امروز در تاریخ (14اسفند85)

امروز ،دوشنبه چهاردهم اسفند ماه 1385 هجری شمسی ، برابراست با 15 صفر 1428 هجری قمری و 5 مارس 2007 میلادی . رویدادهای مهمی که در طول تاریخ ، درچنین روزی ، بوقوع پیوسته از این قرارند:

درگذشت سعدالدوله

1338 سال پیش درچنین روزی در سال669 ه ش ، سعدالدوله وزیر ایرانی ترور شد . جواد سعد الدوله، یکی از رهبران ملی و آزادیخواه بود که از ملت لقب "ابوالمله" پدر ملت (پدر بزرگ) گرفت و اولین رئیس اولین دوره قانونگزاری شد. او طراح متمم قانون اساسی 1907 (1285) و رهبر جناح لیبرال رادیکال در مجلس بود(که بعدا این مقام را به تقی زاده باخت).

اما دیری نگذشت که سر از اردوی محمد علیشاه در آورد و در خدمت استبداد قرار گرفت و مسئول خونریزیهای بسیاری از آزادیخواهان گردید. زمانی که مشروطه خواهان به سوی تهران در حرکت بودند ، تمامی وزیران استعفا کردند و و تنها کسی که با محمد علی میرزا ماند سعد الدوله بود. وزیران مستعفی زیرکانه به سوی مشروطه می خزیدند.

***

درگذشت ابن غضائری

943 سال پیش در چنین روزی در سال 485 ه.ق ، ابوالحسین احمد بن‏حسین‏بن‏عبیدالله غضائری، معروف به‏ابن‏غضائری از برترین علمای شیعه درگذشت. وی در علم رجال صاحب اندیشه و کمال بود .

محقق خوانساری در ستایش از ابن‏غضائری می‏نویسد:

«از اساتید بزرگوار و مورد اطمینانی است که برای وثاقت او نیازی به‏دلیل نیست. صاحب نظری است که محققان و استادان، سخنش را دررشته راویان حدیث‏یادآوری می‏کنند و دیدگاه وی را در برابردیدگاه‏های اساتید این فن می‏آورند. از او به نیکی و احترام و به عنوان‏استاد یاد می‏کنند و هر جا ابن‏غضائری ذکر شود منظور این شخصیت‏است.»

***

جنگ ِعِقاب

819 سال پیش در چنین روزی در سال 609 ه.ق ، دولت موحدین در مغرب وارد جنگ عِقاب با مسیحیان ( صلیبیون ) شد . در این جنگ قوای متحد مسیحی؛ متشكل از نیروهای لئون، قشتاله، ناوار و آراگون بر مسلمانان فائق آمدند، كه پایلس آن را پیروزی درخشانِ مسیحیان معرفی می‏كند. به نظر وی در این زمان، مسیحیان از گرفتاری‏ها و مشكلات داخلی مسلمانان بهره بردند. هم‏چنین فردیناند سوم، پادشاه قشتاله (كاستیل)، به تحریك مادرش، بی‏باكانه تهاجمات خویش را بر ضد موحدان آغاز كرد.

دولت موحدین در قرن ششم هجری در کشور مغرب با هدف دعوت مردم به سوی دین اسلام در این کشور تشکیل شد .

هدف اصلی این جنبش التزام به امر به معروف و نهی از منکر بود و قصد داشت که خلافت اسلامی را به مسلمین بازگرداند . رییس این جنبش دینی که بعدها به دولت تبدیل شد ، شیخ محمد ابن تومرت نام داشت .

***

تولد مِركاتور

495 سال پیش درچنین روزی در سال1512میلادی ، «مِركاتور» جغرافیدان بلژیكی و مبتكرنقشه‎های جهان نما متولد شد.

مرکاتور در سال 1569 میلادی نظریه معروف تعادل را مطرح ساخته است که طبق ان میزان خشکی در دو نیم کره ی زمین متوازن و متعادل است این دیدگاه تا کشف قطب جنوب که توسط جیمز کوک که خطای نظریه تعادل را ثابت کرد تفوق و برتری داشت

مرکاتور توانست دستگاه جدید نقشه برداری دریایی را ابداع کند و بهترین کرات جغرافیایی اسمانی و زمینی را بسازد وی در سال 1550 میلادی به سمت منجم و نقشه کش مخصوص دوک دوکلو انتخاب شد و دستگاه مخصوص تصویر را که نامش بر ان ثبت شد اختراع کرد.کتاب معروف او " نقشه های مرکاتور " دارای اطلاعات وسیعی است که دریانوردی را تصحیح میکرد به این معنا که همه نصف النهارات را با یکدیگر موازی و همه مدارات رابا خطوط مستقیم و هر دو دسته خطوط را عمود بر یکدیگر نشان داد . او در سال 1585 میلادی شروع به انتشار اطلس بزرگ خود کرد که در آن 50 نقشه منطقه ایی با دقت بی سابقه ای ترسیم شده بود و سراسر زمین را به صورتی که تاآ زمان شناخته شده بود شرح داد.

