در اعماق اقیانوس ها چه می گذرد؟(١)
یک باور عمومی و قابل قبول در دنیای علم وجود دارد که می‌گوید آن‌قدر که درباره اعماق فضا می‌دانیم، چیزی از اعماق اقیانوس‌ها نمی‌دانیم. در واقع بخش زیادی از اقیانوس‌ها برای بشر همچنان ناشناخته باقی مانده است. ما دقیقا نمی‌دانیم در اعماق چند هزار متری اقیانوس‌ها چه موجوداتی زندگی می‌کنند.
به گزارش جام جم آنلاین، نفوذ به ژرفای اقیانوس‌ها با موجوداتی همچون انسان، فیل‌ها و حتی بزرگ‌ترین کشتی‌های ساخت دست بشر آغاز شده است. در اینجا تنها صحبت از عمق صد متری است که اگر غواصان خود را به تجهیزات کامل مجهز نکنند سرنوشتی جز مرگ نخواهند داشت. به عبارت دیگر می‌توان گفت در این مسیر 11 کیلومتری، انسان تنها می‌تواند صدمتر نخست آن را تجربه کند، هر چند موارد خاصی هم وجود داشته که در آن افرادی تا عمق 200 متری اقیانوس هم نفوذ کرده‌اند.
در ادامه به عمق 500 متری اقیانوس می‌رسیم جایی که برای موجود غول‌پیکری همچون نهنگ آبی عمق نهایی و قابل نفوذ محسوب می‌شود. البته ناگفته نماند حیوانی همچون پنگوئن امپراتور این توانایی حیرت‌انگیز را دارد که خود را به چنین عمقی برساند و حتی 35 متر بیشتر هم نفوذ کند.
کاوشگر Princess Alice در سال 1901 توانست نمونه هایی را از عمق 6 کیلومتری با موفقیت به بیرون بکشد اما این کاوشگر سوئدی بود که در سال 1948 توانست چند نمونه از عمق 7 تا 8 کیلومتری درازگودال پرتوریکو به بیرون بکشد
اما از اینجا به بعد فشار آب آن قدر زیاد است که می‌توان آن را با فشار شدید ناشی از گام‌های خردکننده یک خرس قطبی برابر دانست. حالا به عمق هزار متری اقیانوس می‌رسیم که به آن سطح وحشت گفته می‌شود. از این سطح به بعد شرایط حاکم بر اقیانوس‌ها چنان ترسناک و خارج از تصور است که می‌توان آن را با سطح سیاره زهره مقایسه کرد. شرایطی که برای انسان به کلی مرگ‌آور است. البته هنوز هم موجوداتی وجود دارند که در محدوده سطح وحشت بتوانند به حیات خود ادامه دهند. تحقیقات علمی نشان می‌دهد ماهی‌های مرکب از چنین توانایی حیرت‌انگیزی برخوردارند. همچنین گونه‌ای از لاک‌پشت‌های دریایی نیز می‌توانند در عمق 1280 متری اقیانوس‌ها به زندگی خود ادامه دهند.
همچنان که در اعماق اقیانوس‌ها فرو می‌رویم، از این نکته مطمئن خواهیم شد با دنیای ناشناخته‌تری روبه‌رو می‌شویم و شاید در این دنیای مرموز، گونه‌های جانوری عجیبی هم در حال جست و خیز باشند. برای درک بهتر اعماق اقیانوس‌ها فقط کافی است تصور کنیم حتی اگر مرتفع‌ترین قله جهان یعنی اورست که بیش از 8800 متر ارتفاع دارد را به طور وارونه در عمیق‌ترین نقاط اقیانوس قرار دهیم باز هم به بستر آن نمی‌رسد.
اهمیت اقیانوس
اقیانوس اهمیت ویژه‌ای در حیات دارد. تقریبا مسلم است که نخستین صورت های حیات در اقیانوس‌ها ظاهر شده است و از لحاظ کمیت محض، هنوز هم قسمت اعظم حیات در اقیانوس‌ها است. حیات در روی زمین محدود به چند مترمربع از سطح زمین است، (اگر چه پرندگان و سرنشینان هواپیماها گاهی از این حد و مرز بیرون می‌روند) و حال آنکه حیات در اقیانوس‌ها سراسر اقیانوس را تا اعماق ۱۵ کیلومتری و در بعضی نقاط تا اعماق بیشتر، اشغال می‌کند.
