سرگذشت سینما در دولت یازدهم

حال سینما در دولت تدبیر و امید بهتر شد یا بدتر؟ در این چهار سال چه اتفاقات مهمی رخ داد؟ فروش گیشه چقدر بود؟ چه جوایز مهمی در عرصه جهانی کسب کردیم؟ چه استعدادهایی ظهور کردند؟ این گزارش حاوی اطلاعات مفیدی برای علاقمندان سینما است.

اقدامات

بازگشایی خانه سینما : پر سر و صدا ترین اقدام مسئولان سینمایی دولت یازدهم شكستن قفل خانه سینما در تاریخ 21 شهریور 92 است. این خانه با تلاش جواد شمقدری رئیس سازمان سینمایی دولت دهم پلمب شده بود.

راه اندازی گروه هنر و تجربه:‌ از نخستین طرح های رئیس سابق سازمان سینمایی بود كه برغم انتقادهای فراوان همچنان فعال است. گروه هنر و تجربه فرصتی است برای نمایش فیلم های خاص و همچنین قدیمی. ایرادهایش برطرف نشود، بودن و نبودش به چشم نمی آید.

حذف شورای عالی سینما : مهم ترین اقدام مسئولان سینمایی دولت دهم بود اما مورد توجه جانشینان آن ها در دولت یازدهم قرار نگرفت و به بایگانی رفت. وجاهت این شورا حضور رئیس جمهور در آن بود.

تاسیس مدرسه ملی سینما : از سال 93 این مدرسه راه افتاد و هدفش‌ پرورش سینماگر است. خروجی اش اما هنوز به چشم نیامده.

جدایی بخش جهانی فجر: از دومین سال دولت یازدهم این ایده اجرایی شد اما مخالفانی سرسخت دارد. برگزاری بخش جهانی فجر به شكل مجزا هویت جشنواره را مخدوش كرده و چه بسا كلا برچیده شود.

راه اندازی سینما سیار : این طرح سال 95 كلید خورد و هدف آن نمایش فیلم برای مناطق فاقد سینما است كه ادامه نیافت.

دیجیتالی شدن سینماها : این اتفاق باعث شد 93 سینمای كشور صاحب تجهیزات روز شود و دغدغه نمایش سنتی از بین برود.

رفع توقیفی ها

پر سر و صدا ترین فیلم توقیفی دولت دهم که توسط مسئولان سینمایی دولت تدبیر و امید رفع توقیف شد«پاداش»کمال تبریزی است . این فیلم پس از هفت سال و با 15 دقیقه ممیزی با نام «از رئیس جمهور پاداش نگیرید» روی پرده رفت. بقیه رفع توقیفی ها این ها هستند: قصه ها رخشان بنی اعتماد، خواب تلخ محسن امیریوسفی،نهنگ عنبر سامان مقدم ، گس کیارش اسدزاده ، تابو خسرو معصومی، استراحت مطلق عبدالرضا کاهانی،نقش نگار علی عطشانی،این یک رویا نیست محمود غفاری، ماهی و گربه ، اشکان،انگشتر متبرک و چند داستان دیگر شهرام مکری ،زادبوم ابوالحسن داودی که البته هنوز اکران نشده است.

توقیفی ها

آمار فیلم های توقیفی در دولت یازدهم کم نیست. «عصبانی نیستم» رضا درمیشیان نخستین فیلمی است که به بایگانی رفت. یک سال بعد «خانه دختر» شهرام شاه حسینی به این سرنوشت گرفتار شد. عبدالرضا كاهانی با دو فیلم رکورددار توقیف است:«ارادتمند؛ نازنین، بهاره، تینا» و «وقت داریم حالا». سال پیش «کاناپه» کیانوش عیاری و «هجوم» شهرام مکری هم وارد لیست ممنوعه شدند.«شیفتگی» علی زمانی عصمتی  هم جزو فیلم های توقیفی است.