روش مركاتوراستفاده ازتصویراستوانه‎ای بود. امروزه بیشترنقشه‏‏‎های جغرافیایی طبق اصول تصویرمركاتورترسیم می‎شوند.

***

پیدایشسیگار

449 سال پیش در چنین روزی در سال 1558 میلادی ، فرانسیسكو فرناندز توتونی را كه از كوبا به اروپا آورده به صورت سیگار به اروپاییان معرفی كرد.

قبلا توتون را در چپق مصرف می كردند. توتون از گیاهان بومی قاره آمریكاست كه كریستف كلمب در سفر اول خود به این قاره در سال 1492 در كوبا متوجه آن شد و دید كه بومیان دود برگهای خشك شده آن را استنشاق می كنند و نوعی حالت انبساط به آنان دست می دهد كه این گیاه نخست به اروپا و سپس به سایر نقاط منتقل شد كه سازمان جهانی بهداشت آن قاتل شماره یك انسان و عامل بیماری های صعب العلاج از جمله سرطان اعلام كرده است.

***

نخستین اجرای سمفونی 4بتهوون

200 سال پیش در چنین روزی در سال 1807 میلادی ، سمفونی شماره چهار بتهوون برای نخستین بار به اجرا در آمد .

لودویک ون بتهون در 16 دسامبر 1770 میلادی متولد شد . پدرش یوهان وان بتهوون اهل هلند (فلاندر آن زمان) بود و مادرش ماگدالِنا کِوِریچ وان بتهوون تبار اسلاو داشت.اولین معلم موسیقی بتهوون پدرش بود.

بتهوون یکی از موسیقیدانان برجسته آلمانی ویکی از بزرگ‌ترین و تأثیر گذارترین شخصیتهای موسیقی در دوران کلاسیک و آغاز دوره رومانتیک بود که بیشتر زندگی خود را در وین سپری کرد.

او به عنوان بزرگ‌ترین موسیقیدان تاریخ همیشه مورد ستایش قرار گرفته. آوازه او موسیقیدانان، آهنگسازان، و شنوندگانش را در تمام دوران تحت تأثیر عمیق قرار داده.

در میان آثار شناخته شده وی می‌توان از سنفونی نهم، سنفونی پنجم، سمفونی چهارم و سنفونی سوم، سونات پیانو پاتتیک، مهتاب و هامرکلاویر، اپرای فیدلیو و میسا سولمنیس نام برد. سمفونی شماره چهار نشانه از سر گذراندن رویاهای شیرین عاشقانه است . بتهوون در سال 1827 درگذشت.

***

معاهده پاریس

150 سال پیش درچنین روزی در سال1235هجری شمسی ، نمایندگان ایران و انگلیس درفرانسه معاهده پاریس را امضا كردند. درآن زمان انگلستان ازروابط ایران و روسیه ناخشنود بود و قصد داشت با دولت ایران روابط بهتری داشته باشد؛ ازاین رو با تحریكات خود درافغانستان كه تحت حاكمیت ایران بود شورشهایی برپا كرد.

این دوران همزمان با عزل امیر کبیر و وزارت آقا محمد خان نوری ، وزیر خائن قاجاریه بود . در این زمان دوست محمد خان حاکم کابل ، با تحریک انگلیس ، سپاهی را تدارک دید و قصد تصرف هرات را کرد . در این میان حاکم هرات از حسام السلطنه والی خراسان کمک خواست اما پس از ورود سپاهیان ایران به این منطقه نسبت به آنان خیانت ورزید و به آنان حمله کرد . حسام السلطنه هرات را محاصره نمود و نهایتا آن را تصرف کرد . انگلیسی ها با در یافت اوضاع و وضعیت منطقه و اینکه افغانستان را یکی از اهداف استراتژیک خود می دانستند ، منافع خود را در ضرر و زیان دیدند . بنابراین برای تحت فشار گذاشتن ایران به سرعت وارد ایران شدند . آنها ابتدا جزیره خارك را تصرف و سپس دربندربوشهرنیرو پیاده كردند . نظامیان انگلیسی به شیرازو اهوازنیزحمله كردند. بدین ترتیب وقتی كه خبرپیشروی نیروهای انگلیسی درجنوب به ناصرالدین شاه رسید او پذیرفت كه نماینده ایران با میانجیگری دولت فرانسه ، معاهده صلح پاریس را ، با نماینده دولت انگلیس امضا كند. بنابر این معاهده ایران تعهد کرد هرات را تخلیه کند و همچنین تمامیت ارضی کشور افغانستان را به رسمیت بشناسد و همچنین تمامی دعاوی مرزی خود را با این کشور از طریق میانجی گری به انجام برساند . مهمترین پیامد معاهده پاریس نفوذ دریایی انگلستان درخلیج فارس و دریای عمان بود.

