در فضیلت مبارك رمضان
شیخ صدوق به سند معتبره روایت كرده از حضرت امام رضاعلیه السلام از پدران بزرگواران خود از حضرت امیرالمؤ منین علیه و على اولاده السلام كه فرمود خطبه اى خواند براى ما روزى حضرت رسول خداصَلَّى اللَّهِ عَلِیهِ وَاله پس فرمود اَیُّها النّاس بدرستى كه رو كرده است به سوى شما ماه خدا با بركت و رحمت و آمرزش ماهى است كه نزد خدا بهترین ماهها است و روزهایش بهترین روزها است و شبهایش بهترین شبها است و ساعتهایش بهترین ساعتها است و آن ماهیست كه خوانده اند شما را در آن بسوى ضیافت خدا و گردیده اید در آن از اهل كرامت خدا نَفَسهاى شما در آن ثواب تسبیح دارد و خواب شما ثواب عبادت دارد و عملهاى شما در آن مقبولست و دعاهاى شما در آن مستجابست پس سؤ ال كنید از پروردگار خود به نیّتهاى درست و دلهاى پاكیزه از گناهان و صفات ذمیمه كه توفیق دهد شما را براى روزه داشتن آن و تلاوت كردن قرآن در آن بدرستى كه شقى و بد عاقبت كسى است كه محروم گردد از آمرزش خدا در این ماه عظیم و یاد كنید به گرسنگى و تشنگى شما در این ماه تشنگى و گرسنگى روز قیامت را و تَصدّق كنید بر فقیران و مسكینان خود و تعظیم نمائید پیران خود را و رحم كنید كودكان خود را و نوازش نمائید خویشان خود را و نگاه دارید زبانهاى خود را از آنچه نباید گفت و بپوشید دیدهاى خود را از آنچه حلال نیست شما را نظر كردن بسوى آن و بازدارید گوشهاى خود را از آنچه حلال نیست شما را شنیدن آن و مهربانى كنید با یتیمان مردم تا مهربانى كنند بعد از شما با یتیمان شما و بازگشت كنید بسوى خدا از گناهان خود و بلند كنید دستهاى خود را به دعا در اوقات نمازهاى خود زیرا كه وقت نمازها بهترین ساعتها است نظر مى كند حق تعالى در این اوقات به رحمت به سوى بندگان خود و جواب مى گوید ایشان را هرگاه او را مناجات كند و لبّیك مى گوید ایشان را هرگاه او را ندا كنند و مستجاب مى گرداند هرگاه او را بخوانند اى گروه مردمان بدرستى كه جانهاى شما در گرو كرده هاى شما است پس از گرو بدر آورید به طلب آمرزش از خدا و پشتهاى شما گران بار است از گناهان شما پس سبك گردانید آنها را به طول دادن سجده ها و بدانید كه حق تعالى سوگند یاد كرده است به عزّت و جلال خود كه عذاب نكند نمازگذارندگان و سجده كنندگان در این ماه را و نترساند ایشان را به آتش جهنم در روز قیامت ایُّها النّاس هر كه از شما افطار دهد روزه دار مؤ منى را در این ماه از براى او خواهد بود نزد خدا ثواب بنده آزاد كردن و آمرزش گناهان گذشته پس بعضى از اصحاب گفتند یا رسول الله همه ما قدرت بر آن نداریم حضرت فرمود بپرهیزید از آتش جهنم به افطار فرمودن روزه داران اگرچه به نصف دانه خرما باشد و اگر چه به یك شربت آبى باشد بدرستى كه خدا این ثواب را مى دهد كسى را كه چنین كند اگر قادر بر زیاده از این نباشد اَیُّها النّاسُ هر كه خُلْق خود را در این ماه نیكو گرداند بر صراط آسان بگذرد در روزى كه قدمها بر آن لغزد و هر كه سبك گرداند در این ماه خدمت غلام و كنیز خود را خدا در قیامت حساب او را آسان گرداند