راهکاری برای قدرتمند شدن نفس در برابر گناه
چه کنیم حالا که ان شاء الله از ماه با برکت رمضان پاک بیرون آمده ایم و ان شاء الله توبه مان پذیرفته شده است، بتوانیم دیگر سمت گناه نرویم؟
یکی از معضلاتی که همه ی ما آدم ها درگیرش هستیم گناه است. خیلی ازما هم دوست داریم که دیگر گناه نکنیم اما اراده مان هنوز خیلی قوی نیست که چنین اتفاقی برایمان بیفتد؛ به عبارتی نمی دانیم چگونه می توان به چنین شرایطی برسیم که اراده مان قوی شده و سمت گناه نرویم. در ادامه به نکاتی از لسان آیات و روایات و سخنان بزرگان در زمینه تقویت اراده و قدرتمند شدن نفس در برابر گناه می پردازیم ...
شارژش کن
همان طور که جسم انسان نیاز به غذا دارد، نفس انسان هم نیازمند تغذیه و شارژ شدن است. نکته ای که در این رابطه باید توجه شود این است که این تغذیه و شارژ کردن نفس باید استمرار داشته باشد و مرتبا انسان با آیات و روایات، تفکر و تعقل، هم نشینی با علما و داشتن استاد اخلاق درست نفس خود را در جهت صحیح تغذیه کند.
در مسیر تغذیه نفس این نکته را فراموش نکنیم که فضای زندگی باید محیط مناسب و پاک باشد؛ چرا که راحت ترین راه گناه نکردن، در محیط و فضای آلوده وارد نشدن در آب گناه مسموم کننده است. واقع شدن در فضای آلوده به گناه، مثل واقع شدن در محیطی آغشته به بیماری واگیر است و آثار مخرب آن اجتناب ناپذیر است.
لذا برای گناه نکردن دوری از گناه از ضروریات بسیار مهم بشمار می آید. مثلاً اگر در اتاقی، چند نفر در حال غیبت کردن هستند. تا زمانی که وارد آن اطاق نشده ایم از غیبت و آثار مخرب آن در امان هستیم. اما به محض ورود به آن مکان چه غیبت بکنیم چه بشنویم در هر صورت آلوده به گناه شده‌ایم.
امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) «طبع آدمی خوبی ها و بدی ها اخلاقی و رفتاری دیگران را از آن خود می کند. پس با خوبان معاشرت کنید تا از خوبان و پاکان به شمار آیید.»
خواندن کتب مختلف و شنیدن سخنرانی های بزرگان در زمینه آثار و شناخت گناهان می توانند بسیار کارساز باشند.
به آن نزدیک هم نشو
نکته دیگر در مسیر تقویت اراده که قرآن کریم هم به آن توجه کرده است، نه تنها گناه نکردن، بلکه به گناه نیز نزدیک نشویم؛ لا تقربوا الّزنا ... قرآن کریم نمی فرماید که این گناه را انجام ندهید، بلکه می فرماید به این گناه نزدیک نشوید ... باید نسبت به گناهان و محرمات الهی حریم نگه داشت .. اگر می دانیم در فلان محیط اگر برویم احتمال آن گناه است، به آن محیط و شرایط و موقعیت نباید نزدیک شویم ...
شرایط را تغییر بده
باید شرایط گناه را تغییر داد ؛ در روایتی زیبا داریم که پیامبر اکرم صلی الله و علیه وآله به معرفی نشانه های توبه می پردازند. در یکی از این نشانه ها می فرمایند: وَ مَنْ تَابَ وَ لَمْ یُغَیِّرْ رُفَقَاءَهُ فَلَیْسَ بِتَائِبٍ: كسی كه توبه می كند ولی رفقای نااهل خود را عوض نمی كند توبه واقعی نكرده است «وَ مَنْ تَابَ وَ لَمْ یُغَیِّرْ مَجْلِسَهُ وَ طَعَامَهُ فَلَیْسَ بِتَائِبٍ» یعنی كسی كه توبه كند ولی مجالس گناه خود را عوض نكند توبه واقعی نكرده است. در اینکه کسی می گوید من توبه کرد و می خواهم گناه را نکنم ولی دوستان، رفقا، شغل گناه آلود و کلا اسبابی که منجر به انجام گناه می شود را ترک نکند فایده ای ندارد و در حقیقت توبه اش بی اثر است ...