از پرده پایین آمده ها

عدم حمایت از فیلم های روی پرده بدتر از توقیف است. مسئولان سینمایی دولت یازدهم پروانه نمایش سه فیلم را صادر کردند اما نتوانستند از آن ها حمایت کنند. «خانه پدری» سال 93  در گروه هنر و تجربه برای مخاطبان بالای 16 سال اکران شد و بعد از دو روز به خاطر فشار بیرونی مجددا توقیف شد. سال 94 «رستاخیز» در حالی كه اعلام شد مجوزهای شرعی را داراست ، تنها یك روز فرصت اكران در روز ۲۴ تیر بدست آورد. ماجرای «50 كیلو آلبالو» كمی متفاوت است. به فیلم مانی حقیقی اعتراض های فراوانی شد اما فیلم سه ماه روی اكران ماند. در نهایت علی جنتی وقت ارشاد خواستار توقیف آن شد.

بلاتكلیف ها

روزی که حجت الله ایوبی رئیس سازمان سینمایی شده، 11 فیلم توسط دولت قبل مهر توقیف خورده بودند. او تکلیف این آثار را روشن نکرد و جانشینش محمد مهدی حیدریان همچنان مشغول سبک سنگین کردن وضعیت آن ها است: خیابان‌های آرام کمال تبریزی، گزارش یک جشن ابراهیم حاتمی کیا، صد سال به این سال‌ها سامان مقدم،خرس خسرو معصومی، آشغال‌های دوست داشتنی محسن امیر یوسفی، پریناز بهرام بهرامیان ، بلوک 9، خروجی 2 علیرضا امینی، سپید و سیاه قاسم جعفری، یك خانواده محترم مسعود بخشی،مادر قلب اتمی و مهمونی کامی علی احمد زاده. در این میان بر تداوم توقیف برخی فیلم ها اشتراک نظر وجود دارد اما مسئولان سینمایی ترجیح داده اند اظهار نظر نکنند. «لاله» اسی نیک نژاد پروژه پرخرجی است که جواد شمقدری روی دست دولت بعد گذاشت و نیمه کاره رها است.

فروش کل گیشه

سینمای ایران در دهه اخیر گیشه متوسط رو به پایانی داشته است. حتی سال 92 و 93 عنوان ورشکسته برایش به کار می رفت اما در سال 94 و 95 رونق به سالن ها بازگشت و فروش فیلم ها به رقم خیره کننده 318 میلیارد و 300 میلیون رسید.

1392

فروش کل: 37 میلیارد و 400 میلیون تومان

سقف قیمت بلیت:6 هزارتومان

تعداد فیلم‌های اکران شده: 58 فیلم

پنج فیلم پرفروش سال:

رسوایی/ مسعود ده نمکی: 6 میلیارد تومان

هیس دخترها فریاد نمی زنند/ پوران درخشنده : 4 میلیارد و 500 میلیون تومان

گذشته /اصغر فرهادی:  2 میلیارد و 300 میلیون تومان

حوض نقاشی/مازیار میری : 2 میلیارد تومان

تهران 1500 / بهرام عظیمی با فروش 1 میلیارد و 800 میلیون تومان

1393

فروش كل: 34 میلیارد و 900 میلیون تومان

سقف قیمت بلیت: 7هزار تومان

تعداد فیلم‌های اکران شده: 56 فیلم

پنج فیلم پرفروش سال:

شهر موش‌ها2 /مرضیه برومند :12 میلیارد تومان

طبقه حساس/کمال تبریزی:  6 میلیارد و 500 میلیون تومان

معراجی‌ها/مسعود ده نمکی: 5 میلیارد و 500 میلیون تومان

آتش بس2/تهمینه میلانی: 5 میلیارد تومان

ردکارپت/رضا عطاران: 3 میلیارد و 900 میلیون تومان

1394

فروش كل: 70 میلیارد

سقف قیمت بلیت: 8 هزار تومان

تعداد فیلم‌های اکران شده: ۶۰ فیلم

پنج فیلم پرفروش سال:

محمد رسول الله(ص) / مجید مجیدی: 14 میلیارد و 500 میلیون تومان

نهنگ عنبر / سامان مقدم:7 میلیارد تومان

ایران برگر / مسعود جعفری جوزانی: 4 میلیارد و 500 میلیون تومان

در مدت معلوم / وحید امیرخانی: 3 میلیارد و 800 میلیون تومان

گینس/ محسن تنابنده: 3 میلیارد و 100 میلیون تومان

1395

فروش كل: 176 میلیارد تومان

سقف قیمت بلیت: 10 هزار تومان

تعداد فیلم‌های اکران شده: 60

پنج فیلم پرفروش سال:

