معادله مجهول عصبانی نیستم!

 «عصبانی نیستم» در سی و دومین جشنواره فیلم فجر، برای اولین بار با هفده دقیقه سانسور به نمایش درآمد و تا پایان جشنواره استقبال زیادی از فیلم شد. داستان درباره دانشجوی اخراجی و ستاره داری است که به خاطر فشارهای زیادی که در جامعه متحمل شده شرایط نرمالی ندارد، ضمن اینکه اشارات صریحی به 8 سال دوران ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد و حوادث انتخابات سال 88 دارد. فیلم با وجود اینکه در جشنواره مورد توجه قرار گرفته بود اما از رقابت خارج شد.
 از همان روز اختتامیه جشنواره با کنار گذاشتن «عصبانی نیستم» حاشیه های فیلم شروع شد. سیمرغ بهترین بازیگر مرد قرار بود به نوید محمدزاده برسد، اما جایزه را رضا عطاران گرفت. محمدزاده مدتی قبل در برنامه سی پنج از شب تلخی گفت که جشنواره جایزه او برای «عصبانی نیستم!» را از جوایز حذف کرد: « رضا درمیشیان گفت: باید نامه ای را امضا کنیم و از جوایزمان انصراف بدهیم. من گفتم جایزه ندهند اما سندیت هم از من نگیرند که حقم را نمی خواهم. چی را امضا کنم؟ کجای دنیا از تو امضا می گیرند که جایزه ات را نگیر؟»
قرارداد اکران فیلم برای شهریور 93 در گروه سینما آفریقا ثبت شد، اما اکران نشد و با اولین دست انداز برای اکران، نامش در لیست توقیفی ها قرار گرفت.

رفع توقیف

اوایل تابستان 96 صالحی امیری، وزیر ارشاد زمانی را برای مشخص کردن تکلیف فیلم‌های توقیفی به سازمان سینمایی اعلام کرد. با پایان یافتن کار این شورا اعلام شد پنج فیلم جنجالی از جمله «عصبانی نیستم» رفع توقیف شدند و به زودی اکران می شوند. بعد از خبر رفع توقیف فیلم، چند بار صحبت از اکران آن به میان آمد تا اینکه 29 آذر به عنوان زمان قطعی اعلام شد. اما دو روز مانده به اکران عمومی فیلم، با وجود تبلیغات و پخش تیزرهای آن در شبکه های اجتماعی خبر آمد فیلم در زمانی دیگر روی پرده خواهد رفت.

تنگنای وزیر ارشاد

سینما یکی از پرحاشیه ترین بخش کاری وزیران ارشاد است. از طرفی باید به دنبال تامین نظرات سینماگران باشند و از سوی دیگر پاسخگوی نهادهای مختلف مخصوصا آن‌ها که زاویه خوبی با سینما و مناسباتش ندارند. حواشی اکران «عصبانی نیستم» تازه ترین تنگنا برای وزیر ارشاد است. با نزدیک شدن به زمان اکران این فیلم  بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق(ع) طی نامه ای تند خطاب به وزیر ارشاد در اعتراض به اخبار اکران «عصبانی نیستم» اعلام کردند جنبش دانشجویی با وجود استقبال از بیان دیدگاه ها و سلایق مختلف در عرصه سینما، به هیچ وجه نسبت به یکی از مهمترین خط قرمزهای انقلاب اسلامی یعنی فتنه 88 عقب نشینی نمی کند. نامه ای که با این جملات تمام می شود: «در سال های گذشته، جریان سینمایی کشور هرگز روی خوشی به مسئله کلان انقلاب اسلامی نشان نداده است. جناب آقای وزیر، به شما هشدار می دهیم که هرگز در برابر وهن حماسه نه دی، توهین به نظام اسلامی و پایمال شدن خون شهدای فتنه سکوت نخواهیم کرد و چنانچه وزارت ارشاد از اکران فیلم مذکور جلوگیری نکند، از جنبش دانشجویی و سایر اقشار ملت شریف ایران سیلی خواهد خورد.»

اکران نوروز!