و هر كه در این ماه شرّ خود را از مردم باز دارد حق تعالى غضب خود را در قیامت از او باز دارد و هر كه در این ماه یتیم بى پدرى را گرامى دارد خدا او را در قیامت گرامى دارد و هر كه در این ماه صله و احسان كند با خویشان خود خدا وَصل كند او را به رحمت خود در قیامت و هر كه در این ماه قطع احسان خود از خویشان خود بكند خدا در قیامت قطع رحمت خود از او بكند و هر كه نماز سنتى در این ماه بكند خدا براى او برات بیزارى از آتش جهنم بنویسد و هر كه در این ماه نماز واجبى را ادا كند خدا عطا كند به او ثواب هفتاد نماز واجب كه در ماههاى دیگر كرده شود و هر كه در این ماه بسیار بر من صلوات فرستد خدا سنگین گرداند ترازوى عمل او را در روزى كه ترازوهاى اعمال سبك باشد و كسى كه یك آیه از قرآن در این ماه بخواند ثواب كسى دارد كه در ماههاى دیگر ختم قرآن كرده باشد اَیُّها النّاسُ بدرستى كه درهاى بهشت در این ماه گشاده است پس سؤ ال كنید از پروردگار خود كه بروى شما نه بندد و درهاى جهنّم در این ماه بسته است پس سؤ ال كنید از پروردگار.تبارك و تعالى به تلاوت كردن قرآن مجید در شبها و روزهاى این ماه و به ایستادن به نماز و جِدّ و جَهد كردن در عبادت و بجا آوردن نمازها
در اوقات فضیلت و كثرت استغفار و دعا فَعَنِ الصّادِقِعلیه السلام اَنَّهُ مَنْ لَمْ یُغْفَرْ لَهُ فى شَهْرِ
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *امام صادق علیه السلام فرمود: هر كه در ماه رمضان آمرزیده نشود
رَمَضانَ لَمْ یُغْفَرْ لَهُ اِلى قابِلٍ اِلاّ اَنْ یَشْهَدَ عَرَفَةَ و نگاه دارد خود را از
تا سال آینده آمرزیده نشود مگر آنكه در عرفات حاضر شود * * * * * * * * * * * *
چیزهایى خدا حرام كرده است و از افطار كردن بر چیزهاى حرام و رفتار كن به نحوى كه مولاى ما حضرت صادق علیه السلام وصیّت نموده و فرموده كه هرگاه روزه دارى مى باید كه روزه دارد گوش و چشم و مو و پوست و جمیع اعضاى تو یعنى از محرّمات بلكه از مكروهات و فرمود باید كه روز روزه تو مانند روز افطار تو نباشد و نیز فرموده كه روزه نه همین از خوردن و آشامیدن است تنها بلكه باید در روز روزه نگاه دارید زبان خود را از دروغ و بپوشانید دیده هاى خود را از حرام و با یكدیگر نزاع مكنید و حَسَد مبرید و غیبت مكنید و مجادله مكنید و سوگند دروغ مخورید بلكه سوگند راست نیز و دشنام مدهید و فحش مگوئید و ستم مكنید و بى خردى مكنید و دلتنگ مشوید و غافل مشوید از یاد خدا و از نماز و خاموش باشید از آنچه نباید گفت و صبر كنید و راستگو باشید و دورى كنید از اهل شرّ و اجتناب كنید از گفتار بد و دروغ و افتراء و خصومت كردن با مردم و گمان بد بردن و غیبت كردن و سخن چینى كردن و خود را مُشْرِف به آخرت دانید و منتظر فَرَج و ظُهور قائم آل محمّدعلیه السلام باشید و آرزومند ثوابهاى آخرت باشید و توشه اعمال صالحه براى سفر آخرت بردارید و بر شما باد به آرام دل و آرام تن و خضوع و خشوع و شكستگى و مذلّت مانند بنده اى كه از آقاى خود ترسد و ترسان باشید از عذاب خدا و امیدوار