صمیمانه با آقای احمد مسجد جامعی

مقوله ی فرهنگ از دیر باز مورد توجه حكومت ها و سیاستمداران بوده است . ایجاد فرهنگ و اشاعه ی آن از برنامه های مهم دولت ها به شمار می رود . در این بین نهاد های فرهنگی از جمله وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در كشور مان از جایگاه مهمی برخوردار است . احمد مسجد جامعی كه روزگاری بر كرسی بالاترین جایگاه این وزارت خانه تكیه زده بود ، اینك  با هدف رفع فقر فرهنگی از چهره ی شهر ، در شورای شهر تهران حضور پیدا كرده است . صمیمانه دعوت ما را پذیرفت و در گفتگوی نوروزی تبیان شركت نمود. آنچه به وضوح به چشم می خورد ، اعتقاد كامل وی به كارهای زیر بنایی فرهنگی  بود .

تبیان: لطف كنید و بیوگرافی خود را بیان فرمایید؟

بسم الله الرحمن الرحیم. توفیقی نصیب من شد كه در این گفتگو شركت كنم. من سال 1335 در تهران در قسمت بازار مسجد جامع متولد شدم. پدرم روحانی بودند. دوران نوجوانی و كودكی را در آن محل سپری كردم و تحصیلات خود را در رشته جغرافی انسانی از دانشگاه تهران ادامه دادم و حوزه كاری من از سالهای بسیار دور در زمینه فرهنگ و هنر بود و تا امروز كه در خدمت شما هستم هم همینطور .

تبیان: شما تحصیلات حوزوی هم دارید؟

خیر

تبیان: فرصت كردید كه در این زمینه مطالعه داشته باشید؟

بله

تبیان: از سوابق اجرایی خود بفرمایید. از چه سالی و در  چه مقطعی شروع شد ؟

من كار خود را  از كارشناسی شروع كردم . مسئول یك دفتر مطالعاتی در آموزش و پرورش شدم و بعد كارشناس كتب درسی در حوزه تاریخ، جغرافیا و دینی و اجتماعی، بعد هم  دبیر شورای اجتماعی كشور شدم كه خودم آن را در سال 1368 طراحی كرده بودم. بعد از آن مدیر كل شدم و بعد معاون وزیر و بعد قائم مقام  و سپس  وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی  شدم.

تبیان: جایگاه فعلی خود را چقدر مدیون شخصیت والای پدرتان می دانید؟

بالاخره خیلی مهم است. هم در تربیت وشكل گیری  شخصیت من و هم تلقی ای كه جامعه از من دارد و معمولاً افرادی كه با من برخورد دارند این امر را تایید می كنند.

تبیان: گفته میشود كه شما به خاطر رفتار و منشی كه دارید ،عضو هیچ جریان سیاسی وحزبی به شمار نمی روید .آیا این نظر را قبول دارید؟

ظاهراً باید نظر افكار عمومی را پذیرفت.

تبیان: با توجه به اینكه شما مدیر مسئول مجله گلستان قرآن بودید و سابقه درخشانی در علوم قرآنی دارید، رابطه خود را با قرآن توضیح و بفرمائید چه شد كه موزه قرآن را تاسیس كردید؟

سالهای خیلی دور بود كه توجه من نسبت به فعالیتهای فرهنگی و هنری در حوزه قرآن جلب شد. در بخشهایی مثل حفظ و قرائت ما توفیقهایی داشتیم اما در بكارگیری فعالیتهای فرهنگی و هنری در قرآن و با محوریت قرآن نیاز به كار بیشتری داشیتم،از این حیث من این فعالیت را انتخاب كردم و اوایل هم دشوار بود و در نخستین فعالیت این حوزه عده كمی از شخصیتهای فرهنگی و هنری اثر عرضه كردند. ولی این روال به سرعت عوض شد و همه گیر شد. و كلاً قرآن یك اثر هنری نفیس می باشد كه در تمام موزه های دنیا چنین اثری كه حاصل ذوق هنرمندان ایرانی است وجود دارد. ما در قالب كارهای تجسمی فعالیت های خود را گسترش دادیم و شاخه های مختلفی پیدا كرد مثل حوزه كودكان، نوجوانان و جوانان و حوزه نرم افزارهای قرآنی، حوزه سینمای قرآنی و غیره. در كنار اینها تشریفاتی هم شكل گرفت كه من هم نشریه گلستان قرآنی را تاسیس كردم كه ظاهراً اولین هفته نامه جهان اسلام به حساب می آمد.