***

تولد پیر پائولو پازولینی

85سال پیش در چنین روزی در سال 1922 میلادی ، پیرپائولو پازولینی شاعر نویسنده ، منتقد و سینماگر برجسته ایتالیایی دیده به جهان گشود .

پازولینی در یک خانواده اشرافی و ثروتمند ، از پدری اشراف زاده – اهل بولونیا – و مادری رعیت ، به دنیا آمد .او در هفت سالگی به شعر گفتن پرداخت و نوشتن را در سنین نوجوانی آغاز کرد.

وی هیچگاه موفق نشد تحصیلات خود را به اتمام برساند و در عوض به شغل معلمی در محله های فقیر نشین و کارگری پرداخت و نوشتن داستانهای کوتاه را در همان زمان آغاز کرد ، بعدها پازولینی در کنار نگارش داستانهای کوتاه به نوشتن رمان پرداخت . او تمام عمرش را در میان مردم عادی به زندگی پرداخت و هرگز کنت نماند.

در طول عمر نسبتا کوتاه خود ، آثار بسیاری در زمینه سینما و ادبیات خلق کرد و تاثیر عمیقی بر فیلمسازان نسل پس از خود گذاشت . با اینکه بسیاری پازولینی را در زمره مهم ترین شاعران و نویسندگان ایتالیا می دانند ، اما وی در ایران بیشتر به عنوان یک سینماگر شناخته شده است .

اکثر فیلمها ، طرحها و سناریو های پازولینی ، بیانگر موضوعات اجتماعی ، دغدغه های مردم و برخورد نسلهای پس از جنگ بود . در این دوران اوضاع اسفباری بر ایتالیای پس از جنگ حاکم بود و آنها نمی توانستند این حقارت را هضم یا حتی درک کنند. همین علاقه بیش از حد او به مسائل اجتماعی باعث گرایش او به سمت ساخت فیلمهای مستند شد.

درباره سبک سینمایی و شعری پازولینی گفته شده که به هیچ سبک خاصی وابسته نیست . در سینما دارای نگاهی ویژه و رمز آلود بوده و به سینمای شاعرانه و تجلی شعر در سینما اعتقاد داشت . خود درباره سبک سینمایی فیلمهایش چنین می گوید :

« همه کارهای من از نظر سبکی ناخالص هستند . من سبک واقعا شخصی ندارم . هرچند که سبکم به سادگی قابل تشخیص است . اما این به خاطر این نیست که اسلوب خاصی ابداع کرده ام.»

سرانجام پیر پائولو پازولینی شاعر، نویسنده ، منتقد ، آهنگساز، تدوینگر و کارگردان فقید سینما در 1975 در سن 53 سالگی در یکی از مراکز تفریحی رم از سوی دو نوجوان ترور شد و قبل از اکران آخرین اثرش یعنی 120 روز سودوم درگذشت و آرزوی او در مورد ساختن فیلمی درباره سقراط عملی نشد .

از آثار او می توان به « انجل به روایت متی » محصول 1964 ، « اودیپ شهریار» 1966 ،« خوکدانی » 1969 ، « دکامرون » 1970، « سالو» ، « تئور ما » و« آشغالدانی » « روز سودوم »... اشاره کرد.

***

پذیرش رژیم صهیونیستی از سوی سازمان ملل

58 سال پیش در چنین روزی در سال 1949 میلادی ، شورای امنیت سازمان ملل طی قطعنامه ای پذیرش رژیم صهیونیستی را به عضویت سازمان ملل متحد با نُه رأی موافق به تصویب رساند . کشورهای امریکا ، اتحاد جماهیر شوروی ، فرانسه ، چین ، کانادا ، کوبا ، آرژانتین ، نروژ و اکراین نُه کشوری بودند که به این قطعنامه رأی مثبت دادند .

