مهار شعله‌های نرخ سود بانکی
تعیین نرخ سود بانکی یکی از مسائل مهم در اقتصاد به شمار می آید بدین منظور همواره بر سر میزان آن بین کارشناسان بحث و جدل وجود دارد تا سیر تعیین این متغیر اقتصادی موجب ایجاد ضرر برای آن نشود.
روزگاری شرایط اقتصادی با زمان حال متفاوت بود و در ادوار قدیم مؤسسه های مالی برای حفاظت از پول مردم حتی از آنها مبالغی را دریافت می کردند و سرمایه های مردمی را حفظ می نمودند اما با گذشت زمان و رشد مبادلات اقتصادی و صنعتی روند قبلی جای خود را به پرداخت سود به مشتری در قبال سرمایه گذاری در بانک ها یا مؤسسه های مالی داد و این امر زمانی شکل گرفت که جوامع امروزی با مسئله ای تحت عنوان تورم روبرو شدند و پای بهره در اقتصاد باز شد که برای جلوگیری از کاهش ارزش پول در زمان دریافت آن مقداری سود در نظر گرفته می شود تا زمان پس دادن سرمایه مشتری ، میزان پول آن قدرت خرید خود را از دست ندهد که بر اساس شرایط اقتصادی هر کشور این نرخ سود متفاوت است، اما در ایران سالهاست که اقتصاد به دنبال راهکاری برای کاهش نرخ سود بانکی با کمترین میزان ضرر به بازار مصرف می گردد و همواره از روش های مختلف در دو دهه اخیر برای این منظور استفاده نموده است.
البته شاید در برهه هایی از زمان نرخ سود بانکی رسمی از مرز 25 درصد (مخصوصأ در دولت دهم) هم گذر کرد اما کارشناسان حوزه اقتصاد همواره به دنبال مهار شعله های سر به فلک کشیده نرخ سود بانکی بوده اند و همچنین در این خصوص معتقد اند که زمانی نرخ سود بانکی بالا باشد انگیزه های سرمایه گذاری در صنعت از بین خواهد رفت و در این زمان رکود بازار را فرا خواهد گرفت ، چراکه افراد مطمئن ترین راه سرمایه گذاری یعنی سپردن پول های خود به بانک ها را در الویت کاری خود قرار خواهند داد و خطر ریست پذیری آن ها به صفر می رسد البته اگر سرمایه های خود را در نهادهای رسمی و با مجوز سرمایه گذاری کنند. در اینجا اشتغال دچار ضربه خواهد شد و صنعت سرمایه های کلان خود را از دست می دهند و کم رونق می شود.
مسئله تورم همواره جزء جدا نشدنی از اقتصاد است که طبق مدل های نوین وجود مقداری تورم به رشد اقتصادی کمک می کند و برای آن لازم خواهد بود.
اقتصاد مقاومتی که بزرگترین هدفش ایجاد اشتغال و توجه به سرمایه گذاری برای تولید داخلی است دچار اختلال می گردد و فقط در حد یک سیاست ابلاغی باقی خواهد ماند که چندان مورد توجه نیست. البته رسیدن به معیارهای این نوع اقتصاد مکانیزم های متعددی دارد اما یکی از اصلی ترین آن سرمایه گذاری خواهد بود وقتی ریسک پذیری برای سرمایه گذاری در بازار بالا باشد طبیعتأ مردم ترجیح می دهند که پول های خود را به بانک بسپارند. به همین منظور لازم است تا بانک مرکزی با اتخاذ سیاست های کلان به سمت کاهش نرخ سود بانکی پیش برود تا صنعت و اقتصاد با تزریق خون جدید یعنی سرمایه های مردمی جان تازه ای بگیرد. ولی بحث نرخ سود بانکی در همه مواقع نمی تواند یکسان باشد چراکه در مقطعی باید حتی این نرخ سود بالا در نظر گرفته شود تا بازار به وضعیت کنترل برسد.
چرا کاهش نرخ سود بانکی؟
رشد اقتصادی که در دنیای امروز از آن به عنوان ابزار دیپلماسی یاد می شود مقوله ای است که همواره دغدغه همه دستگاه های سیاسی و حاکمیتی بوده به طوری که برای رسیدن به بالاترین میزان آن معیارهای متفاوتی را طراحی و بکار می گیرند. رسیدن به توسعه پایدار مسیر پر پیچ و خمی دارد که برای هموار ساختن آن قطعأ نیازمند سرمایه گذاری در صنایع و ایجاد شغل جهت بهره وری و جلوگیری از بسیاری معضلات اقتصادی و اجتماعی هستیم.
بالا بودن نرخ سود بانکی مانعی برای این کار خواهد بود و موجب رکود در بازار که ماحصل آن یعنی کاهش درآمد صنایع و به طبع تعطیلی آن ها می شود پس مهمترین دلیل کاهش نرخ سود بانکی ایجاد مشوق هایی برای خروج سرمایه از بانک ها به منظور هزینه در اقتصاد است. زمانی که یک نهاد همانند بانک ها سرمایه های کلان مردمی را در دست داشته باشد نقش بنگاه های زود بازده و اقتصاد خرد در رونق صنعتی دچار تزلزل خواهد شد و اقتصاد فرصت سرمایه گذاری های کوچک برای ایجاد بنگاه های کارگری خرد به صورت مستقیم را از دست خواهد داد. البته شاید برخی از سرمایه های در اختیار بانک ها در اقتصاد کلان سرمایه گذاری شود اما دریافت سرمایه کلان از اشخاص حقیقی آنقدر چشم نواز خواهد بود که طی چند سال اخیر شاهد رشد قارچ گونه مؤسسات مالی و اعتباری بوده ایم و این مؤسسات با دریافت سرپرده از مردم و هزینه کرد آن در کارهای اقتصادی تجاری غیر مولد سودهای کلانی را به دست آوردند اما به دلیل آنکه روند سرمایه گذاری و اساس آن در بخش نا مطلوب اقتصاد یعنی خرید زمین، بازی با ارز ، تجارت طلا و ... صورت گرفت اقتصاد کشور را با بحران های تازه روبرو ساختند. به همین منظور اگر از ابتدا سیاست های کاهش نرخ سود بانکی مد نظر بود شاید ایجاد این مؤسسات اعتباری بدون مجوز آنقدر رونق نمی گرفت.
زمانی که نرخ سود بانکی بالا باشد به طبع آن نمی توان وام های کم بهره در اختیار اقشار مختلف به منظور ایجاد شغل و یا حتی ازدواج قرار داد و وام پر سود فایده ای برای ایجاد اشتغال و تولید ملی نخواهد داشت و فقط به درد هزینه کرد در تجارت یا به نوعی دلالی در بازار می خورد. البته در کاهش نرخ سود بانکی باید به معیارهای دیگری هم توجه نمود تا اقشار آسیب پذیر از جمله مستأجران با این روند دچار مشکل نشوند و همچنین آوردن سرمایه به بازار موجب تورم در بخش های مختلف از جمله مسکن نشود.
