اسید های آمینه
اسیدهای آمینه واحدهای تشکیل دهنده پروتئینها هستند. هر پروتئین زنجیری از اسیدهای آمینه است که با پیوند شیمیایی در کنار هم قرار گرفته اند. این زنجیر پروتئینی میتواند شکل های فضایی مختلفی داشته باشد. همین شکل های متعدد به پروتئین این قابلیت را میدهد که کارهای متفاوتی را در سلول انجام دهد. در تمام اسید های آمینه، یک گروه شیمیایی ثابت ( که در شکل زیر نشان داده شده است ) وجود دارد، اما باقی مولکول در اسید آمینه های مختلف، متفاوت است. |
حدود 20 نوع اسید آمینه در ساخت پروتئین به کار میرود. این اسیدها بر حسب ساختمان شیمیایی به چهار گروه طبقه بندی میشوند: اسیدی، بازی، قطبی بدون بار و غیر قطبی.ساخته شدن پروتئین در سلول شاید به نظر برسد که پروتئین و اسید آمینه، ارتباطی با DNA ندارند، اما حقیقت آن است که DNA نقش مهمی در تولید پروتئین دارد. وقتی سلول میخواهد یک پروتئین خاص را تولید کند، باید ابتدا نسخه ساخت آن را پیدا کند. این نسخه در مولکول DNA ذخیره شده است. هر ترکیب سه تایی از نوکلئوتیدها نشان دهنده یک اسید آمینه است، مثلا CCT کد ساخت اسید آمینه ای به نام پرولین و CGT کد ساخت ارگینین میباشد. به این ترتیب، DNA به دستور ساخت پروتئین تبدیل میشود. برای اطلاع از جزئیات این فرآیند، صفحه پروتئین سازی را بخوانید. |
پروتئین ها پروتئینها رشته هایی از اسیدهای آمینه هستند که شکل های فضایی مختلفی دارند. پروتئین را میتوان به چهار دسته تقسیم کرد. هر یک از این دسته ها، از کنار هم گذاشتن دسته قبلی ایجاد میشود. پروتئین های اولیه - این پروتئینها یک رشته ساده از اسیدهای آمینه هستند.پروتئین های ثانویه - اگر بین چند رشته پروتئین اولیه، پیوندهای هیدروژنی تشکیل شود، این رشتهها پیچ میخورند. در اثر این پیچ خوردن، دو شکل جدید ایجاد میشود: یکی صفحات چین خورده که " صفحات بتا " نامیده میشوند و دیگری آرایش مارپیچی که اصطلاحا " مارپیچ آلفا " نام دارد. پروتئین های نوع سوم - از ترکیب مارپیچها و چین خوردگی های قبلی، پروتئین های کوچک کروی ایجاد میشود. ترکیب این نوع تا خوردن با چین خوردگی های قبلی، پروتئین های دسته چهارم را شکل میدهد. پروتئین های دسته چهارم - برای افزایش کارآیی پروتئین ها، گاهی پروتئین های نوع سوم در کنار هم قرار میگیرند و آرایش فضایی پیچیده ای ایجاد میکنند. یک مثال معروف از این نوع پروتئین ها، مولکول هموگلوبین است. می دانید این اشکال پیچیده به چه درد میخورد؟ این اشکال باعث میشود که پروتئین به عنوان گیرنده مواد مختلف عمل کند. درغشای سلول کانال های پروتئینی وجود دارد که فقط به بعضی مواد اجازه عبور میدهد. در مولکول هموگلوبین نیز محل های خاصی قرار دارد که اتم اکسیژن روی آن مینشیند و همراه جریان خون میرود تا به سلولهای بدن برسد. بسیاری از آنزیمها از پروتئین ساخته میشوند. |