پیشتر در سال 1948 سازمان ملل با انتشار قطعنامه‌ای تشکیل اسرائیل را در بخشی از سرزمین فلسطین قانونی اعلام کرده بود . تنها چند دقیقه پس از انتشار تشکیل این دولت یهودی، آمریکا آن را به رسمیت شناخت و سایر کشورها یی که هم راستا با اهداف امریکا بودند نیز به تدریج این رژیم را مشروع دانستند. لیکن هنوز که نزدیک به 60 سال از این رویداد می گذرد ، کشورهای مسلمان این رژیم غاصب را به رسمیت نمی شناسند .

***

درگذشتجوزف استالین

54 سال پیش در چنین روزی در سال 1953 میلادی ، جوزف استالین كمونیست معروف و ربع قرن رهبر بلامنازع اتحاد شوروی درگذشت .

وی با نام یوسف ویسارینویچ جوگاشویلی در گوری, گرجستان, امپراتوری روسیه به دنیا آمد. پدر و مادرش به ترتیب ویساریون جوگاشویلی و اکاترینا گلادزه نام داشتند. در کودکی او را «سوسو» می‌خواندند که نام مستعاری گرجی برای «جوزف» است. در 1913 او نام «استالین» را برای خود برگزید. سه خواهر و برادر استالین در سنین پایین از دنیا رفتند و جوزف عملا تک فرزند بود.

پدرش, ویساریون, خیاط بود و با ورشکستگی سریع آن مجبور شد به کار کردن در یک کارخانه کفاشی در تفلیس روی آورد.

جوزف در کلاس خود, شاگرد اول شد و در 14 سالگی بورسیه? مدرسه علوم دینی تفلیس را دریافت کرد و از 1894 مشغول تحصیل در آن جا شد. گرچه مادرش همیشه (حتی پس از رسیدن او به رهبری شوروی) می‌خواست که او کشیش شود .

استالین در دعواهای حزب سوسیال دموکرات کارگری روسیه طرفدار بحث‌های لنین بود و در کنگره پنجم این حزب در 1907 در لندن شرکت کرد.

در دوره پس از انقلاب 1905 استالین سردسته گروه‌هایی بود که برای تامین مالی حزب بلشویک, بانک‌ها را سرقت می‌کردند. همین کارهای عملی بود که او را در حزب مطرح کرد و در ژانویه 1912 به کمیته مرکزی انتخاب شد.

در 1922 به مقام دبیر کل حزب کمونیست اتحاد شوروی رسید. پس از مرگ ولادیمیر لنین, استالین موفق شد در مبارزه قدرت در دهه 20 بر لئون تروتسکی پیروز شود و رهبری حزب را در دست گیرد.

استالین در 1928 سیاست نپ (سیاست جدید اقتصادی) که در دهه 20 جریان داشت را با «برنامه‌های پنج ساله» و «کشاورزی کلکتیو» تعویض کرد. با این سیاست‌ها و تحت رهبری استالین, اتحاد شوروی تا پایان دهه 30 از کشوری با جمعیت غالب دهقانی به یکی از قدرت‌های صنعتی جهان بدل شد.

در دهه 1930 استالین تصفیه کبیر را آغاز کرد که به کمپینی از سرکوب سیاسی, دستگیری و قتل مخالفان معروف است که در 1937 به اوج رسید.

مصادره گندم و غذاهای دیگر توسط مقامات شوروی به دستور استالین از عوامل قحطی بخصوص در اکراین, قزاقستان و قفقاز شمالی بین سال‌های 1932 تا 1934 بشمار می رفت .

استالین رهبر اتحاد شوروی در زمان جنگ جهانی دوم بود و تحت رهبری او این کشور نقشی حیاتی در شکست آلمان نازی در آن جنگ داشت (این جنگ در شوروی با نام جنگ کبیر میهنی شناخته می‌شود).

سرانجام وی در ساعت 9 بعد از ظهر پنجم مارس سال 1953 پس از چهار روز اغماء درگذشت و فصلی از تاریخ به پایان رسید.

***

محاكمه بازرگان ، سحابی و آیت الله طالقانی

43 سال پیش در چنین روزی در سال 1342 ه.ش ، و 9 ماه پس از قیام خرداد ماه، محاكمه دسته ای از مخالفان شاه از جمله :

آیةالله سید محمود طالقانی، مهندس مهدی بازرگان و دكتر یدالله سحابی در محكمه تجدید نظر نظامی كه ریاست آن را ژنرال عباس قره باغی ( آخرین رئیس ستاد مشترك ارتش در نظام سلطنتی در سال 1357) برعهده داشت آغاز شد.

