تو چرا عقب ماندی؟

مَنْ ذَا الَّذی یُقْرِضُ اللّهَ قَرْضاً حَسَناً فَیُضاعِفَهُ لَهُ وَ لَهُ أَجْرٌ كَریمٌ حدید/ 11.از آنجا كه قرآن كتاب تربیت است و یكی از كمالات بشر روح سخاوت و انفاق است در این كتاب عزیز از طرق مختلف برای ایجاد و شكوفا كردن سخاوت وارد شده است. كه ما نمونه هایی از آنها را به مناسبت این آیه نقل می‏كنیم.

بخش قرآن تبیان

1. گاهی می‏فرماید: مال از تو نیست از خداست، پس مال خود را در راه او بده. وَ آتُوهُمْ مِنْ مالِ اللّهِ الَّذی آتاكُمْ نور/ 33.

2. گاهی می‏گوید: مالك واقعی خداست، تو فقط یك خزینه دار و نگهبانی بیش نیستی. وَ أَنْفِقُوا مِمّا جَعَلَكُمْ مُسْتَخْلَفینَ فیهِ حدید/ 7.

3. گاهی می‏گوید: توكه قبلا نداشتی، حالا كه داری انفاق كن وَ وَجَدَكَ عائِلا فَأَغْنی فَأَمَّا الْیَتیمَ فَلا تَقْهَرْ وَ أَمَّا السّائِلَ فَلا تَنْهَرْ ضحی/ 10- 8.

4. گاهی می‏گوید: دیگران درشرائط خاص مال خود را دادند، تو چرا عقب ماندی؟ وَ یُوثِرُونَ عَلی أَنْفُسِهِمْ وَ لَوْ كانَ بِهِمْ خَصاصَةٌ حشر/ 9.

5. گاهی می‏فرماید: دنیا ارزشی ندارد كه تو به آن دل بسته‏ای. مَتاعُ الدُّنْیا قَلیلٌ نساء/ 77.

6. گاهی می‏فرماید: ارزش تو بیش از علاقه به دنیاست. أَ رَضیتُمْ بِالْحَیاةِ الدُّنْیا مِنَ الاخِرَة توبه/ 38.

وَ لَوْ شِئْنا لَرَفَعْناهُ بِها وَ لكِنَّهُ أَخْلَدَ إِلَی الارْضِ وَ اتَّبَعَ هَواهُ اعراف/ 176.

7. گاهی می‏فرماید: اگر انفاق نكنی، در همین دنیا تباه می‏شود. وَ أُحیطَ بِثَمَرِهِ فَأَصْبَحَ یُقَلِّبُ كَفَّیْهِ عَلی ما أَنْفَقَ فیها كهف/ 42. فَأَصْبَحَتْ كَالصَّریمِ قلم/ 20.

8. گاهی می‏فرماید: اگرانفاق نكنی در آخرت طوق بلا می‏شود. یَوْمَ یُحْمی عَلَیْها فی نارِ جَهَنَّمَ فَتُكْوی بِها جِباهُهُمْ وَ جُنُوبُهُمْ وَ ظُهُورُهُمْ هذا ما كَنَزْتُمْ لانْفُسِكُمْ فَذُوقُوا ما كُنْتُمْ تَكْنِزُونَ توبه/ 35.

وَ لا یَحْسَبَنَّ الَّذینَ یَبْخَلُونَ بِما آتاهُمُ اللّهُ مِنْ فَضْلِهِ هُوَ خَیْراً لَهُمْ بَلْ هُوَ شَرٌّ لَهُمْ سَیُطَوَّقُونَ ما بَخِلُوا بِهِ یَوْمَ الْقِیامَةِ آل عمران/ 18.

9. گاهی می‏فرماید: خداوند جای انفاق تو را پر می‏كند. قُلْ إِنَّ رَبِّی یَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ یَشاءُ مِنْ عِبادِهِ وَ یَقْدِرُ لَهُ وَ ما أَنْفَقْتُمْ مِنْ شَیْ‏ءٍ فَهُوَ یُخْلِفُهُ وَ هُوَ خَیْرُ الرّازِقینِ سبأ/ 39.

10. گاهی می‏فرماید: انفاق تو همچون دانه‏ای است كه هفت خوشه و هر خوشه صد دانه دهد.