در سال 74 به آقای هاشمی رفسنجانی به عنوان معاون وزیر  پیشنهاد دادم كه به عنوان آخرین فعالیت خود در حوزه ریاست جمهوری یك فعالیت فرهنگی را بنا بنهند.

ایشان هم با آقای دكتر حبیبی مشورت كردند و این بار با طرح موافقت شد و فضای فعلی موزه توسط آقای آخوندی تهیه گردید و شروع به كار كرد.

تبیان: از دوران دعوت به كار در وزارت و یا شروع همكاریهای خودتان با آقای خاتمی به عنوان وزیر فرهنگ و ارشاد بفرمایید؟ چه شد كه آقای خاتمی شما را به عنوان وزیر ارشاد برگزیدند ؟

آشنایی من با آقای خاتمی از قدیم بود من در جلسات وزارت كشور و شورای عالی استانها طرحهای خودم را مطرح كرده بودم و همین باعث نزدیك شدن افكار من و ایشان شد.

تبیان: به خاطر دارید كه با چند رای به وزارت ارشاد رفتید؟

تعداد آراء بالا بود ولی تعداد دقیق آن را به خاطر ندارم.

تبیان: این سوال در اذهان عمومی ایجاد شده كه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی فعالیتهایش با نام آن وزارت خانه سنخیت ندارد و شما كمتر تولید فرهنگ می كنید و نقش سینما و صدا و سیما در فرهنگ سازی پر رنگ تر از وزارت فرهنگ و ارشاد می باشد.نظر شما در این خصوص چه می باشد ؟

فرهنگ یك حوزه بسیار فراگیری دارد و تمام مسائل ما به فرهنگ ختم می شود و تمامی دعواها حداقل بهانه آنها فرهنگ می باشد. حوزه فرهنگ قسمتهای مختلفی دارد. یكی از قسمت های آن كالاهای فرهنگی است و یكی از قسمتهایش فرهنگ عمومی است كه در این میان نظارت بر تولید كالاهای فرهنگی بر عهده ما می باشد و این كالاها شامل، فیلمها و سریالها، نشریات و كتب می باشد و در كنار اینها دیگر دستگاهها مثل صدا و سیما هم برای این امر حقوقی قائل است.

تبیان: اگر بخواهید خیلی شفاف در مورد فرهنگ ایرانی صحبت كنید ،بدون در نظر گرفتن تعصب، از فرهنگ شهری و كوچه و بازاری ما گرفته تا فرهنگ تماشاگران ورزش ما و حتی فرهنگ گفتمان سیاسی مان ، فكر می كنید  فرهنگ ما یك فرهنگ متعالی ای  باشد یا خیر؟

قطعاً ایران از نظر فرهنگی كشور باارزشی است. در دنیا چند تمدن بزرگ و چند هزار ساله وجود دارد كه  یكی ایران است. در تمام دنیا فرهنگ ایرانی شهره عام و خاص است از كتب خیام و مولوی گرفته و تا  نام گذاری خیابانی به نام  سعدی در فرانسه.

تبیان: فكر نمی كنید تكیه به جمله «هنر نزد ایرانیان است و بس» جوانان ما را تنبل كرده و فرهنگ ما در حال در جا زدن است؟

خیر، به عنوان مثال سینمایی كه همچون فرش ایرانی در نزد دیگران می باشد با توجه به كمبود امكانات و تكنولوژی روز دنیا، مخاطبین و بینندگان زیادی به  خودش جلب كرده چون در آن سلیقه و ذوق ایرانی به كار رفته است. ما چهره هایی در حوزه شهرسازی در 5 هزار سال قبل داشتیم. اینها چیزهایی نیست كه بتوان انكار كرد اما بدین صورت نبوده كه این فرهنگ خاص ما باشد و ذاتاً برای ما باشد بلكه در آثار تخت جمشید هم قابل مشاهده است كه ایران چهارراه فرهنگی بین مصر و یونان و دیگر كشورهای باستانی بوده است و ما از جایی آسیب دیدیم كه این ارتباط و گفتگو قطع شد. فرهنگ ما دچار یك نوع گسستگی و یا یك نوع شیفتگی به غرب شد. به خاطر همین زندگی شهری سخت شده است و خشونت رفتاری و اخلافی موجود است. البته این ناهنجاریها یك لایه نازكی از فرهنگ ما را تشكیل می دهد و بخش اعظم آن را فرهنگ والای ما تشكیل می دهد.