پیش از اغاز محاكمه، حكومت نظامی در تهران و اصفهان تمدید شده بود تا تظاهراتی صورت نگیرد.

***

درگذشتدکتر محمد مصدق

40 سال پیش درچنین روزی در سال1345ه.ش، دكترمحمد مصدق نخست زیرو سیاستمدارایران بدرود حیات گفت.

پدرش‌ میرزا هدایت‌ آشتیانی‌ وزیر دفتر در دوران‌ ناصری‌ و از رجال‌ تجددخواه‌ و هوادار امیرکبیر به‌ شمار می‌رفت‌.مادر مصدق‌، ملک‌ تاج‌ خانم‌ نجم‌ السلطنه‌از نوادگان‌ فتحعلی‌ شاه‌ قاجار بود که‌ در سال‌ 1307، بیمارستان‌ “نجمیه‌” را در تهران‌ (در خیابان‌ جمهوری‌ فعلی‌) بنیان‌نهاد.

وی پس از طی دوره های مقدماتی در تبریز و تهران ، به عنوان مستوفی محاسب خراسان مشغو ل به کار شد . این شغل روح پر تلاطم او را آرام نمی داد و به همین منظور به سوی نمایندگی مجلس شورای ملی گام برداشت و از سوی مردم تهران در دوره اول مجلس شورای ملی انتخاب شد . اما به دلیل پایین بودن سن وی از میزان قانونی ، اعتبار نامه اش مورد تصویب قرار نگرفت . مصدق پس از آن برای ادامه تحصیل عازم فرانسه شد و در مدرسه علوم سیاسی پاریس مشغول به تحصیل گردید .

وی سپس به سوئیس رفت و در دانشکده حقوق دانشگاه نوشاتل تا دریافت در جه دکترای حقوق خصوصی به تحصیل ادامه داد . او از پایان نامه خود با نام «وصیت در حقوق اسلام» دفاع کرد . مصدق پس از آن به ایران بازگشت و به عنوان والی فارس مشغول به کار گردید . وی چند بار به نمایندگی مجلس ، وزیر مالیه و وزیر امور خارجه منصوب شد .

دردوره‎های 14و 16 مجلس باردیگرنماینده مردم تهران بود و دراین دوره ازفعالیت سیاسی خود برای بازپس گرفتن حقوق مردم ایران ازشركت نفت انگلیس تلاش گسترده‎ای كرد.

دكترمصدق درسال1332شمسی پس ازحوادث 30تیر به نخست وزیری انتخاب شد . اما دراثنای كودتای اِمریكایی 1332 دستگیرو زندانی شد. دکترمحمد مصدق یکی از قهرمانان نهضت ملی شدن نفت بود.مورخان معروف جهان دكتر مصدق را احیاء گر ناسیونالیسم ایرانی خوانده و نوشته اند كه به همین دلیل، وی حاضر به سازش با بیگانگان بر سر منافع ایران نبود.

دولت دكتر مصدق كه مورد حمایت قاطبه ملت بود در كودتای 28 مرداد سال 1332 برانداخته شد، وی پس ازمحاكمه به سه سال زندان محكوم شد.

بعد ازآن هم بحالت تبعید درقریه احمد آباد بسربرد. دكترمصدق پس ازمرگ درمنزل خود دراحمد آباد بخاك سپرده شد. وی هنگام فوت 87 ساله بود.

او همچنین آثار شایان توجهی در حوزه حقوق از خود به جای نهاده است که از میان آنها می توان به اصول و قوانین مالیه ، دستور در محاکم ، حقوق پارلمانی در ایران و اروپا ،مدارک حقوق اسلامی و وصیت در مذهب شیعه به ضمیمه حقوق مدنیه و وصیت در حقوق اسلام اشاره کرد .

***

غائله چهاردهم اسفند دانشگاه تهران

26 سال پیش در چنین روزی در سال 1359ه. ش ، برخی از گروهکهای مخالف برانداز و شماری ازسران جریانهای مختلف که در اطراف بنی صدر جمع شده بودند و در پشت وی پناه گرفته بودند دردانشگاه تهران دست به حرکتی مذبوحانه زدند که نتیجه آن تحت فشار قرار دادن نیروهای انقلابی بود .

این عمل و تظاهرات و غائله در شرایط و اوضاع و احوالی روی می داد که جنگ آغاز شده بود و ایران در شرایط کاملا بحرانی قرار داشت .

منابع :

صداوسیما

ایران تاپ

هم میهن

مهر

ویکی پدیا

سایت بوتیمار

روزنامک

سایت آخرین فرستاده

تقویم شیعه

پی نوشت:

1-بحارالانوار:ج31