درآیه مورد بحث می‏فرماید: كیست كه با انفاق خود به خدا قرض بدهد؟ چقدر برای رشد ما جمله عاطفی است و چقدر بیان نزول پیدا كرده است. واین تعبیر از خداوندی كه اراده او آفریننده است.

مَثَلُ الَّذینَ یُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ فی سَبیلِ اللّهِ كَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنابِلَ فی كُلِّ سُنْبُلَةٍ مِائَةُ حَبَّةٍ وَ اللّهُ یُضاعِفُ لِمَنْ یَشاءُ وَ اللّهُ واسِعٌ عَلیمِ بقره/ 261.

إِنْ تُقْرِضُوا اللّهَ قَرْضاً حَسَناً یُضاعِفْهُ لَكُمْ وَ یَغْفِرْ لَكُمْ وَ اللّهُ شَكُورٌ حَلیمٌ تغابن/ 17.

11. 6 بار قرض الحسنه مطرح شده (مائده، بقره، حدید، تغابن، مزمل)

1. مَنْ ذَا الَّذی یُقْرِضُ اللّهَ قَرْضاً حَسَناً فَیُضاعِفَهُ لَهُ أَضْعافاً كَثیرَةً وَ اللّهُ یَقْبِضُ وَ یَبْصُطُ وَ إِلَیْهِ تُرْجَعُونَ بقره/ 245.

2. وَ أَقْرَضْتُمُ اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً لاكَفِّرَنَّ عَنْكُمْ سَیِّئاتِكُمْ وَ لادْخِلَنَّكُمْ جَنَّاتٍ تَجْری مِنْ تَحْتِهَا الانْهارُ مائده/ 12.

3. مَنْ ذَا الَّذی یُقْرِضُ اللّهَ قَرْضاً حَسَناً فَیُضاعِفَهُ لَهُ وَ لَهُ أَجْرٌ كَریمٌ حدید/ 11.

4. إِنَّ الْمُصَّدِّقینَ وَ الْمُصَّدِّقاتِ وَ أَقْرَضُوا اللّهَ قَرْضاً حَسَناً یُضاعَفُ لَهُمْ وَ لَهُمْ أَجْرٌ كَریمٌ حدید/ 18.

5. إِنْ تُقْرِضُوا اللّهَ قَرْضاً حَسَناً یُضاعِفْهُ لَكُمْ وَ یَغْفِرْ لَكُمْ وَ اللّهُ شَكُورٌ حَلیمٌ تغابن/ 17.

6. وَ أَقْرِضُوا اللّهَ قَرْضاً حَسَناً وَ ما تُقَدِّمُوا لانْفُسِكُمْ مِنْ خَیْرٍ تَجِدُوهُ عِنْدَ اللّهِ هُوَ خَیْراً وَ أَعْظَمَ أَجْراً مزمل/ 20.

12. قرض حسن پاداش حسن: یُضاعِفْهُ لَكُمْ وَ یَغْفِرْ لَكُمْ وَ اللَّهُ شَكُورٌ حَلیمٌ‏

1- حسنه:

فوری‏

بی منت‏

با احترام‏

مصرف به جا

مبلغ كارگشا

برای خدا

نه یك بار، بلكه پی در پی‏

اگر دادند شكور

اگر ندادند حلیم‏

قرض به مردم قرض به خداست.

شما از مال بگذر، خدا از گناهانت می‏گذرد.

فكر نكنید خدا نیاز دارد،. عزیز است.

ثواب قرض الحسنه 18 و ثواب بخشش 10

2. شرایط قرض الحسنه‏

وام به بی نیاز مطلق‏

وام به صاحب اصلی‏

وام به چند برابر

وام به خدا

وام از حلال: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله و علیه وآله) لا یَقْبَلُ اللَّهُ صَلاةً بِغَیْرِ طَهُورٍ وَ لا صَدَقَةً مِنْ غُلُولٍ عوالی اللئالی، ج 1، ص 155.

وام از مال بی عیب: وَ لا تَیَمَّمُوا الْخَبیثَ مِنْهُ تُنْفِقُونَ بقره/ 267.

وام در حال نیاز: وَ یُطْعِمُونَ الطَّعامَ عَلی حُبِّهِ مِسْكیناً وَ یَتیماً وَ أَسیراً دهر/ 8.

