تبیان، دستیار زندگی
ریز رشته ها ریز لوله چه ها قطبیده اند، پویایی زیادی دارند و زیر واحدهایشان توانایی هبدرولیز نوکلئوتید را دارند...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

اسکلت سلولی (ریز لوله چه ها)، بخش سوم

ریز رشته ها ریز لوله چه ها قطبیده اند، پویایی زیادی دارند و زیر واحدهایشان توانایی هبدرولیز نوکلئوتید را دارند.

مرکز یادگیری سایت تبیان - مرجان سلیمانیان

اسکلت سلولی ریز لوله چه ها (3)

در مطلب قبل با شبکه میکرو توبولار و ارگاستوپلاسم آشنا شدید، حال به ادامه توضیحات برای درک بهتر توجه نمایید.

دانستید که بعضی از قسمت های شبکه وسیع و گسترده شده و حالت وزیکولی پیدا می کند که به آن گوبت gobet می گویند. بوجود آمدن گوبت موجب ایجاد فواصلی بین رشته های شبکه می شود که این فواصل امکان ایجاد حرکت بروانی را برای سلول فراهم می کند. شبکه میکروترتبکولار سلول را به دو فاز پلی مریزه شدن غنی از پروتئین و فاز سیال غنی از آب تقسیم می نماید.

فاز سیال تا حدود 50 درصد از آب پر می شود و این شرایط به سیتوپلاسم حالت سل می دهد. کانال ها یا فضاهای ایجاد شده بین شبکه از 50 تا 100 نانومتر پهنا داشته و در سلول زنده ممکن است در عمل انتشار سریع مایعات و متابولیت ها از میان قسمت های سیتوزول دخالت داشته باشد. فیلامنت های شبکه با وزیکول های شبکه درون سیتوپلاسمی، میکروتوبول ها و پلی زوم ها ارتباط داشته و به نظر می آید اندامک های مذکور درون شبکه قرار گرفته و یا توسط شبکه نگهداری می شوند.

میتوکندری ها به شبکه میکروترابکولار متصل نمی باشند و امکان حرکت آزادانه در سیتوزول را فراهم می آورند.

ریز رشته ها و ریز لوله چه ها ساختاری قطبیده دارند:

هر زیر واحد اکتین (G-اکتین) در مارپیچ دور رشته ای اکتین (F-اکتین) طوری جهت گیری می کند که در دو انتهای هر رشته بخش متفاوتی از آن بروز یابد. یک انتهای رشته انتهای مثبت و دیگری انتهای منفی می باشد. در ریز لوله چه ها قرار گیری هترودیمر توبولین باعث می شود که این لوله ها نیز انتهاهای متفاوت مثبت و منفی داشته باشند. از این رو ریز رشته ها و ریز لوله چه ها رشته هایی قطبیده خوانده می شوند.

در مقابل، در رشته های حد واسط، زیر واحدها رشته هایی هستند که طوری قرار می گیرند تا دو سمت رشته حد واسط حاصل از آنها یکسان باشد. به عبارت دیگر این زیر واحدها ساختارهای متقارنی را ایجاد می کنند.

اسکلت سلولی ریز لوله چه ها (3)

شکل 2

شکل2: قطبیت رشته های اسکلت سلولی (ریز لوله چه ها و ریز رشته ها قطبیده و دارای انتهاهای متفاوت هستند، ولی رشته های حد واسط قطبیت ندارند. شکل درونی بالا نشان می دهد که قطبیت رشته می تواند از عدم تقارن زیر واحدهای آن حاصل شود. دقت کنید که زیر واحدهای رشته های حد واسط نیز نامتقارن می باشند. ولی قرار گیری آنها در ساختار پلیمر به صورت متقارن است. در شکل درونی پایین، یک ریز رشته به سرهای میوزین متصل شده است. آرایش سرهای میوزین روی ریز رشته ناشی از قطبیت رشته طوری است که انتهای مثبت و منفی را از نظر ظاهری نیز متمایز می کند.

⁠اسکلت سلولی ساختاری پویا دارد

یعنی زیر واحدهای پروتئینی می توانند به آن افزوده یا از آن کاسته شوند. بیشترین پویایی در ریز رشته ها و ریز لوله چه ها دیده می شود. هر رشته منفرد آنها مرتبا کوتاه و بلند می شود. به عبارت دیگر، ریز رشته ها و ریز لوله چه ها پلیمرهایی تعادلی نمی باشند. یعنی مونومرهای آنها در سلول در تعادل با پلیمرهایشان نیستند. این پویایی می تواند به صورت دو پدیده (شکل3) بروز کند:

- ناپایداری پویا

- راه رفتن پیوسته

اسکلت سلولی ریز لوله چه ها (3)

شکل3: ناپایداری پویا و راه رفتن پیوسته ریز لوله چه ها

در ناپایداری پویا که بیشتر در ریز لوله چه ها دیده می شود، هر رشته مدتی رشد می کند پلیمریزه می شود و سپس ناگهان کوتاه می شود، دپلیمریزه می شود و این رفتار را بارها تکرار می کند. در راه رفتن پیوسته، رشته در انتهای مثبت خود رشد می کند و از انتهای منفی اش کوتاه می شود. در نتیجه گویی رشته در حال حرکتی پیوسته در جهت انتهای مثبت است.

اکتین و توبولین هیدرولیز نوکلئوتید انجام می دهند، هر مونومر اکتین می تواند به ATP یا ADP متصل باشد. اکتین در شکل متصل به ATP به رشته اکتین افزوده می شود، پس از مدتی ATP خود را به ADP هیدرولیز می کند و به ADP متصل می ماند.

منبع: http://daneshnameh.roshd.ir

تنظیم کننده: محبوبه همت