فروشنده/اصغر فرهادی: 16 میلیارد و 105 میلیون تومان

من سالوادور نیستم/منوچهر هادی: 15 میلیارد و 705 میلیون تومان

50 کیلو آلبالو/مانی حقیقی 14 میلیارد و 809 میلیون تومان

سلام بمبئی/قربان محمد پور 14 میلیارد و 400 میلیون تومان

ابد ویك روز/سعید روستایی 11 میلیارد و 700 میلیون تومان

كارگردان ها

اگر سخت گیری را کنار می گذاشتیم تعداد کارگردان هایی که در چهار سال گذشته خودی نشان داده اند بیشتر می شد. در دولت یازدهم استعداد  18 کارگردان به چشم آمد و تحسین ها را بر انگیخت.

جشنواره 32 :‌ جمشید محمودی چند متر مکعب عشق، نیما جاویدی  ملبورن

جشنواره 33 : وحید جلیلوندچهارشنبه ۱۹ اردیبهشت، حمیدرضا قطبی جامه دران، بهتاش صناعی‌ها  احتمال باران اسیدی، آیدا پناهنده  ناهید،صفی یزدانیان در دنیای تو ساعت چند است؟

جشنواره 34: سعید روستایی  ابد و یک روز ، محمد حسین مهدویان ایستاده در غبار ،احسان بیگلری برادرم خسرو ، مجید توکلی متولد ۶۵ ، سهیل بیرقی من

جشنواره 35: ابراهیم ایرج‌زاده  تابستان داغ، پیمان قاسم‌خانی خوب، بد، جلف، اصغر یوسفی‌نژادخانه (اِو) ، منیر قیدی ویلایی‌ها ، کاوه صباغ‌زاده ایتالیا ایتالیا

مهم ترین افتخارات جهانی

سابقه جوایز جهانی سینمای ایران به چندین دهه قبل باز می گردد. کمتر دوره ای سراغ داریم که فیلم های ایرانی دست خالی از جشنواره ها بازگشته باشند. در فواصل سال 92 تا 95 اما دو جایزه کن و اسکار بدست آمده و این چهار سال را در تاریخ سینمای کشورمان ویژه کرده است. مهم ترین جوایز سال های اخیر را مرور کرده ایم:

1392

«گذشته» اصغر فرهادی در بیش از بیست جشنواره به نمایش در آمد و جوایز متعددی از جمله جایزه بهترین بازیگر زن و كلیسای جهانی جشنواره فیلم كن را بدست آورد. ارزشمندترین جایزه «ماهی و گربه» جایزه ویژه بخش افق‌های جشنواره فیلم ونیز است.

1393

در این سال سهم سینمای ایران از جشنواره های جهانی زیاد بود اما مهم ترین جایزه را نیما جاویدی و رخشان بنی اعتماد از جشنواره آسیا پاسیفیك گرفتند.اولی جایزه بهترین فیلمنامه‌ و دومی جایزه ویژه. انتصاب لیلا حاتمی به عنوان داور جشنواره كن ، اصغر فرهادی به عنوان رئیس هیات داوران جشنواره آسیا پاسیفیك و تهمینه میلانی به عنوان رییس هیات داوران جشنواره فیلم اربیل اتفاقات مهم سینمای ما در سطح جهانی است.

1394

در این سال زیاد جایزه نصیب سینمای ایران شد اما اهمیت جشنواره ها آن قدر نیست که بتوان به این جوایز اتکا کرد.

1395

چه بسا جوایز سال 95 حالاحالاها تکرارنشود. «فروشنده» جایزه بهترین فیلمنامه جشنواره کن گرفت و شهاب حسینی بهترین بازیگر شد. دومین اسکار غیر انگلیسی زبان هم سال گذشته توسط فرهادی به ویترین افتخارات سینمای ایران افزوده شد. فرهاد اصلانی و فیلم «دختر» هم جوایز زیادی درو کردند از جمله از جشنواره فیلم مسكو ،فیلم گوا، بلژیك و...

منابع: همشهری جوان/هفت صبح/تبیان