وَ آتَی الْمالَ عَلی حُبِّهِ ذَوِی الْقُرْبی وَ الْیَتامی وَ الْمَساكینَ وَ ابْنَ السَّبیلِ وَ السّائِلین بقره/ 177.

وام از مال محبوب: لَنْ تَنالُوا الْبِرَّ حَتّی تُنْفِقُوا مِمّا تُحِبُّونَ آل عمران/ 92.

وام به محرومان آبرومند: یَحْسَبُهُمُ الْجاهِلُ أَغْنِیاء بقره/ 273.

وام بی منت: لا تُبْطِلُوا صَدَقاتِكُمْ بِالْمَنِّ وَ الاذی بقره/ 264.

وام بی ریا: الَّذینَ یُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللّه بقره/ 265.

إِنَّما نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللّهِ لا نُریدُ مِنْكُمْ جَزاءً وَ لا شُكُوراً دهر/ 9.

وَ أَنْفِقُوا فی سَبیلِ اللّهِ بقره/ 195.

وام مكتوم: وَ إِنْ تُخْفُوها وَ تُوتُوهَا الْفُقَراءَ فَهُوَ خَیْرٌ لَكُمْ بقره/ 271.

وام بدون استكثار: وَ لا تَمْنُنْ تَسْتَكْثِر مدثر/ 6.

وام دهنده خود رارازق و فقیر را ذلیل نپندارد: وَ ما مِنْ دَابَّةٍ فِی الارْضِ إِلا عَلَی اللّهِ رِزْقُها هود/ 6.

وام سریع‏

همین كه ما را آفرید وهدایت كرد، لطف است. أَجْرٌ كَریمٌ حدید/ 11.

همین كه ما را مالك اعمال خود دانست، لطف است.

همین كه عمل ما را با این همه تشویق پذیرفت، لطف است.

همین كه در برابر پذیرفتن عمل به ما اجر می‏دهد، لطف است.

همین كه نام آن را اجر می‏گذارد، لطف است.

همین كه او شاكر ماست وَ كانَ سَعْیُكُمْ مَشْكُوراً دهر/ 22.

اجر او هم بزرگ است، لطف است. لَهُمْ أَجْرٌ كَبیرٌ حدید/ 7.

دائمی است، أَجْرٌ غَیْرُ مَمْنُونٍ فصلت/ 8. پس لطف است.

3. پاداش قرض الحسنه‏

1. مَنْ ذَا الَّذی یُقْرِضُ اللّهَ قَرْضاً حَسَناً فَیُضاعِفَهُ لَهُ وَ لَهُ أَجْرٌ كَریمٌ حدید/ 11.

2. إِنْظَارِ الْمُعْسِرِ

وَ إِنْ كانَ ذُو عُسْرَةٍ فَنَظِرَةٌ إِلی مَیْسَرَةٍ بقره/ 280.

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله و علیه وآله) مَنْ أَنْظَرَ مُعْسِراً كَانَ لَهُ عَلَی اللَّهِ فِی كُلِّ یَوْمٍ صَدَقَةٌ بِمِثْلِ مَا لَهُ عَلَیْهِ حَتَّی یَسْتَوْفِیَ حَقَّهُ تفسیرعیاشی، ج 1، ص 154.

3. ابن ابی عمیر بزاز بود. سرمایه‏اش تلف شد. ده هزار درهم از شخصی طلب داشت. بدهكار منزلش را فروخت و درب خانه او آورد. همین كه پرسید: ازكجا آوردی؟ گفت: خانه‏ام را فروختم. پول را برنداشت و فرمود: تنها به یكدرهم آن نیاز دارم.

