جانوران برای زنده ماندن نیاز به یادگیری دارند. آن‌ها باید بتوانند غذا پیدا کنند، از درندگان دوری کنند جفت مناسبی برای تولید مثل بیابند. اما چگونه این کار را انجام می‌دهند؟ بعضی از رفتارهای جانوران توسط ژن‌های آن‌ها معین می‌شود، درست مانند ویژگی های فیزیکی شان. این رفتارها را رفتارهای "غریزی" می‌نامیم.

این نوع کارها برای ادامه‌

ی حیات در کودکی ضروری است، چون به حیوان کمک می‌کند که خطر و غذا را بشناسد. اما حیوانات باید قادر باشند که به تدریج یاد بگیرند و تجربیات خود را افزایش دهند. فقط در این صورت است که می‌توانند خود را با شرایط مختلف وفق دهند. این دسته از رفتارها را که با گذشت زمان و در اثر یادگیری شکل می‌گیرند، "رفتارهای اکتسابی" می‌نامیم. حتی حشرات هم می‌توانند کارهای جدید یاد بگیرند. مثلاً پروانه‌ها به طور غریزی به سمت گل‌های رنگی خاص کشیده می‌شوند. اما قادرند با توجه به شرایط محیطی به سرعت تغییر پیدا کنند. اگر پروانه ای نتواند یاد بگیرد که از گل‌های دیگر نیز استفاده کند، وقتی گلی با رنگ مورد نظر او یافت نشود، خواهد مرد.

نوزادان پستانداران در دوران شیرخواری و گاهی حتی تا تولد فرزند بعدی، تحت مراقبت پدر و مادر قرار دارند. این به آن‌ها زمان کافی می‌دهد تا با مشاهده‌ی حرکات مادر خود، چیزهای مختلفی یاد بگیرند. تنبل یاد می‌گیرد کدام برگ‌ها خوردنی است، موش کور دهان مادرش را لیس می‌زند تا بفهمد او چه می‌خورد و بچه شامپانزه کار با ابزارها را یاد می‌گیرد. درست است که مادر به طور مستقیم به فرزندش آموزش نمی دهد، اما او را در شرایطی قرار می‌دهد که یا از راه آزمون و خطا و یا با تکرار کردن رفتارهای دیگران مطالب جدیدی بیاموزد. به هر حال، تحقیق در این زمینه بسیار مشکل است، چون هیچ کس نمی داند که در ذهن گونه های دیگر چه می‌گذرد.

نویسنده :

صادق بهداد