نسخه طب سنتی برای گرمازدگی

گرمازدگی یا هایپرترمی، به معنی افزایش کنترل نشده دمای بدن و ناتوانی در دفع حرارت بدن است. حمام کردن، شنا، پوشیدن لباس هایی با جنس نازک و گشاد، ورزش های سبک، قرار نگرفتن زیر نور مستقیم خورشید، مصرف خوردنی ها و آشامیدنی هایی با مزاج سرد و تر از دیگر عوامل پیشگیری از بروز گرمازدگی است.

فرآوری: مریم مرادیان _ بخش تغذیه و آشپزی تبیان

افراد هنگام گرمازدگی از گرفتن دوش آب سرد و قرار گرفتن در معرض باد کولر به دلیل وارد شدن شوک به بدن خودداری کنند.

علائم گرمازدگی

خشک شدن دهان، زبان، گلو، گیجی و سردرد، نفس نفس زدن، نبض ضعیف و سریع، ضعف و بی حالی، گرفتگی و درد عضلات، ادرار زرد و تیره، صورت برافروخته که به مرور رنگ پریده می شود و بروز اختلالات روانی

این افراد بیشتر مراقب باشند

افراد با مزاج گرم و خشک بیشتر در معرض گرمازدگی قرار دارند بنابراین این افراد باید از تمام خوردنی ها و آشامیدنی هایی که حرارت بدن را بالا می برد و موجب خشکی می شوند پرهیز و حتی المقدور از غذاهای آب پز شده ساده بدون ادویه استفاده کنند.

پیشگیری از گرمازدگی

برای پیشگیری از گرمازدگی نهار باید کم و سبک میل شود زیرا هوا در میانه روز بسیار گرم و قوه هاضمه نیز ضعیف است. بنابراین غذای تناول شده در وسط روز نباید سنگین باشد و به طور کلی وعده های غذایی باید سبک و زودهضم انتخاب شود و آش آلو، سوپ جو، آش غوره، آب دوغ خیار گزینه های مناسبی در این زمینه هستند.

افراد مستعد گرمازدگی باید استراحت کافی داشته باشند تا مزاجشان خنک شود و اگر استراحت کافی نداشته باشند بدن بیشتر به سمت گرمی و خشکی می رود و رطوبت بدن کاهش پیدا می کند.

حمام کردن، شنا، پوشیدن لباس هایی با جنس نازک و گشاد، ورزش های سبک، قرار نگرفتن زیر نور مستقیم خورشید، مصرف خوردنی ها و آشامیدنی هایی با مزاج سرد و تر (برای افراد گرم مزاج) از دیگر عوامل پیشگیری از بروز گرمازدگی است.

میل کردن تخم شربتی، خاکشیر، شربت نعناع، هندوانه، خیار یا شربت خیار با سکنجبین، شربت آبلیمو، آلبالو، گلاب، به لیمو، تخم خیارین (خیار، کدو، خربزه، هندوانه)، دم کرده عناب و زرشک به همراه شکر و دوغ ترش نیز برای درمان گرمازدگی مناسب هستند.

همچنین مالیدن روغن بنفشه به بدن و سر برای جلوگیری از گرمازدگی و سردرد مفید است.

سالمندان، کودکان، مادران باردار و شیرده و افرادی که از داروهای مدر (ادرارآور)، آرام‌بخش، ضدجنون و خواب آور استفاده می کنند و همچنین بیماران قلبی عروقی بیش از دیگران در معرض ابتلا به گرمازدگی هستند.

توصیه می شود افراد از مصرف بی رویه آجیل و مغزها خودداری کنند زیرا موجب افزایش حرارت بدن می شود. استفاده از روغن های گیاهی مانند زیتون و نارگیل نیز برای آشپزی توصیه می شود.

بیشتر مردم از فصول گرم سال برای مسافرت استفاده می کنند و این افراد باید خود را از حرارت مستقیم نور خورشید دور نگهدارند بخصوص سر و سینه خود را بپوشانند. در حین سفر نیز، خوردن عصاره میوه جات و قاووت جو و بوییدن گل سرخ که آرام‌بخش است و از بروز تنش های عصبی در اثر گرما جلوگیری می کند مفید است.

