شب سهراب‌كشان
به‌تازگی دفتر پنجم تصحیح انتقادی مهری بهفر از «شاهنامه فردوسی» توسط نشر نو منتشر شده است. بهفر چندسالی است كه مشغول تصحیح انتقادی «شاهنامه» شده و پیش‌تر چهار دفتر این اثر به چاپ رسیده بود. كار بهفر بر روی شاهنامه چند ویژگی بارز دارد كه آن را به اثری متمایز بدل می‌كند. تصحیح او تصحیحی انتقادی است همراه با شرح واژگان و ابیات «شاهنامه».
بهفر در تصحیح‌اش، به نسخه‌های گوناگون شاهنامه توجه داشته و به‌طور دقیقی به ریشه‌شناسی واژگان متن توجه داشته است. در توضیح خود كتاب درباره كار بهفر آمده: «این كتاب تصحیح تازه‌ای است از شاهنامه فردوسی بر پایه مهم‌ترین دست‌نویس‌های بریتانیا، فلورانس، و... دستنویس سن‌ژوزف كه به‌تازگی در بیروت یافته شده و تصحیح حمدالله مستوفی نیز برای نخستین‌بار در این تصحیح انتقادی بررسی شده‌اند. بخش دیگر این اثر شرح یكایك ابیات، تعابیر كنایی، مجازی، استعاری و... است، به‌همراه گزارش ریشه‌شناسی واژگان متن و بررسی درونمایه‌ها، رویدادها، شخصیت‌ها و خویشكاری آنها و نیز مقایسه‌‌شان با متون همزمان و ناهمزمان. برگردان عربی شاهنامه از فتح‌بن‌علی بنداری‌اصفهانی در اوایل قرن هفتم، برگردان منظوم انگلیسی برادران وارنر، فهرست واژه‌های گزارش‌شده، فهرست واژه‌های پارسی باستان، اوستایی، پهلوی اشكانی، ساسانی و... فهرست واژه‌های عربی، فهرست واژه‌های غیرعربی و غیرایرانی، فهرست نام مكان و كسان، بیت‌یاب و كتابنامه از بخش‌های دیگر این كتاب‌اند.» بهفر در پیشانی كتاب، این دفتر را به «بیژن نجدی برای شب سهراب‌كشان» تقدیم كرده است؛ چراكه دفتر پنجم این كتاب به «داستان رستم و سهراب» مربوط است. در كار بهفر خوانش‌های مختلف از «شاهنامه» مورد بررسی قرار گرفته و كوشیده شده تا خوانش درست از آن ارایه شود. البته یكی از ویژگی‌های تصحیح انتقادی این است كه هر تصحیح مجددی برآمده از نگاهی جدید است و همچنین راه را بر دیگر روایت‌ها نمی‌بندد. برای آشنایی با بخشی از آنچه بهفر در این كتاب انجام داده، چند سطری از كتاب را می‌خوانیم: «داستان رستم و سهراب به لحاظ نوع ادبی حماسه تراژیك است، یعنی گونه‌ای تلفیقی از تركیب مختصات حماسه و تراژدی است؛ به این ترتیب كه از هریك از این دو نوع ادبی مختصات و ویژگی‌هایی را برگرفته است. این داستان نه در ساختار نمایشی (دراماتیك) كه در ساختار روایی حماسه سروده شده است... از میان اجزاء شش‌گانه تراژدی، به تعریف ارسطو - یعنی داستان، اخلاق، گفتار، فكر، صحنه‌آرایی و آواز- دو جزء آخر كه اهمیت كم‌تری دارد در حماسه نیست. ولی از میان این شش جزء آنچه اساس و روح تراژدی را می‌سازد: داستان، یعنی تركیب وقایع در روند علی- كه مهم‌ترین جزء تراژدی دانسته شده و اساس و روح تراژدی است- در داستان رستم و سهراب هست. داستان رستم و سهراب از مختصات نوع ادبی حماسه، روایی‌بودن و داشتن وزن واحد را دارد و از ویژگی‌های تراژدی، داستان در معنای منسجم تراژیكش، اخلاق، گفتار، فكر و تقلید از كار و كنشی جدی و پایان ناخوش را داراست.»
شاهنامه فردوسی(دفتر پنجم)/ تصحیح انتقادی و شرح یكایك ابیات/ مهری بهفر/ نشر نو
آغازهای موسیقی ایران معاصر
«چهره‌های موسیقی ایران معاصر»، عنوان كتابی است از هوشنگ اتحاد كه این نیز این‌روزها جلد اول آن توسط نشر نو به‌چاپ رسیده است. نویسنده كتاب در پیش‌گفتارش، عدم شناخت و آشنایی با موسیقی ملی را از دلایل تدوین این كتاب دانسته است. همچنین او به موانع و محدودیت‌هایی كه موسیقی ایرانی در دوره‌های مختلف داشته اشاره كرده و این را هم از دلایل ضروری نوشتن كتابی درباره چهره‌های موسیقی معاصرمان دانسته است: «به همین جهت، پس از چندسالی كه درصدد تهیه مطالب و منابع برای كتاب پژوهشگران معاصر ایران بودم، به‌طور همزمان و به همان صورت نسبت به تهیه مواد برای موسیقی‌دانان معاصری كه اكنون در میان ما نیستند نیز پرداختیم كه پس از گذشت سال‌ها مجموعه چشمگیری از منابع فراهم آمد و در این وادی نیز كوشیدم به بیش‌ترین منابع دست یازم... بنا به توصیه صاحب‌نظران كوشیده‌ام كم‌تر سخن بگویم، مگر به ضرورت و مستند. به‌طورمثال، هنگامی كه منبع مطلعی مقرون به صحت نبوده یا متناقض بوده است، در نقل مطالب نهایت امانت رعایت شده است. رویكرد اصلی مولف در این كتاب شرح احوال و آثار موسیقی‌دانان بوده است. از آن‌جا كه طی بیش از شصت‌سال مطالعه، مطالب تذكره‌ها برایم خشك و كسالت‌آور بوده است، كوشیدم كماكان موضوع را به صورتی متنوع ارایه دهم تا برای خواننده دلچسب باشد و، درعین‌حال، در حد مقدور اطلاعات را به طور كامل در اختیار او بگذارد.» براین‌اساس، ترتیب شخصیت‌هایی كه كتاب به سراغ آنها رفته بر اساس تاریخ تولد آنها است. شروع كتاب با آقاعلی‌اكبر فراهانی است كه به گفته نویسنده، سرسلسله خاندان موسیقی و ردیف ایران در محدوده یك‌ونیم قرن اخیر است.منبع: روزنامه شرق/نسیم آصف