چرخه حرکت آب عمقی به سطح
وزن مخصوص آب اقیانوس هابه علت اختلافات گرما، شوری و میزان مواد آواری، از نقطه ای به نقطه دیگر و در اعماق مختلف متفاوت است. آب های رودخانه ای دارای مواد آواری، به دلیل وزن بیشتر به اعماق می‌روند. همچنین در نواحی قطبی آب سرد به بخش های عمیق کشیده می‌شود. این اختلاف وزن مخصوص سبب ایجاد یک حرکت قائم ازعمق به سطح می شود. همچنین اختلاف درجه حرارت بین قطب و استوا نیز یک جریان افقی ایجاد می کند. از جمله این جریان ها جریان بالا آینده می‌باشد که سبب می گردد آب های عمقی غنی از فسفر به سطح کشیده شوند.
امپراطوری Hades
واژه hadal از Hades گرفته شده که هم به جهان زیرین افسانه های یونانی و هم به خدای این دنیای زیرین یعنی، Hades (برادر زئوس و پوسایدن) اشاره دارد. این واژه می تواند معنی سرزمین مردگان نیز بدهد. در دنیای امروزی، از Hades به عنوان نوعی شیطان یاد می شود اما تصویر سازی او در افسانه ها، به گونه ای است که به جای داشتن شخصیتی شرور، به او شخصیتی دقیق و سخت گیر می دهد. جالب است که بدانید او به هیچ وجهی به کسانی که در قلمروش زندگی می کردند اجازه نمی داد تا آنجا را ترک کنند که در واقع وجه تسمیه جالبی برای موجوداتی که در منطقه hadal زندگی می کنند می باشد زیرا این گونه ها اغلب توسط دراز گودال ها محاصره شده و این توانایی را ندارند که به جای دیگری بروند.
اقیانوس دقیقا چقدر عمیق است؟
اعماق فوق العاده زیاد دراز گودال ها توسط بمب های صدا کشف شدند. در این تکنیک یک نفر یک بلوک نیم پوندی از TNT را از روی کشتی به عمق آب می اندازد و صدای انفجار بر روی عرشه کشتی ثبت می شود. از این روش برای پیدا کردن عمق درازگودال های زیادی استفاده شده است اما پیدا کردن عمق دقیق عمیق ترین نقطه که در درازگودال ماریانا واقع شده است هنوز کار سختی است. چهار درازگودال دیگر نیز غرب اقیانوس آرام وجود دارند که عمقی بیشتر از 10 کیلومتر دارند و اسامی آن ها عبارت است از: Tonga ،Kuril-Kamchatka ،Philippine و Kermadec.
چه کسی آن را کشف کرده است؟
کاوشگر HMS Challenger (تا 1876) اولین بار با برداشتن رسوباتی از عمق 8 کیلومتری از اعماق منطقه hadal نمونه برداری کرد، اگرچه هیچ وقت تایید نشد که آیا این رسوب مربوط به بقایای جانوری بوده که در اعماق کم زندگی می کرده یا خیر. کاوشگر Princess Alice در سال 1901 توانست نمونه هایی را از عمق 6 کیلومتری با موفقیت به بیرون بکشد اما این کاوشگر سوئدی بود که در سال 1948 توانست چند نمونه از عمق 7 تا 8 کیلومتری درازگودال پرتوریکو به بیرون بکشد. این نمونه ها ثابت کردند که در عمق های بیشتر از 6 کیلومتر نیز حیات وجود دارد. در سال 1956 اولین عکس های منطقه hadal در اقیانوس اطلس توسط Jacques Cousteau گرفته و منتشر شد.
منطقه hadal چقدر بزرگ است؟
این منطقه شامل چندین درازگودال ناپیوسته و چند نقطه عمیق دیگر می باشد. به طور کلی 33 دراز گودال و 13 دره -در مجموع 46 زیستگاه- در سرتاسر جهان وجود دارد. عمق متوسط درازگودال ها 8.216 کیلومتر است. مساحت کل منطقه hadal تنها 0.2 درصد کل کف اقیانوس می باشد اما 45 درصد از عمق آن را در بر می گیرد. جالب است که 45 درصد عمیق دریا، کمتر در ادبیات دریاهای عمیق مورد استفاده قرار می گیرد.
از 33 دراز گودال، 26 عدد (84 درصد) از آن ها در اقیانوس آرام، 3 تا (8درصد) در اقیانوس اطلس، 2 تا (4 درصد) در اقیانوس هند و 2 عدد هم در اقیانوس جنوبی واقع شده اند. عمده این دراز گودال ها در قسمت غربی اقیانوس آرام قرار گرفته اند. این اعتقاد وجود دارد که بسیاری از این دراز گودال ها در شکل امروزی خود، 65 میلیون سال پیش در دوره سنوزوئیک تشکیل شده اند.
ادامه دارد ....
منابع: علم دیلی، کافه لینک، مدیاسافت(پرشان شاکری فر)