رفع تشنگی و گرمازدگی با دمنوش و آب آلبالوی ترش

آب آلبالوی تازه یا دمنوش آلبالوی خشک بخصوص اگر ترشمزه باشد، در رفع تشنگی و کاهش حرارت بدن طی روزهای گرم سال مفید و نوشیدن آن به جای آب یا چای، به‌ویژه برای افراد مبتلا به فشارخون بالا سودمند است.

طبیعت آلبالو مانند میوه هایی چون انار و سیب و پرتقال بسته به این است که چه مزه‌ای داشته و در چه مرحله ای از رسیدگی باشد. آلبالوی ترش و نیمرس، مزاجی سرد و خشک و آلبالوی شیرین و رسیده طبیعتی مایل به گرمی و تری معتدل دارد.

هر چه یک خوردنی شیرین‌تر باشد درجه گرمی آن بیشتر است، به این ترتیب میوه هایی مانند آلبالو و انار و سیب تا وقتی ترش و سفت و نرسیده باشند، اغلب، اثرات سردی‌آور و خشکی‌زا بر بدن افراد دارند و هنگامی که شیرین و نرم و رسیده شوند، اثرات گرمی‌بخش و تری‌آور معتدل خواهند داشت.

آلبالو، بخصوص اگر مایل به ترشی باشد در کاهش تشنگی مؤثرتر و برای مقابله با گرمازدگی و رفع علائم آن کارآمد است؛ برای این منظور می‌توان آن را به صورت خام یا به صورت شربت کم‌شیرین مصرف کرد. البته استفاده از شربت ترکیبی آلبالو و سکنجبین برای کاهش تشنگی و علائم گرمازدگی بهتر است. همچنین آلبالوی ترش و شیرین در رفع دل‌آشوبه، تهوع و تلخی دهان ناشی از برگشت صفرا به معده نیز بسیار سودمند است.

به ‌تازگی محققان دانشگاه نورث آمبریا در انگلستان طی مطالعه‌ای پی برده اند افرادی که ۶۰ سی‌سی آب آلبالوی نسبتاً ترش و مخلوط با کمی آب را بنوشند، پس از ۳ ساعت فشارخونشان ۷ درصد کاهش می‌یابد و همین میزان کاهش فشارخون برای کم شدن خطر سکته تا ۳۸ درصد و کاهش بیماری قلبی تا ۲۳ درصد کافی است.

اثر ضد فشارخون آب آلبالوی ترش احتمالاً مربوط به اسیدهای فنولیک در این میوه است که به منظور غلبه بر حرارت بدن، مصرف آن به کسانی توصیه می‌شود که دچار پرفشاری خون هستند. غذاهایی مانند آلبالوپلو و خورش آلبالو نیز همین خصوصیات را دارند.

با این میوه‌ها به جنگ گرمازدگی بروید

بدون شک با افزایش دمای هوا، نوع مواد غذایی مورد استفاده افراد نیز باید تا حدودی تغییر پیدا کند.

برخی خوراکی‌ها هستند که سبب کاهش دمای بدن می‌شوند و خوردن آن‌ها در فصل تابستان توصیه می‌شود. برخی میوه‌ها از قبیل: گلابی، خیار، انگور، طالبی و هندوانه سبب خنک ماندن بدن در فصل گرما هستند. این میوه‌ها سرشار از آنتی اکسیدان‌های ضروری هستند و علاوه بر آن، بخش قابل توجهی از آن‌ها را آب تشکیل داده و مصرف آن‌ها سبب می‌شود بدن در مواجهه با گرما، آب کافی داشته باشد.

مصرف لیموترش نیز در فصل تابستان توصیه می‌شود. افراد می‌توانند لیموترش را با آب و کمی شکر مخلوط کرده و مصرف کنند.

خوردن شربت آب‌لیمو به همراه نعنا به کم کردن دمای بدن در هنگام اوج گرفتن گرما کمک می‌کند.

منابع:
ایرنا - دکتر علیرضا زاهدی، متخصص طب سنتی
سلامت آنلاین - دکتر مجید انوشیروانی، متخصص طب سنتی
میزان - محمد شهسواری، متخصص طب سنتی