تبیان: اگر بخواهید عملكرد خود را غیر از حوزه سینما و شعر و كتاب بیان كنید در  چه حوزه هایی فعالیت كرده اید ؟

من حوزه ایران را بیشتر مورد توجه قرار  دادم، حوزه توجه به ایران و اینكه این ایران همان ایران قبل از اسلام هم هست . فرهنگ و تمدن ایران را تبلیغ  كردم. چون ایران مهد تمدن بوده و دوران درخشانی داشته است. به عنوان مثال شاهنامه فردوسی كه یك اخلاق نامه ایرانی است .عمده فعالیت من شناساندن فرهنگ ایران بوده است.

روز سعدی، روز فردوسی، روز خیام و غیره در سطح ملی و بین‌المللی نام‌گذاری كردیم.

تبیان: برای عموم جامعه چه سوژه فرهنگی داشتید؟

البته برنامه‌های ما عوام و خواص نداشت .چون بازتاب زیادی را بدنبال داشت و خواه ناخواه عوام هم بدنبال آن آمدند.

البته در آن زمان بنده پی به  یك سری افسردگی فرهنگی در جامعه بردم كه ظاهراً از مسائل دینی بیشتر در فضای غم و سوگواری استفاده می‌شد و فضاهای شاد و شادمانی در آن كمتر نقش داشت به همین جهت ما طرح‌هایی هم ارائه دادیم كه با استقبال همراه شد. به عنوا ن مثال ایام رمضان تبدیل شد به جشن رمضان ویا  به عنوان مثال ایام بین عید غدیرو قربان، آن ده روز را ایام شاد اعلام كردیم كه همه اینها فضای شادی را در جامعه ایجاد می‌كند.

تبیان: در زمان همكاری شما با آقای خاتمی آیا تا به حال پیش آمده كه در حوزه فرهنگی و ارشاد نكته‌ای را به شما تذكر بدهند و روی آن تعصب داشته باشند؟ و یا حساسیت بیشتری داشته باشند؟ چون خودشان قبلاً در سمت وزارت فرهنگ وارشاد بودند؟

خیر، چیزی به خاطر ندارم.

تبیان: چه شد كه تشویق شدید كه وارد انتخابات شورای شهر بشوید؟آیا  احساس تكلیف كردید  یا یك تكلیف  گروهی بود؟

البته تكلیف ضربی و گروهی نبود. دلیل اینكه من وارد  انتخابات شدم این بود كه احساس می‌كردم تهران دچار فقر فرهنگی شده است. تهران  در منطقه ما، مهمترین شهر فرهنگی می‌باشد. فرهیختگی و فرزانگی بیش از این باید در تهران ظهور یابد و برای این مسئله باید یك توجه دیگری به فرهنگ شهر داشته باشیم. و من امیدوارم بتوانیم برای این مشكلات راهكارهایی ارائه دهیم.

تبیان: بعداز وزارت كجا مشغول بودید.

بعد از وزارت من مدیر گفتگوی تمدن‌ها بودم و به عنوان بخش خصوصی راه‌اندازی موزه قرآن‌كریم عمده فعالیت‌ من بوده است.

تبیان:  در مورد كلمات و عبارات زیر هر چیزی كه به سرعت به ذهنتان می‌رسد را بیان كنید؟

فرهنگ: تعلق خاطر و ذهن من

سینما: یكی از بهترین راه‌های ارائه دیده‌ها و اندیشه‌ها در قالب تصویر

ایران:  خیلی اسم قشنگی است

سیاست: نمی‌دانم چه بگویم

شهیدان: افتخار جامعه هستند

امام: به هر حال الگوی همه رفتار و تفكر در حوزه زندگی و فرهنگ می‌باشد.

جوان: مظهر شور و نشاط و رشد و بالندگی

اینترنت: یك ابزاری كه می‌تواند در كشور ما تأثیر گذار باشد.

سانسور: چند ؟؟؟ است

انتخابات شوراها: تلاش جمعی برای اداره بهتر امور

آقای صفار هرندی: وزیر فرهنگ و ارشاد هستند

عشق: بدون عشق هیچ كار بزرگی صورت نمی‌گیرد

موسیقی: یكی از لطیف‌ترین فعالیت‌های بشری

تبیان: با تشكر از وقتی كه در اختیار ما قرار دادید