در مسیر تغذیه نفس این نکته را فراموش نکنیم که فضای زندگی باید محیط مناسب و پاک باشد؛ چرا که راحت ترین راه گناه نکردن، در محیط و فضای آلوده وارد نشدن در آب گناه مسموم کننده است. واقع شدن در فضای آلوده به گناه، مثل واقع شدن در محیطی آغشته به بیماری واگیر است و آثار مخرب آن اجتناب ناپذیر است.
این مورد، فاکتور اصلی و بسیار مهم است
در مسیر دور شدن از گناهان، دوری از دوستان و آشنایان و معاشرانی که اهل معصیت و گناه هستند، فاکتور بسیار بسیار مهمی است. در آموزه های دینی انسان به آئین و مرام همنشین خود خوانده شده است. شخصیت و موقعیت هر کس را از طریق همنشینانش می توان محک زد. بنابر این برای پرهیز از گناه و لغزش نباید با کسانی که گناه می پراکنند، معاشرت نمود بنا به گفته امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) «طبع آدمی خوبی ها و بدی ها اخلاقی و رفتاری دیگران را از آن خود می کند. پس با خوبان معاشرت کنید تا از خوبان و پاکان به شمار آیید.»
از ادعیه کمک بگیر
برخی از ادعیه ها مثل دعای کمیل یا بعضی اذکار در این مسیر بسیار راهگشا هستند؛ بعد از طلوع فجر ذکر یا فتّاح 70 مرتبه توصیه شده است؛ آثار بسیار زیادی برای این ذکر گفته شده اعم از رفع گرفتاری، بدبختی و مصیبت ها ، شرح صدر و قدرتمند شدن نفس در برابر گناه
چند توصیه ی کلیدی
یک) هیچ گناهی را کوچک نشمارید.
دو) در ابتدای روز با خدای متعال شرط کنید که گناه نکنید و در طول روز مراقب اعمال و رفتار خود باشید و در پایان روز از خویش حساب بکشید. اگر از عملکرد خویش راضی بودید، خدای را شکر گویید و در صورتی که راضی نبودید، بر خویش سخت بگیرید.
سه) بدانید که همواره در محضر خدای بزرگ هستید ، او بر سراسر وجود شما اشراف دارد و از ظاهر و باطن شما آگاه است.
چهار) از خداوند با دعا و نیایش استعانت و استمداد بجویید، زیرا که خود فرمود: اگر فضل و رحمت خدا بر شما نبود هیچ کدام به فضیلت و تزکیه روی نمی آوردید. (نور، آیه 21)
برخی از ادعیه ها مثل دعای کمیل یا بعضی اذکار در این مسیر بسیار راهگشا هستند؛ بعد از طلوع فجر ذکر یا فتّاح 70 مرتبه توصیه شده است؛ آثار بسیار زیادی برای این ذکر گفته شده اعم از رفع گرفتاری، بدبختی و مصیبت ها، شرح صدر و قدرتمند شدن نفس در برابر گناه
پنج) اعمال و عادات نیکو را جایگزین رفتار ناپسند نمایید; مانند شرکت دائمی در نماز جماعت، نماز شب، زیارت اهل قبور و دعا. قرآن کریم می فرماید: خوبی ها سرانجام میدان را بر بدی ها تنگ خواهد کرد و آنها را از بین خواهد برد. (هود، آیه 114)
شش) مطالعه پیرامون زندگی پارسایان و زاهدان و مطالعه کتب اخلاقی را فراموش نکنید.
کلام آخر
در پایان توجه همه عزیزان را به این روایت جلب می کنم:
امام علی (علیه السلام) می فرمایند: «اکره نفسک علی الفضائل فان الرذائل انت مطبوع علیها» با سعی و مجاهدت فضایل اخلاقی را به نفس سرکش خود تحمیل کن، زیرا خواهش طبیعی بشر بر شهوات و رذایل اخلاقی است.منابع:
بیانات استاد محمدی در رابطه با توبه
سایت پرسمان اخلاقی