ابْنُ الْوَلِیدِ عَنْ عَلِیٍّ عَنْ أَبِیهِ قَال: كَانَ ابْنُ أَبِی عُمَیْرٍ رَجُلا بَزَّازاً وَ كَانَ لَهُ عَلَی رَجُلٍ عَشَرَةُ آلافِ دِرْهَمٍ فَذَهَبَ مَالُهُ وَ افْتَقَرَ فَجَاءَ الرَّجُلُ فَبَاعَ دَاراً لَهُ بِعَشَرَةِ آلافِ دِرْهَمٍ وَ حَمَلَهَا إِلَیْهِ فَدَقَّ عَلَیْهِ الْبَابَ فَخَرَجَ إِلَیْهِ مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی عُمَیْرٍ فَقَالَ لَهُ الرَّجُلُ هَذَا مَالُكَ الَّذِی لَكَ عَلَیَّ فَخُذْهُ فَقَالَ ابْنُ أَبِی عُمَیْرٍ فَمِنْ أَیْنَ لَكَ هَذَا الْمَالُ وَرِثْتَهُ قَالَ لا قَالَ وُهِبَ لَكَ قَالَ لا وَ لَكِنِّی بِعْتُ دَارِیَ الْفُلانِیَّ لاقْضِیَ دَیْنِی فَقَالَ ابْنُ أَبِی عُمَیْرٍ حَدَّثَنِی ذَرِیحٌ الْمُحَارِبِیُّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ قَالَ لا یُخْرَجُ الرَّجُلُ عَنْ مَسْقَطِ رَأْسِهِ بِالدَّیْنِ ارْفَعْهَا فَلا حَاجَةَ لِی فِیهَا وَ اللَّهِ إِنِّی مُحْتَاجٌ فِی وَقْتِی هَذَا إِلَی دِرْهَمٍ وَ مَا یَدْخُلُ مِلْكِی مِنْهَا دِرْهَمٌ. عللالشرائع، ج 2، ص 529.

4. عَنْ حَمَّادِ بْنِ عُثْمَانَ قَالَ دَخَلَ رَجُلٌ عَلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) فَشَكَا إِلَیْهِ رَجُلا مِنْ أَصْحَابِهِ فَلَمْ یَلْبَثْ أَنْ جَاءَ الْمَشْكُوُّ فَقَالَ لَهُ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام):" مَا لِفُلانٍ یَشْكُوكَ فَقَالَ لَهُ یَشْكُونِی أَنِّی اسْتَقْضَیْتُ مِنْهُ حَقِّی قَالَ فَجَلَسَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) مُغْضَباً ثُمَّ قَالَ كَأَنَّكَ إِذَا اسْتَقْضَیْتَ حَقَّكَ لَمْ تُسِئْ أَ رَأَیْتَ مَا حَكَی اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِی كِتَابِهِ" یَخافُونَ سُوءَ الْحِسابِ" (رعد/ 21) أَ تَرَی أَنَّهُمْ خَافُوا اللَّهَ أَنْ یَجُورَ عَلَیْهِمْ لا وَ اللَّهِ مَا خَافُوا إِلا الاسْتِقْضَاءَ فَسَمَّاهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ سُوءَ الْحِسَابِ فَمَنِ اسْتَقْضَی بِهِ فَقَدْ أَسَاءَ" كافی، ج 5، ص 100.

5. روز قیامت افرادی با صورت های نورانی بر كرسی‏های نور در سایه عرش خدا قرار می‏گیرند. سوال می‏شود آیا اینها پیامبرند؟ نه. شهداء هستند؟ نه. هَولاءِ قَوْمٌ كَانُوا یُیَسِّرُونَ عَلَی الْمُومِنِینَ وَ یُنْظِرُونَ الْمُعْسِرَ حَتَّی یُیَسَّر.

قَالَ الْبَاقِرُ (علیه السلام) یُبْعَثُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ قَوْمٌ تَحْتَ ظِلِّ الْعَرْشِ وُجُوهُهُمْ مِنْ نُورٍ وَ رِیَاشُهُمْ مِنْ نُورٍ جُلُوسٌ عَلَی كَرَاسِیَّ مِنْ نُورٍ إِلَی أَنْ قَالَ فَیُنَادِی مُنَادٍ هَولاءِ قَوْمٌ كَانُوا یُیَسِّرُونَ عَلَی الْمُومِنِینَ وَ یُنْظِرُونَ الْمُعْسِرَ حَتَّی یُیَسَّر ثواب‏الاعمال، 145.

6. قَالَ الصَّادِقُ (علیه السلام) وَ اللَّهُ فِی عَوْنِ الْمُومِنِ مَا كَانَ الْمُومِنُ فِی عَوْنِ أَخِیهِ فَانْتَفِعُوا بِالْعِظَةِ وَ ارْغَبُوا فِی الْخَیْرِ كافی، ج 2، ص 200.

منبع:

محسن قرائتى‏،مجموعه فیش هاى تبلیغى(5)، قرض‏الحسنه، ص: 1