تازه ترین خبر مربوط به توئیت ابراهیم داروغه‌زاده معاون نطارت و ارزشیابی سازمان سینمایی است؛ او در توئیترش نوشته: «فیلم سینمایی عصبانی نیستم دارای پروانه نمایش قانونی است و با توجه به اصلاحات انجام شده هیچ مشکلی برای اکران عمومی نداشته و ندارد و حتما در زمان مناسب اکران خواهد شد. مخالفان فیلم نیز حتما پس از نمایش عمومی متوجه اشتباه در قضاوت زودهنگام‌شان خواهند شد.»
از طرفی سخنگوی شورای صنفی نمایش گفته است ارشاد اگر می‌خواست یک فیلم اکران نشود، با انتشار نامه‌ای این موضوع را اعلام می‌کرد، اما این موضوع اصلا در رابطه این فیلم به وجود نیامده است. فرجی حتی گفته است اگر پخش کننده یا تهیه کننده قرارداد نمایش این فیلم را به شورا بیاورند، ما پس از بررسی‌های لازم فیلم‌های اکران نوروز را اعلام خواهیم کرد و مشکلی درباره اکران «عصبانی نیستم» در نوروز سال آینده وجود ندارد.

این همه بزرگنمایی لازم نیست

توقیف فیلم های سینمایی موضوع جدیدی نیست. در همه دوره ها فیلم هایی بوده که به مذاق مسئولین آن زمان خوش نیامده. البته این به معنای تایید محتوای تمام فیلم های توقیفی نیست، آنچه مهم است سلیقه ای است که در تایید یا رد یک فیلم دخیل است و از قضا نقش تعیین کننده ای در سرنوشت فیلم ها دارد. نمونه اش «به رنگ ارغوان» ابراهیم حاتمی کیاست، نزدیک به پنج سال توقیف بود اما سرانجام در جشنواره بیست و هشتم فیلم فجر به نمایش درآمد. اتفاقا از طرف داوران مورد توجه قرار گرفت و با عنوان بهترین فیلم جشنواره پنج سیمرغ را از آن خود کرد.
اینکه چه بخشی از تصمیمات براساس سلیقه اتفاق می افتد و چه میزان به جهت مصلحت اندیشی است نسبت دقیقی ندارد اما تاثیر هرکدام از این دو نتیجه متفاوتی به دنبال خواهد داشت. گاهی با فیلم هایی مواجه هستیم که علیرغم محتوای خط قرمزی و به مراتب مشکل داری که دارند اکران می شوند و نه تنها اعتراض و حاشیه ای متوجه شان نیست حتی در بعضی موارد اصلا به چشم نمی آیند. گاهی هم یک فیلم آنقدر حاشیه و جنجال دارد که بعد از دیدنش از این همه فضاسازی متعجب می شویم. این اتفاق در هر دو حالت بیشتر نشان از حاکمیت سلیقه و فضا سازی های رسانه ای دارد.
اما در مورد «عصبانی نیستم»؛ داستان عاشقانه ای که با حوادث سال 88 گره خورده. همزمانی داستان با التهابات سال 88 داستان فیلم را پیچیده می کند تا جایی که تعداد زیادی از معترضین علیرغم ندیدن فیلم و صرف تکیه بر این همزمانی، اکران «عصبانی نیستم» را خطایی بزرگ برای سازمان سینمایی می دانند. این در حالی است که فیلم پروانه نمایش دارد و قرارداد آن برای اکران ثبت شده است.
در حالت عادی با در نظر گرفتن اوضاع سینما و مخاطبی که به سختی سراغش می رود در خوش بینانه ترین حالت چه تعداد برای دیدن «عصبانی نیستم» سینما می رفتند؟ و یا اصلا چند نفر از این فیلم باخبر می شدند؟ درحالیکه الان این فیلم طیف وسیعی از مخالفان عادی و صاحب نظر دارد که بخاطر حواشی و اعتراض های پیش آمده احساس می کنند تحت هر شرایطی باید با اکران فیلم مقابله کنند، حتی اگر فیلم را ندیده باشند و دانسته هایشان حاصل شنیده ها باشد!
فیلم برای نمایش جشنواره اصلاح شده بود، طبق آنچه گفته می شود برای رفع توقیف و اکران هم مجدد اصلاح شده است؛ اگر قرار بر عدم نمایش و اکران است اینهمه اصلاحیه به چه کار می آید؟ اگر مسئولین مربوط  این اندازه بر مجوزهای فیلم تاکید دارند چرا هر بار به بهانه ای این اتفاق نمی افتد؟ این بلاتکلیفی ها بیشتر از هر چیز گویای این است که فضای فرهنگی در برخورد با تولیدات فرهنگی و موضوعات مرتبطش گرفتار سردرگمی است و هنوز به چارچوب مشخصی نرسیده است. «عصبانی نیستم» اکران بشود یا نه، مسیری که تا اینجا طی کرده تصویری خوبی از فضای فرهنگی نمی دهد .

---