عیار بانوان کارگردان

یک گزارش آماری درباره کارگردان های زن سینمای ایران و عملکرد آن ها.

فرآوری: بخش سینما و تلویزیون تبیان

از میان فیلم های روی پرده سه مورد را زنان کارگردانی کرده اند: پوران درخشنده «زیر سقف دودی»، منیر قیدی «ویلایی ها» و ‌غزاله سلطانی«پرسه در حوالی من». این همزمانی فرصت مناسبی است تا از نگاه آمار و ارقام ، پرونده «کارگردان های زن سینمای ایران» را بررسی کنیم. فعال ترین، پرجایزه ترین، جوان ترین، مسن ترین کارگردان و آن ها که تنها یک فیلم ساخته اند، محور این گزراش را تشکیل می دهند. به ژانر مورد علاقه بانوان کارگردان و چند نکته دیگر هم رفته ایم.

پركارترین ها

تهمینه میلانی با ساخت 14 فیلم سینمایی پرکارترین کارگردان زن سینمای ما است.او اولین فیلمش «بچه های طلاق» را سال 68 ساخت و در سن 29 سالگی ساخت. بیشترین فاصله میان ساخته های او چهار سال است والبته تا حالا یک سال دو فیلم نساخته. پوران درخشنده و رخشان بنی اعتماد هر کدام 11 فیلم سینمایی کارگردانی کرده اند. رکورد کارگردان های جوان تر به نیکی کریمی با 4 فیلم تعلق دارد.

پرفروش ترین

«شهر موش ها» با 12 میلیارد 500 میلیون تومان موفق ترین فیلم در گیشه است که سال 93 اکران شد . سقف قیمت بلیت در این سال7هزار تومان بود. «آتش بس1» تهمینه میلانی اولین فیلم سینمای ایران است که وارد باشگاه میلیاردی شد. این اتفاق سال 85 افتاد و تا یکی دو سال پیش باشگاه میلیاردی برای فیلم ها افتخار بحساب می آمد.

پرجایزه ترین

رخشان بنی اعتماد پرافتخارترین کارگردان زن سینمای ایران درجشنواره های داخلی و خارجی است. فیلم های او 12 سیمرغ جشنواره فجر، 8 تندیس خانه سینما و 13 جایزه خارجی بدست آورده که مهمترینش شیر طلای ونیز برای فیلمنامه «قصه ها» است. بنی اعتماد برای کارگردانی «نرگس» سیمرغ گرفته و بخاطر کارگردانی «زیر پوست شهر» و «خون بازی» تندیس.

پرکارترین تهیه کننده

فرشته طائرپور پرکارترین تهیه کننده زن سینمای ما است که تا الان 12 فیلم تهیه کرده.  بخاطر علاقمندی شخصی اش بیشتر فیلم هایش با موضوع کودک ساخته شده اند: گلنار، پاتال و آرزوهای کوچک، مدرسه پیرمردها و نخودی. منیژه حکمت هم 9 فیلم تهیه کرده و 2 تای آن را خودش ساخته.

سریال سازترین

مرضیه برومند با ساخت 11 سریال گوی سبقت را از دیگر بانوان کارگردان ربوده. سریال های او دارای تنوع اند: عروسکی ، فانتزی، اجتماعی و کودکانه. «آرایشگاه زیبا» ، «همه بچه های من»  ، «خونه مادر بزرگه» ، «قصه‌های تابه‌تا » و «آب پریا» از جمله سریال های او هستند. پریسا بخت آور با «من یک مستاجرم»، «پشت کنکوری ها» و «یادداشت های کودکی» توانایی اش را در ساخت سریال های جذاب اثبات کرده.

سهم جایزه ها

سهم بازیگران فیلم های زنان 17 تندیس و سیمرغ از جشن خانه سینما و جشنواره فجر است ؛ باران کوثری برای «خون بازی» سیمرغ و تندیس گرفته ، گلاب آدینه بخاطر «روسری آبی» سیمرغ مکمل و برای «زیرپوست شهر » تندیس نقش یک زن بدست آورده است. مریلا زارعی برای«شیار 143» و «زیر سقف دودی» سیمرغ بلورین نقش اول گرفته و برای «دو زن» تندیس مکمل.  بهرام رادان و پانته آ بهرام برای «شمعی در باد» به ترتیب سیمرغ اصلی و مکمل را از آن خود کرده اند. افسر اسدی با «عبور از غبار» سیمرغ مکمل بدست آورده. شهاب حسینی سیمرغ اصلی را برای «سوپراستار» در کارنامه دارد. نیكی كریمی و گوهر خیراندیش به ترتیب تندیس نقش اول و دوم« واکنش پنجم» را به خانه برده اند؛ کریمی برای «دوزن» هم تندیس اصلی گرفته. رویا تیموریان برای «زندان زنان» برنده تندیس اصلی شده. شبنم مقدمی برای «نفس» و ثریا قاسمی بخاطر «ویلایی ها » سیمرغ مکمل بدست آورده اند.

