چگونگی رابطه فرزندان با والدین

 آیت الله مصباح یزدی در کتاب اخلاق در قرآن به بررسی رابطه فرزندان با پدر و مادر می پردازد که بخشی از آن تقدیم خوانندگان
می شود.
مهم ترین رابطه اى كه ممكن است بین دو انسان تحقق پیدا كند، رابطه فرزند با پدر و مادر است كه نمایانگر وابستگىِ وجود فرزند به وجود والدین او است. در این جا نمى توان رابطه متقابل را ملاك ارزیابىِ افعال و رفتار آن ها با یكدیگر قرار داد؛ زیرا هیچ گاه فرزند قادر نیست بر پدر و مادر خود تأثیرى داشته باشد، مانند تأثیرى كه پدر و مادر در پیدایش فرزند خود دارند؛ وجود فرزند، بستگى به وجود والدین خود دارد؛ ولى وجود پدر و مادر هیچ بستگى به وجود فرزندشان ندارد.
بنابراین، رابطه فرزند با پدر و مادر خود را نمى توان بر اساس قاعده عدل و قسط ارزشیابى كرد؛ زیرا اساس عدل و قسط بر این است كه دو نفر یا بیش تر، با هم روابط متقابل، و در نتیجه، حقوق و تكالیف متقابل داشته باشند. هر جا حق و تكلیف متقابلى مطرح باشد، یك نوع تأثیر و تأثر متقابل نیز وجود دارد؛ اما تأثیرى كه پدر و مادر در به وجود آمدن فرزند خود دارند، به هیچ وجه براى فرزند نسبت به پدر و مادر خویش جبران پذیر نیست. از این رو است كه خداوند، در قرآن كریم، پیوسته احسان به پدر و مادر را توصیه مى كند و آن را ملاك ارزش، در رابطه فرزند با والدین خود قرار مى دهد. در هیچ آیه اى نداریم كه فرزند باید با پدر و مادر خود به عدالت رفتار كند؛ زیرا در واقع، در رابطه فرزند با والدین خود، تحقق عدالت، ممكن نیست.
در آیه هاى بسیارى به فرزندان توصیه شده كه به پدر و مادر خود احسان كنند و این نشان مى دهد كه حق پدر و مادر برفرزند، چنان بزرگ است كه همانندى در سایر افراد جامعه ندارد.
البته ممكن است پدر و مادر، غیر از حق پدرى و مادرى، حقوق دیگرى نیز بر فرزند پیدا كنند كه در سایر افراد جامعه، همانند داشته باشد؛ اما اصل حقوق پدرى و مادرى، در جاى دیگر یافت نمى شود. از این رو است كه وظایف و تكالیف فرزند نسبت به پدر و مادر نیز در جاى دیگر نظیر ندارد.
قرآن كریم درباره حقوق والدین بر فرزندان و وظایف فرزندان نسبت به والدین، تعبیرات جالبى دارد كه اهمیت آن را به خوبى روشن مى سازد. خداوند در آیه اى مى فرماید: وَاعْبُدُوااللّهَ وَلاَتُشْرِكُوا بِهِ شَیْئاً وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً، خدا را بپرستید و به او شرك نورزید و به پدر و مادر احسان كنید دراین آیه، خداوند به دنبال امر به پرستش خدا و نهى از شرك، بلافاصله احسان به والدین را توصیه مى كند و این، اهمیت فوق العاده حقوق والدین بر فرزندان را نشان مى دهد.
و در آیه اى دیگر مى فرماید: وَ قَضَى رَبُّكَ أَلاّ تَعْبُدُوا إِلاّ اِیّاهُ وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً، پروردگارت حكم كرده است كه جز او را نپرستید و به پدر و مادر خود احسان كنید؛«قضاء» در این جا به معناى تكلیف حتمىِ منجز و مؤكد است. بالاترین تكلیفى كه یك انسان دارد، پرستش خدا است و تعبیر «قضى»، كه نه تعبیر «امر» و نه هیچ تعبیر دیگرى به پایه آن نمى رسد، گویاى این اهمیت است. سپس به دنبال آن مى فرماید: (وَبِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً) یعنى با همان تعبیر «قضى» كه فرمان به پرستش خدا داده بود، با همان تعبیر مؤكد و محكم، احسان به پدر و مادر را فرمان مى دهد واین نشان مى دهد كه احسان به والدین، پس از خداپرستى، مورد فرمان و حكم مؤكد الهى است.
منبع: خبرگزاری رسا