قرار می دهند، آثاری مثل؛
چشمه آب روستا با چند هزار سال قدمت، که آب گوارایی دارد و یک آب معدنی کامل و بدون املاح است.
سد سنگی که این سد سنگی قدمتش بیش از ۲۰۰سال است و به عنوان اولین سد استان یزد ثبت شده است .
کلات یا قلعه خانه روستا  که یک بنای سنگی بالای کوه است
مقبره سلطان پیرغیب که دو کاشی نبشته دارد با قدمتی ۴۰۰ سال به بالا
خانه های قدیمی معروف به خانه های گبری
 مسجد و حسینیه روستای ییلاقی هامانه
برج روستای ییلاقی هامانه
آسیاب آبی و تنوره
 آسیابهای دستی
بناهای سنگی و ساباط های روستا

اهالی روستای ییلاقی هامانه در گذشته
مردم هامانه در گذشته به کشاورزی و دامداری مشغول بودند اما در این روستا هم مثل همه جای دیگر کم کم مشاغلی پیدا شد که پاسخگوی نیازهای جدید مردم باشد. مشاغلی مثل هیزم کشی. هیزم کشی شغلی بود که برای گرم نگه داشتن حمام و غیره ایجاد شد و مردم در شهر و روستا به این شغل رو آوردند، با توجه به نیاز مردم در شهرها و روستاها برای گرم کردن حمامها و غیره مردم هامانه این شغل را پیشه کردند. همچنین عده ای ساربان حمل هیزمها از روستا به شهر را بوسیله شترهای موجود در روستا بر عهده داشتند.

از دیگر مشاغل اهالی هامانه، حلاجی، نخ ریسی، طناب بافی، شکار، تخت کشی، دونه بری، سبدبافی ، کاربافی و… بود. همچنین مشاغل فصلی مثل ذغال سوزاندن، انغوزه گیری، برداشت بالنگو، زیره، انغوزه، تدرو، ریواس در هامانه رایج بود. کار در معادن هم از شغلی بود که بعد به لسیت مشاغل اهل هامانه اضافه شد. در پنجاه سال اخیر صنعت زیلو بافی از اصفهان و صنعت قالی بافی از یزد و اردکان به این روستا آورده شد. البته با وجود مکتب خانه هایی در روستا ییلاقی هامانه می شود گفت که مردم این روستا اهل کسب علم و دانش و علاقمند به آموختن بودند تا جایی که برای بدست آوردن آن به روستاها و شهرهای اطراف و دور و نزدیک می رفتند.

آیین ها و آداب و رسوم مردم روستای ییلاقی هامانه
در روستای ییلاقی هامانه مردم از اصالت فرهنگی بالایی برخوردارند و این از آداب و رسوم مرسوم در بین اهالی این روستا معلوم می شود، رسومی که بیان کننده تمدن و فرهنگ غنی و با اصالت مردم هامانه است. از جمله این سنن یکی سنت وقف است که در این روستا رایج بوده و هست  و امور وقفی شامل مراسم افطاری، روشنایی حمام، روشنایی مسجد، قرآن خوانی درمسجد، روشنایی پیرغیب، تعمیر مسجد و حسینیه، روضه خوانی و امثال آن بود. برنج غدیری یکی دیگر از کارهای نیک بود که با هدف کمک به مردم تنگ دست و نیازمند در روز عید غدیر طبخ می شد و به مردم نیازمند داده  می شد و دربین مردم روستای ییلاقی هامانه به این روز در عید غدیر عید بزرگ مسلمانان روز پلو خوری می گفتند که از مراسم معروف این روستا بوده و هنوز هم این رسم وجود دارد. در این روستا مثل خیلی از روستاهای دیگر از چراغهای پی سوز، چراغ گرد سوز، چراغ فانوس و چراغ توری برای تامین روشنایی استفاده می کردند.

ویژگی های اهالی روستای ییلاقی هامانه
بطور کلی مردم استان یزد و همه شهرستان ها و روستاهای این استان یکی از اصیل ترین و متمدن ترین مردمان ایران زمین هستند و مردم روستای ییلاقی هامانه مردمانی ساده و بی آلایش، پر تلاش و سخت کوش، بردبار و با ایمان، پاک اندیش و راست گفتار، مقید به برپایی آیین ها و مراسم دینی و انجام فرایض هستند. مهمان دوستی و غریب نوازی شان زبانزد است و در مردم دوستی و دستگیری از نیازمندان و تهی دستان همچنان که از آیین ها و مراسم هایشان پیداست بویژه مراسم معروف پلو خوری، هرگز جای شک و تردید باقی نمی ماند. مردم استان یزد ذاتا مقتصد و صرفه جو هستند و این ویژگی در مردم روستای ییلاقی هامانه هم دیده می شود. ما امیدواریم با سفر به این روستای ییلاقی زیبا و لذت بردن از طبیعت فوق العاده آن، مهمان دوستی و مهربانی اهالی روستای ییلاقی هامانه را تجربه کنید.

---

منبع: مجله گردشگری الی گشت