باشید رحمت او را و باید پاك باشد اى روزه دار دل تو از عیبها و باطن تو از حیله ها و مكرها و پاكیزه باشد بدن تو از كثافتها و بیزارى بجوى بسوى خدا از آنچه غیر اوست و در روزه ولایت خود را خالص گردانى از براى او و خاموش باشى از آنچه حق تعالى نهى كرده است تو را از آن در آشكارا و پنهان و بترسى از خداوند قهار آنچه سزاوار ترسیدن او است در پنهان و آشكار و ببخشى روح و بدن خود را به خداى عزّوجلّ در ایّام روزه خود و فارغ گردانى دل خود را از براى محبّت او و یاد او و بدن خود را به كارفرمائى در آنچه خدا تو را امر كرده است به آن و خوانده است بسوى آن اگر همه اینها را به عمل آورى آنچه سزاوار روزه داشتن است به عمل آورده اى و فرموده خدا را اطاعت كرده اى و آنچه كم كنى از آنها كه بیان كردم از براى تو به قدر آن از روزه تو كم مى شود از فضل آن و ثواب آن بدرستى كه پدرم گفت رسول خداصَلَّى اللَّهِ عَلِیهِ وَاله شنید كه زنى در روز روزه اى جاریه خود را دشنام داد حضرت طعامى طلبید آن زن را گفت بخور زن گفت من روزه ام فرمود چگونه روزه اى كه جاریه خود را دشنام دادى روزه از خوردن و آشامیدن تنها نیست بدرستى كه حق تعالى روزه را حجابى گردانیده است از سایر امور قبیحه از كردار بد و گفتار بد چه بسیار كمند روزه داران و چه بسیارند گرسنگى كشندگان و حضرت امیرالمؤ منین علیه السلام فرمود كه چه بسیار روزه دارى كه بهره اى نیست او را از روزه به غیر از تشنگى و گرسنگى و چه بسیار عبادت كننده اى كه نیست او را بهره اى از عبادت به غیر تَعَب اى خوشا خواب زیركان كه بهتر از بیدارى و عبادت احمقان است و خوشا افطار كردن زیركان كه بهتر از روزه داشتن بى خردان است و روایت شده از جابربن یزید از حضرت امام محمد باقرعلیه السلام كه حضرت رسول صَلَّى اللَّهِ عَلِیهِ وَ اله به جابر بن عبدالله فرمود اى جابر این ماه رمضانست هر كه روزه بدارد روز آن را و بایستد به عبادت پاره اى از شبش را و باز دارد از حرام شكم و فَرْج خود را و نگاه دارد زبان خود را بیرون رود از گناهان خود مثل بیرون رفتن او از ماه جابر گفت یا رسول اللّه چه نیكو است این حدیث كه فرمودى فرمود اى جابر و چقدر سخت است این شرطهایى كه نمودم وبالجمله اعمال این ماه شریف در دو مطلب و یك خاتمه ذكر مى شود.
مطلب اوّل
اعمال مشتركه ماه رمضان
-----
اعمال مشتركه این ماه چهار قسم است : قسم اوّل اعمالى است كه در هر شب و روز این ماه بجا آورده مى شود
دعا بعد از هر فریضه
سیّد بن طاوس روایت كرده از حضرت امام جعفر صادق و امام موسى كاظم عَلیهِماالسَّلام كه فرمودند مى گوئى در ماه رَمَضان
از اوّل تا به آخر آن بعد از هر فریضه : اَللّهُمَّ ارْزُقْنى حَجَّ بَیْتِكَ الْحَرامِ فى
* * * * * * * * * * * * * * * * * *خدایا روزیم گردان حج خانه كعبه را در
عامى هذا وَفى كُلِّ عامٍ ما اَبْقَیْتَنى فى یُسْرٍ مِنْكَ وَعافِیَةٍ وَسَعَةِ
این سال و در هر سال تا زنده هستم در آسایش و تندرستى از جانب تو و وسعت
رِزْقٍ وَلا تُخْلِنى مِنْ تِلْكَ الْمواقِفِ الْكَریمَةِ وَالْمَشاهِدِ الشَّریفَةِ
