پشت کردن ترامپ به زمین
بی‌گمان اظهارات وزیر خارجه سابق آمریکا درباره تصمیم «دونالد ترامپ» به خروج از معاهده پاریس که گفته بود، «دنیا نمی‌داند، به این تصمیم بخندد یا بگرید» رساترین توصیف درباره حماقت جدید رئیس جمهور آمریکا باشد.
قریب به دو هفته پیش برابر با یازدهم خرداد «دونالد ترامپ»، رئیس جمهوری آمریکا اعلام کرد که کشور متبوعش از «معاهده آب و هوایی پاریس» (Paris climate accord) خارج می‌شود، اقدامی که با اعتراض‌های بسیاری هم در عرصه بین الملل و هم در داخل آمریکا مواجه شد، برای درک بهتر موضوع لازم به نظر می‌رسد، در ابتدا تعریفی از معاهده آب و هوایی پاریس داشته باشیم.
معاهده آب و هوایی پاریس
در ماه دسامبر سال 2015 میلادی 195 کشور جهان در پایان نشستی در پاریس، کنوانسیون سازمان ملل درباره مقابله با تغییرات اقلیمی – موسوم به پیمان پاریس – را با هدف تلاش در راستای کاهش میزان آلودگی ناشی از گازهای گلخانه‌ای امضا کردند.
براساس این پیمان، میزان تولید گازهای کربنی باید در حدی باشد که گرمای زمین تا سال 2050 میلادی بیشتر از 2 درجه افزایش نیابد. از جمله راه‌حل‌های مهمی که برای دستیابی این هدف ارائه گردید، جلوگیری از رشد مصرف سوخت‌های فسیلی از جمله در زمینه حمل و نقل بود.
از آنجا که آمریکا از مهمترین مصرف‌کنندگان عمده سوخت فسیلی در جهان به ویژه در حوزه حمل و نقل شمرده می‌شود، لذا بیش از هر کشور دیگری ملزم به اجرای توافق و وضع قوانین و ضوابطی در استفاده از این نوع از سوخت بود.
اما برخی از سیاستمداران آمریکا پایبندی کشورشان به چنین تعهدات بین المللی برای مقابله با گرم شدن دمای زمین را رد و حتی شماری از آنان ارتباط مصرف سوخت فسیلی با گرم شدن دمای زمین را زیر سوال برده و صحت آن را رد کرده‌اند.
این موضوع پیش زمینه آن شد تا دونالد ترامپ هفته گذشته در پیامی از کاخ سفید با ادعای اینکه وظیفه وی محافظت از آمریکا و مردم این کشور است و در راستای عمل به این وظیفه، خود را ملزم می‌بیند، خروج کشورش از معاهده پاریس را اعلام کند.
ترامپ با بیان اینکه این معاهده به ضرر اقتصاد و مردم آمریکاست، تاکید کرد که مذاکره برای یک معاهده جدید را آغاز خواهد کرد. وی پیشتر در جریان نشست سران گروه هفت کشور صنعتی پیشرفته جهان در ایتالیا گفته بود که پس از بازگشت به کشورش درباره موضع آمریکا در قبال این پیمان «که آن را یک شوخی توصیف کرده بود»، تصمیم‌گیری خواهد کرد.
وزیر خارجه پیشین آمریکا که خود از فعالان حوزه محیط زیست است، در بخش دیگری از این مصاحبه گفته بود: «این یکی از خودخواهانه‌ترین و بی‌خردانه‌ترین گامی است که در تمام طول عمرم شاهد آن بوده‌ام».
به این ترتیب و با اعلام دونالد ترامپ، آمریکا به عنوان قدرت اول اقتصادی دنیا و دومین تولید کننده بزرگ گازهای گلخانه‌ای پس از چین، این توافق را زیرپا گذاشته و با خروج از آن در عمل تلاش‌های جامعه جهانی برای مبارزه با پدیده گرم شدن زمین را نادیده گرفت، اقدامی که با توجه به روحیات منفعت طلبانه و شخصیت تاجرمآبانه دونالد ترامپ، امری قابل پیش بینی بود.
در واقع، رئیس جمهوری آمریکا از همان روزهای نخست تبلیغات و رقابت‌های انتخاباتی ریاست جمهوری خود بخشی از وعده‌هایش را به خروج از پیمان آب و هوایی پاریس که اعتقاد داشت به زیان اقتصاد آمریکاست، اختصاص داده بود.
ترامپ بر این باور است، امضای توافق پاریس و حضور آمریکا در آن، به تولید داخلی این کشور تا سال 2025 میلادی زیان سه تریلیون دلاری وارده کرده و حدود 2 میلیون 700 هزار فرصت شغلی را از بین خواهد برد.
