دلیل جاودانگی قیام عاشورا چیست؟

عواملی که باعث قداست قیام عاشورا و جاودانگی آن پس از قرن‌ها شد، چیست؟

«إِنَّ الَّذِینَ ءَامَنُواْ وَ عَمِلُواْ الصَّلِحَاتِ سَیَجْعَلُ لهَُمُ الرَّحْمَانُ وُدًّا»

«خداى رحمان كسانى را كه ایمان آورده‏اند و كارهاى شایسته كرده‏اند، محبوب همه گرداند» (مریم/96)

پاسخ:

نهضت‏ها در برخى از عوامل مشترک بوده و در برخى اصول و عوامل تفاوت دارند.

قیام امام حسین به رغم این که یک حادثه تاریخى است، اما از برخى مؤلفه‏ها و ویژگى‏ها برخوردار است که آن را از سایر نهضت‏ها متمایز کرده و آن را جاودانه و مقدس گردانیده است. مهم‌ترین آن عناصر و مؤلفه ها را در موارد ذیل می توان جستجو کرد:

1 - خدا محورى و اخلاص

انجام فعالیت‏ها بر اساس اخلاص و جلب رضایت خدا مهم‏ترین عامل قداست و بقا است. پیوند عمل با مقدس ترین و جاودانه ترین حقیقت که حقیقت وجود الهی است ، عمل را ماندگار و جاودانه می‌سازد. خدا فرمود:«ما عندکم ینفد و ما عند الله باق؛( نحل/96) آنچه نزد شما است از بین می‌رود و آنچه نزد خدا است ، باقی می ماند.» امام حسین حرکت و قیام خود را برای خدا و رضای او به انجام رسانید و با خداوند پیوند برقرار کرد ؛ پس او و قیام و حماسه اش ، مقدس و جاودان است .

هنگامی که عمل رنگ خدایی یافت ، جاودانه ترین رنگها را خواهد داشت و از بین رفتنی نیست.

بی‌تردید یکى از ویژگى‌های مهم قیام امام حسین(ع) در خدا محورى ، معنویت و اخلاص ظهور یافته است. امام براى خدا و بر اساس انجام تکلیف الهى قیام نمود و به صراحت و با کمال اخلاص به خدا عرض نمود : «الهی رضا برضائک و تسلیماً لأمرک لامعبود سواک؛ خدایا راضیم به رضایت . تسلیم فرمان توام و هیچ معبودی جز تو نیست».

2 - آزادى خواهى و عزتمندى

آزادگی زیباترین واژه‏اى است که همگان، حتى ستمگران آن را دوست دارند. عزتمندى ریشه در آزادى خواهى دارد. یکى از علل مهم حرمت و قداست قیام امام، آزادى خواهى است. همه جهانیان آزادى را دوست داشته و آن را ارمغانى بزرگ مى‏دانند که طلایه دار و پرچمدار آن امام حسین (ع) رهبر آزادگان است که به منظور ستم ستیزى و حاکمیت حق و عدالت قیام نمود. از این رو محبوب جهانیان بوده و انقلاب او مقدس‏ترین انقلاب‏ها است. امام در یک جنگ نابرابر اثبات نمود که مرگ در راه خدا و رهایی از بندگی ستمگران، افتخار است و مرگ عزتمند بهتر از زندگى ننگین است. «الموت اولى من رکوب العار و العار اولى من دخول النار» (بحار الانوار، ج 44، ص 192)

3 - پاسدارى از دین تا ایثار جان

دین و ارزش‏هاى آن میان مسلمانان جایگاه بس مهم دارد؛ از این رو هر فعالیتى به منظور حفظ دین و ارزش‏هاى آن صورت گیرد، مقدس‏ترین عمل بوده و همیشه قداست خواهد داشت. بى تردید یکى از اهداف قیام امام حسین (ع) حفظ دین و سنت پیامبر اسلام(ص) است. دین ستیزى امویان و دیگر حاکمان جابر به اوج خود رسیده بود، تا آن جا که یزید شعار کفر سر مى‌داد و به اعمال خلاف دین عمل می‌کرد. دین در معرض تحریف و نابودی قرار می‌گرفته، مسلمانان از معارف دین فاصله گرفته بودند. در چنین فضایى امام حسین (ع) مرگ در راه دین را زینت خواند. جاودانگی او در آن است که در این راه و هدف مقدس ، گرانبها ترین دارایی خود (جان ) را نثار کرد و از جان فرزندان عزیز و برادر و... نیز مایه گذاشت و به اسارت اهل بیت که بسیار سخت بود رضایت داد.

4- ویژگی عناصر نهضت

اولاً رهبر نهضت عاشورا، شخصی بی همتا بود. او یادگار کساء بود. او فرزند دختر پیامبر (ص) بود. زینت دوش رسول خدا (ص) بود. سرور جوانان اهل بهشت بود. امامی معصوم و پاک بود. ثانیاً دیگر ویژگی فکری و عملی در نهضت عاشورا بصیرت و بینش یارانش بود. این موضوع راه و عمل آنان را بسیار بزرگ و برجسته و جاودانه نمود. آنان به خوبی می دانستند که در یک جنگ نابرابر شرکت کردند و هیچ احتمال پیروزی ظاهری در آن نمی رفت ؛ از این رو یاران امام با رشد فرهنگی و با شناخت عمیق از امام و حجت خدا، نیز شناخت دشمنان دین و معرفت به حق و باطل به امام حسین(ع) پیوستند. جهاد و قیام آنان مکتبی و عقیدتی بود و بر اساس انجام تکلیف الهی به دور از هر گونه تعصبات قومی و جاهلی صورت گرفت. در حالی که عموم مسلمانان در غفلت و بی‌‌‌خبری بودند، حتی کسانی که سال‌ها در کنار علی جنگیده بودند، امروز در صف دشمن بودند! انقلاب حسین و یارانش همانند انفجار نور در تاریکی بود و چنین نوری هم مقدس است و هم جاودانه. امام سجاد(ع) یکی از ویژگی های عموی خود حضرت عباس (ع) را بصیرت و آگاهی او معرفی می‌کند: «کان عمّنا العباس بن علیّ نافذ البصیره صلب الایمان». «عمویم عباس بن علی بصیرتی نافذ و ایمانی استوار و محکم داشت) ( اعیان الشیعه، ج 7، ص 430)

5- جامعیت

کربلا جلوه ای از رویاروی خوبی ها در برابر بدی ها بود. در یک طرف، اخلاص، فداکاری، تسلیم در برابر خدا، نماز، قرآن، تقوا، دعا، سبقت گرفتن در کار خیر، شجاعت، صبر، ایثار و خلاصه اوج خوبی ها قرار داشت و در طرف دیگر، بی رحمی، کفر، رذالت، ظلم و ستم، بی شرمی، گستاخی و خلاصه جلوه ای از همه بدی ها بود. و این یکی از دلایلی است که موجب جاودانگی این نهضت شده است.

منبع: سفینة النجاة