روزى و دورم مكن از این اماكن گرامى و مشاهد شریفه
وَزِیارَةِ قَبْرِ نَبِیِّكَ صَلَواتُكَ عَلَیْهِ وَ الِهِ وَفى جَمیعِ حَوائِجِ الدُّنْیا
و زیارت قبر پیامبرت كه درود تو بر او و آلش باد در همه حاجتهاى دنیا
وَالا خِرَةِ فَكُنْ لى اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُكَ فیما تَقْضى وَتُقَدِّرُ مِنَ الاَمْرِ
و آخرتم پشتیبان من باش خدایا از تو خواهم در آنچه بنا هست درباره اش حكم فرمائى و مقدر كنى در آن فرمان
الْمَحْتُومِ فى لَیْلَةِ الْقَدْرِ مِنَ الْقَضاَّءِ الَّذى لا یُرَدُّ وَلا یُبَدَّلُ اَنْ
حتمى و مسلم در شب قدر از آن تقدیرى كه برگشت ندارد و تغییر نپذیرد كه
تَكْتُبَنى مِنْ حُجّاجِ بَیْتِكَ الْحَرامِ الْمَبْرُورِ حَجُّهُمُ الْمَشْكُورِ سَعْیُهُمُ
مرا از حاجیان خانه محترم كعبه ات ثبت فرمایى آن حاجیانى كه حجشان درست و سعیشان مورد تقدیر و سپاس است
الْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمُ الْمُكَفَّرِ عَنْهُمْ سَیِّئاتُهُمْ وَاجْعَلْ فیما تَقْضى
و گناهانشان آمرزیده و كارهاى بدشان بخشیده شده است و قرار ده در همان قضا
وَتُقَدِّرُ اَنْ تُطیلَ عُمْرى وَتُوَسِّعَ عَلَىَّ رِزْقى وَتُؤ دِّى عَنّى اَمانَتى
و تقدیراتت كه عمر مرا طولانى گردانى و روزیم را فراخ كنى و امانت و قرضم را
وَدَیْنى آمینَ رَبَّ الْعالَمینَ
اداء فرمائى ، اجابت فرما اى پروردگار جهانیان * * * * * * * * * * * * * * * *
دعا عقب نمازهاى فریضه
و مى خوانى عقب نمازهاى فریضه : یا عَلِىُّ یا عَظیمُ یا غَفُورُ یا رَحیمُ اَنْتَ الرَّبُّ الْعَظیمُ الَّذى لَیْسَ كَمِثْلِهِ شَى ءٌ
اى والا اى بزرگ اى آمرزنده اى مهربان تویى پروردگار بزرگى كه نیست مانند او چیزى
وَهُوَ السَّمیعُ الْبَصیرُ وَهذا شَهْرٌ عَظَّمْتَهُ وَكَرَّمْتَهُ وَشَرَّفْتَهُ وَفَضَّلْتَهُ
و او شنوا و بینا است و این ماهى است كه آنرا بزرگ و گرامى داشته و او را شرافت و برترى داده اى
عَلَى الشُّهُورِ وَهُوَ الشَّهْرُ الَّذى فَرَضْتَ صِیامَهُ عَلَىَّ وَهُوَ شَهْرُ
بر ماههاى دیگر و این ماهى است كه روزه آن را بر من واجب كرده و این ماه
رَمَضانَ الَّذى اَنْزَلْتَ فیهِ الْقُرْآنَ هُدىً لِلنّاسِ وَبَیِّناتٍ مِنَ الْهُدى
رمضان است همان ماهى كه قرآن را در آن فرو فرستادى آن قرآنى كه راهنماى مردم و نشانه هاى روشنى از هدایت
وَالْفُرْقانِ وَجَعَلْتَ فیهِ لَیْلَةَ الْقَدْرِ وَجَعَلْتَها خَیْراً مِنْ اَلْفِ شَهْرٍ فَیا
و جدا ساختن (میان حق و باطل ) است و قراردادى در این ماه شب قدر را و آن را بهتر از هزار ماه كردى پس اى
ذَالْمَنِّ وَلا یُمَنُّ عَلَیْكَ مُنَّ عَلَىَّ بِفَكاكِ رَقَبَتى مِنَ النّارِ فیمَنْ تَمُنُّ
منت دارى كه كسى بر تو منت ندارد منت نه بر من به آزاد ساختنم از آتش در میان آنانكه
عَلَیْهِ وَاَدْخِلْنِى الْجَنَّةَ بِرَحْمَتِكَ یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ
بر آنها منت نهى و داخل بهشتم گردان برحمتت اى مهربانترین مهربانان * * * * * * * * * * * * * * * * * *