بر این اساس، کارشناسان تصمیم ترامپ مبنی بر خروج از این پیمان آب و هوایی پاریس را جز منفعت طلبی و سودجویی وی ارزیابی نمی‌کنند و تاکید دارند، رئیس جمهوری جدید آمریکا برخلاف سلف خود «باراک اوباما» رویکرد واگرایی در قبال اتحادیه اروپا اتخاذ کرده است، در حالی‌که طی هشت سال حکومت دموکرات‌ها همگرایی بسیاری بر مناسبات اتحادیه و کاخ سفید حکمفرما بود.
پیامدهای خروج آمریکا از معاهده آب و هوای پاریس
همانگونه که گفته شد، اعلام خروج آمریکا از پیمان پاریس، با اعتراض‌های گسترده‌ای از دولتمردان کشورهای مختلف گرفته تا جنبش‌های محیط زیستی مواجه شد و معترضان این اقدام ترامپ را نشانه بی‌مسئولیتی واشنگتن در قبال بحران‌های بین المللی و تعامل غیر انسانی رئیس جمهوری این کشور با قضایا و مسائل جامعه جهانی ارزیابی کردند.
«دیون تربلانش»، مدیر دفتر پژوهش‌های آب و هوایی سازمان جهانی هواشناسی وابسته به سازمان ملل نیز تصریح کرد: خروج آمریکا از پیمان پاریس، تا پایان قرن 21 3/. درجه به حرارت زمین می‌افزاید.
در عرصه داخلی نیز این اقدام ترامپ با انتقادات گسترده آمریکایی‌ها مواجه شد. «جان کری»، وزیر امور خارجه سابق آمریکا در مصاحبه با شبکه تلویزیونی «سی ان ان» در واکنش به این گفته ترامپ که گفته بود، «گرم شدن هوا یک حقه بازی چینی برای لطمه زدن به تولید ملی آمریکاست»، گفت: «دنیا نمی‌داند، به رئیس جمهور آمریکا که نمی‌داند، درباره تغییر آب وهوا چه می گوید، بخندد یا بگرید».
وزیر خارجه پیشین آمریکا که خود از فعالان حوزه محیط زیست است، در بخش دیگری از این مصاحبه گفته بود: «این یکی از خودخواهانه‌ترین و بی‌خردانه‌ترین گامی است که در تمام طول عمرم شاهد آن بوده‌ام».
از سوی دیگر، نتایج جدیدترین نظرسنجی خبرگزاری رویترز نشان می‌دهد، بیشتر آمریکایی‌ها ضمن مخالفت با خروج از معاهده پاریس، معتقدند که دولت این کشور باید موضعی جدی و قاطع برای مبارزه با تغییرات آب وهوایی اتخاذ کند.
در این نظرسنجی که از تاریخ 2 تا 4 ژوئن انجام شد، 72 درصد شرکت‌کنندگان با ابراز نگرانی از افزایش تولید گازهای گلخانه‌ای اعلام کردند، آمریکا باید اقدامی تهاجمی و سریع برای کاهش روند گرمایش زمین انجام دهد. از این تعداد 68 درصد آمریکا را بهترین گزینه برای مقابله با این بحران معرفی کرده‌اند.
چون آمریکایی‌ها به خوبی می‌دانند، پیامدهای ناگوار عدم همکاری جهانی در حوزه محیط زیست، مانند گرم شدن کره زمین، سوراخ شدن لایه اوزون، آب شدن یخچال‌های قطبی و غیره، جدا از وقوع بلایای گوناگون، سلامت بشر را به خطر خواهد انداخت، خطری که دامان آنها و کشورشان را نیز خواهد گرفت.
باید به این موضوع نیز توجه داشت، علیرغم اعلام ترامپ، به دلیل قوانین و سازوکارهای موجود آمریکا به این زودی نمی‌تواند از پیمان پاریس خارج شود و محقق شدن این خواسته دست کم به سال 2020 میلادی موکول می‌شود و تا آن زمان آمریکا باید به تعهدات خود پایبند باشد که از بی‌اطلاعی ترامپ و مشاورانش به مسائل بین المللی و پیمان‌های جهانی حکایت دارد.
بسیاری از محافل بین المللی تاکید می‌کنند، یکی از مهمترین پیامدهای استمرار پافشاری ترامپ بر خواسته‌های نامتعارفش موجب انزوای بین المللی آمریکا خواهد شد و در چنین شرایطی باید منتظر کنار زدن این کشور به عنوان ابر قدرت جهانی و ظهور قدرت‌های جدید مانند چین و روسیه و اتحادیه اروپا به جای این کشور باشیم.