سیمرغ مردمی

نرگس آبیار و پوران درخشنده موفق شده اند برای «شیار 143»و «هیس!دخترها فریاد نمی زنند» سیمرغ بهترین فیلم مردمی جشنواره فجر را به خانه ببرند.

تنوع ژانر

سهم فیلمسازان زن از هر ژانر چند فیلم است؟ فیلم هایی با موضوعات اجتماعی بیشترین سهم را دارند.

اجتماعی: 72 فیلم که پوران درخشنده با 11 فیلم پیشتاز است.

کودک: 9 فیلم که چهار تا را مرضیه برومند ساخته و دو فیلم را  نادره ترکمانی کارگردانی کرده است.

کمدی: 6 فیلم که موفق ترین آن را پریسا بخت آور ساخته است: دایره زنگی.

دفاع مقدس: 8 فیلم که «شیار 143 » نرگس آبیار و «گیلانه» رخشان بنی اعتماد موفق ترین آن است. «ویلایی ها» منیر قیدی و «دریاچه ماهی» مریم دوستی تازه ترین فیلم ها است و انیسه شاه حسینی با ساخت 4 فیلم رکورد را در اختیار دارد.

تك فیلمی ها

18 کارگردان داریم که یک بار موفق به ایستادن پشت دوربین فیلم سینمایی شده اند و البته احتمالا برخی از این نام ها دوباره فرصت ساخت فیلم پیدا کنند. درباره مهشید افشارزاده ، سهیلا گلستانی ، بهنوش صادقی و شهلا ریاحی در باکس بازیگرانی که کارگردان شده اند،توضیح داده ایم. در این بخش نام کارگردان های تک فیلمی، فیلم و سن شان موقع کارگردانی را ملاحظه می کنید.

آزیتا موگویی/ تراژدی44سال

منیر قیدی /ویلایی ها/ 44 سال

بهنوش صادقی/ خانه دیگری/ 43 سال

شالیزه عارفی پور/حیران/ 39 سال

یاسمین ملک نصر /درد مشترک / 39سال

پریسا بخت آور/دایره زنگی/ 35 سال

یلدا جبلی/ داره صبح میشه/ 34

مونا زندی حقیقی/ عصر جمعه/ 33 سال

مانلی شجاعی فرد / میگرن / 33 سال

فائزه عزیزخانی/ روز مبادا / 33

‌غزاله سلطانی /پرسه در حوالی من/ 32 سال

رقیه توکلی/ مادری/ 32 سال

مریم دوستی/دریاچه ماهی/30 سال

تارا اوتادی /پنج تا پنج/ 27 سال

بازیگرانی كه كارگردان شدند

علاوه بر شهلا ریاحی که بعد از بازیگری پشت یک فیلم سینمایی ایستاد و عنوان اولین کارگردان زن سینما را به خود اختصاص داد، پنج خانم بازیگر هم از جلوی دوربین به صندلی کارگردانی نقل مکان کرده اند.

نیكی كریمی

در چه سنی کارگردان شد؟33 سالگی

چه فیلم هایی ساخته؟ یک شب، چند روز بعد، سوت پایان و شیفت شب

چه جایگاهی دارد؟ پله پله پخته تر شده اما هنوز به  امضای کارگردانی ندارد و به عنوان بازیگر شناخته می شود.

مرضیه برومند

در چه سنی کارگردان شد؟34 مرضیه برومند (شهر موش ها

چه فیلم هایی ساخته: شهر موش ها 1 و 2 ، الو الو من جوجو ام و مربای شیرین

چه جایگاهی دارد؟ با بازی در نقش های کوتاه کارش را شروع کرد اما شهرتش را مدیون فیلم و سریال های کودکانه است و پیش عموم مردم به عنوان بازیگر شناخته نمی شود.