دعا بعد از هر نماز واجب نقل از حضرت رسول صَلَّى اللَّهِ عَلِیهِ وَاله
شیخ كفعمى درمصباح و بلد الا مین و شیخ شهید در مجموعه خود از حضرت رسول صَلَّى اللَّهِ عَلِیهِ وَ اله نقل كرده اند كه آن حضرت فرمود هركه این دعا را در ماه رمضان بعد از هر نماز واجبى بخواند حق تعالى بیامرزد گناهان
او را تا روز قیامت و دعا این است : اَللّهُمَّ اَدْخِلْ عَلى اَهْلِ الْقُبُورِ السُّرُورَ
* * * * * * * * * * * * * * * * * *خدایا بفرست بر خفتگان در گور نشاط و سرور
اَللّهُمَّ اَغْنِ كُلَّ فَقیرٍ اَللّهُمَّ اَشْبِعْ كُلَّ جایِعٍ اَللّهُمَّ اكْسُ كُلَّ عُرْیانٍ
خدایا دارا كن هر ندارى را خدایا سیر كن هر گرسنه اى را خدایا بپوشان هر برهنه را
اَللّهُمَّ اقْضِ دَیْنَ كُلِّ مَدینٍ اَللّهُمَّ فَرِّجْ عَنْ كُلِّ مَكْرُوبٍ اَللّهُمَّ رُدَّ
خدایا ادا كن قرض هر قرضدارى را خدایا بگشا اندوه هر غمزده را خدایا به وطن بازگردان هر
كُلَّ غَریبٍ اَللّهُمَّ فُكَّ كُلَّ اَسیرٍ اَللّهُمَّ اَصْلِحْ كُلَّ فاسِدٍ مِنْ اُمُورِ
دور از وطنى را خدایا آزاد كن هر اسیرى را خدایا اصلاح كن هر فسادى را از كار
الْمُسْلِمینَ اَللّهُمَّ اشْفِ كُلَّ مَریضٍ اَللّهُمَّ سُدَّ فَقْرَنا بِغِناكَ اَللّهُمَّ
مسلمین خدایا درمان كن هر بیمارى را خدایا ببند رخنه فقر ما را به وسیله دارائى خود خدایا
غَیِّرْ سُوءَ حالِنا بِحُسْنِ حالِكَ اَللّهُمَّ اقْضِ عَنَّا الدَّیْنَ وَاَغْنِنا مِنَ
بدى حال ما را بخوبى حال خودت مبدل كن خدایا ادا كن از ما قرض و بدهیمان را و بى نیازمان كن از
الْفَقْرِ اِنَّكَ عَلى كُلِّشَى ءٍ قَدیرٌ
ندارى كه راستى تو بر هر چیز توانائى * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
دعاى حجّ از حضرت صادق علیه السلام
و شیخ كلینى در كافى روایت كرده از ابو بصیر كه حضرت صادق علیه السلام در ماه رمضان این دعا رامى خواند
اَللّهُمَّ اِنّى بِكَ وَمِنْكَ اَطْلُبُ
* * * * * * * * * * * * * * * * * * *خدایا من بوسیله تو و از شخص تو مى جویم
حاجَتى وَمَنْ طَلَبَ حاجَةً اِلىَ النّاسِ فَاِنّى لا اَطْلُبُ حاجَتى اِلاّ
حاجتم را و هر كه حاجت خویش از مردم مى جوید ولى من نجویم حاجتم را جز
مِنْكَ وَحْدَكَ لا شَریكَ لَكَ وَاَسْئَلُكَ بِفَضْلِكَ وَرِضْوانِكَ اَنْ تُصَلِّىَ
از تو تنها كه شریكى ندارى و از تو خواهم به حق فضل و خوشنودیت كه درود فرستى
عَلى مُحَمَّدٍ وَاَهْلِ بَیْتِهِ وَاَنْ تَجْعَلَ لى فى عامى هذا اِلى بَیْتِكَ
بر محمد و خاندان او و اینكه در این سال براى رسیدن من به خانه
الْحَرامِ سَبیلاً حِجَّةً مَبْرُورَةً مُتَقبَّلَةً زاكِیَةً خالِصَةً لَكَ تَقَرُّ بِها عَیْنى
محترمت كعبه راهى قرار دهى كه حجى صحیح و پذیرفته و پاكیزه و خالص براى تو انجام دهم آن چنانكه دیده ام
وَتَرْفَعُ بِها دَرَجَتى وَتَرْزُقَنى اَنْ اَغُضَّ بَصَرى وَاَنْ اَحْفَظَ فَرْجى
بدان روشن شود و درجه ام بدان بالا رود و روزیم كن كه دیده ام را بپوشانم و عورتم را (از گناه ) نگهدارم