نگار آذربایجانی

در چه سنی کارگردان شد؟36سالگی

چه فیلم هایی ساخته؟ آینه های روبرو و  فصل نرگس

چه جایگاهی دارد؟ در مقام بازیگر به شهرت نرسید؛ با «آینه های روبرو» نوید استعدادی درخشان می داد ولی «فصل نرگس» برای او گام به عقب است.

مهشید افشارزاده

در چه سنی کارگردان شد؟48 سالگی

چه فیلم هایی ساخته؟ پنج ستاره

چه جایگاهی دارد؟ کارش را با بازیگری شروع کرد و برای «بای سیکل ران» کاندیدای سیمرغ مکمل شد. سال ها بعد فیلم ویدئویی «آغاز دوم» را کارگردانی کرد و «پنج ستاره» اولین سینمایی او محسوب می شود که اثری متوسط است. سریال «قهر و آشتی» را هم ساخته.

سهیلا گلستانی

در چه سنی کارگردان شد؟34 سالگی

چه فیلم هایی ساخته؟ دو

چه جایگاهی دارد؟ شهرتش را مدیون بازی در«وضعیت سفید» است.در جشنواره سی و سوم فجر در قامت کارگردان حضور داشت اما نتیجه «دو» نه به مذاق منتقدان خوش آمد و نه مخاطبان.

بهنوش صادقی

در چه سنی کارگردان شد43 سالگی

چه فیلم هایی ساخته؟ خانه دیگری

چه جایگاهی دارد؟ سال ها به عنوان بازیگر در تئاتر ، سینما و تلویزیون فعالیت داشته که از تجربیات سینمایی اش می توان «به همین سادگی» و «دوشیزه» را نام برد. سال پیش اولین فیلم بلندش را ساخت که برای کار اول نمره قبولی می گیرد.

میانگین سنی

جمع سن: میانگین سنی کارگردان های زن با محاسبه سن شان در زمان ساخت اولین فیلم به عدد 893 می رسد.

جوان ترین کارگردان: تارا اوتادی جوان ترین کارگردان است که موقع ساخت«پنج تا پنج» 27 ساله بود. تهمینه میلانی هم «بچه های طلاق» را در 29 سالگی ساخت.

مسن ترین کارگردان: فریال بهزاد وقتی«پرستوهای عاشق» را ساخت 55 سال سن داشت. انسیه شاه حسینی در سن 50 سالگی روی صندلی کارگردانی نخستین فیلمش «غروب شد بیا» نشست.

مشترک ترین سن: پنج کارگردان در سن 33 سالگی اولین فیلم بلندشان را ساخته اند: رخشان بنی اعتماد «خارج از محدوده»، نیكی كریمی«یك شب»، مونا زندی حقیقی«عصر جمعه»، مانلی شجاعی فرد«میگرن» و فائزه عزیزخانی«روز مبادا».چهار کارگردان هم در 35 سالگی پشت دوربین ایستاده اند: شهلا ریاحی«مرجان»، پریسا بخت آور«دایره زنگی»، پوران درخشنده «رابطه» و آیدا پناهنده «ناهید».

فعال ترین سن: 19 کارگردان بین سی تا چهل سالگی کارشان را استارت زدند.به 9 کارگردان 33 و 35 ساله این ها را اضافه کنید:شالیزه عارف پور(حیران) و یاسمین ملک نصر (درد مشترک) 39 سال، منیژه حكمت(زندان زنان) 38 سال، نگار آذربایجانی(آینه های روبرو ) و تینا پاکروان(خانوم) 36سال، مرضیه برومند (شهر موش ها )،یلدا جبلی( داره صبح میشه) و سهیلا گلستانی(دو) 34،‌غزاله سلطانی(پرسه در حوالی من) 32 سال و مریم دوستی (دریاچه ماهی) 30 سال.

چهل ساله ها: 6 کارگردان در دهه چهارم عمرشان سراغ کارگردانی رفته اند: مهشید افشارزاده (پنج ستاره) 48 سال، نادره ترکمانی (خاله سوسکه)،آزیتا موگویی(تراژدی)ومنیر قیدی (ویلایی ها) 44 سال،بهنوش صادقی(خانه دیگری) 43 ،زهرا مهستی بدیعی (حسنک) 42 سال و نرگس آبیار (اشیا از آنچه در آینه می‌بینید به شما نزدیکترند) 41 سال.

منبع: همشهری جوان/تبیان