تبیان، دستیار زندگی

داستان انتظار

بازخوانی انتظار در چهار فیلم سینمایی مطرح
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

داستان انتظار

بازخوانی انتظار در چهار فیلم مطرح سینمایی

گره خوردن مفهوم انتظار با باورهای دینی و فرهنگی ما سبب شده سینما هم از قابلیت اثرگذار انتظار برای وجه دراماتیک داستان بهره ببرد و در به تصویر کشیدن آن تلاش کند. 

زهرا فرآورده- بخش سینما تلویزیون تبیان
انتظار سینمایی

وقتی سراغ فیلم هایی که داستان اصلی آن روایتگر انتظار است می رویم، آنچه بیشتر از سایر موضوعات خودنمایی می کند فیلم هایی است که به وقایع جنگ تحمیلی پرداختند. اگر به شکل موردی نگاه کنیم تقریبا تمام فیلم های ژانر دفاع مقدس با درونمایه ای از انتظار همراه بودند. 

واژه انتظار بیشتر از هر موضوعی با ظهور منجی و رسیدن به آرامش گره خورده است. رهایی از رنج ها و سرگردانی نقطه طلایی پایان انتظار است که متناسب با هر موضوعی فرجامی متفاوت دارد. فرازو نشیب‌های تاریخی سبب شده این واژه در فرهنگ دینی و ملی ما ورود کند و در برهه های مختلف این انتظار بنا بر شرایط اجتماعی و فرهنگی بروز داشته باشد. در میان این اتفاقات، دفاع مقدس پررنگ ترین و مهم ترین گزاره ای است که مفهوم انتظار را در شکل های مختلف به نمایش گذاشته و از دل هزاران داستان و واقعه ای که در جریان جنگ تحمیلی اتفاق افتاده تصویرهایی بجا مانده که هرکدام یادآور انتظار برای رسیدن به عزیزی است از یک خانواده. انتظارهایی که بعضی وصل نقطه پایانشان شد و برای عده ای انتظار بدون هیچ خبری به درازا کشید. 

نامحدود بودن معنای انتظار که پایان آن را غیرقابل پیش‌بینی می کند گاهی با بی قراری همراه است، گاهی تجلی صبر و مقاومت می شود و ... . از آنجا که سینما برای جذابیت و کشش داستان گویی نیازمند بهانه هایی است تا این دو اصل را تضمین کند، روایت داستان انتظارِ شخصیت های مختلف فرصت خوبی برای همراهی مخاطب است.   

«وصل نیکان»، «کیمیا»، «بیداری رویاها»، «دست های خالی»، «اروند» و .... از جمله فیلم هایی هستند که هرکدام در دل داستان از یک انتظار برای رسیدن در موقعیتی متفاوت صحبت می کنند. انتظاری که با رفت و برگشت های رزمندگان به مناطق عملیاتی گره خورده است. در این گزارش سراغ چند فیلمی رفتیم که خط اصلی داستان و سیری که طی می کنند تماما بر اساس انتظار شکل گرفته؛ پدر، مادر و خواهر شخصیت هایی هستند که در هریک از این داستان ها انتظارشان نمایش داده شده:

بوی پیراهن یوسف/ ابراهیم حاتمی کیا

نوع انتظار: پدر و فرزند/ خواهر و برادر 

داستان انتظار: داستان مربوط به بازگشت اسرا است. زمانی که انتظار خانواده های زیادی با آمدن یا دریافت خبری از فرزندشان به پایان می رسد. دایی غفور راننده تاکسی فرودگاه است، او‌ با وجود همه مدارکی که ثابت می کند پسرش یوسف در جنگ شهید شده، هنوز فکر می کند او زنده است. دایی غفور در فرودگاه با دختر جوانی به نام شیرین آشنا می شود که برای یافتن برادرش خسرو که در جنگ گم شده از اروپا به ایران آمده... یکی از آزادگان که در زندان با خسرو،‌ برادر شیرین بوده و به ایران بازگشته، با شیرین تماس می گیرد، شیرین و دایی غفور به دیدن او می روند و آزاده به آنها می گوید که خسرو سالم است و به زودی بازمی گردد. اما پنهانی به دایی غفور می گوید که نتوانسته حقیقت را به شیرین بگوید، زیرا خسرو در جریان یک اعتصاب در اردوگاه اعدام شده است...

فرجام انتظار: شیرین در تدارک آمدن برادرش است که از حقیقت آگاه می شود. اما همزمان خبری از بازگشت خسرو می رسد. دایی غفور و شیرین شبانه به سمت قصر شیرین حرکت می کنند. هنگامی که شیرین در میان آزادگان به دنبال خسرو می گردد، ناباورانه یوسف را می بیند.

بوسیدن روی ماه/ همایون اسعدیان

نوع انتظار: مادر و فرزند 

داستان انتظار: شخصیت های اصلی داستان مادران شهدا هستند. احترام سادات و فروغ خانم دو دوست هستند که در همسایگی هم زندگی می کنند، پسر هردو از رزمندگان دوران جنگ بودند که به شهادت رسیدند و هر دو  سال‌هاست در انتظار بازگشت فرزندانشان به سر می برند. رابطه میان این دو مادر شهید که دغدغه ای مشترک دارند پیوندی عاطفی میانشان ایجاد کرده.

فرجام انتظار: بعد از 20 سال پیکر فرزند احترام سادات برگردد. او بخاطر بیماری فروغ سعی می کند مسوولین بنیاد شهید را مجاب کند تا جنازه پسرش را به جای پسر او معرفی کنند. 

شیار 143/ نرگس آبیار

نوع انتظار: مادر و فرزند

داستان انتظار: مادری با نام مش الفت پسرش به جبهه رفته. او در نبود پسرش روزهای سختی را سپری می کند. مش الفت که نمی داند پسرش اسیر شده یا به شهادت رسیده؛ بی خبری از فرزندش او را بی تاب کرده است. شروع فیلم رابطه صمیمی و وابستگی که میان الفت و پسرش وجود دارد را نشان می دهد که این رابطه صمیمی سختی انتظار الفت را بهتر القا می کند.

فرجام انتظار: الفت که تمام زندگی اش در انتظار رسیدن خبری از پسرش سپری می شود بالاخره خبری از آمدن فرزندش می رسد، الفت همراه دخترش برای اطمینان از صحت خبر به بنیاد شهید می روند. دیدار با پیکر فرزند شهیدش پایان انتظار الفت است.

 ویلایی ها/ منیر قیدی

نوع انتظار: مادر و فرزند/ زن و شوهر/ فرزند و پدر

داستان انتظار: ویلایی ها درباره همسران فرماندهان و رزمندگانی است که در خانه هایی نزدیک به مناطق جنگی ساکن شدند. زنانی که بنا بر موقعیتی که بخاطر جنگ در آن قرار گرفتند در یک انتظار مشترک به سر می برند. در کنار این همسران و مادران فرزندان هم حضور دارند. با اینکه همه انتظاری مشترک را تجربه می کنند اما فرجام این انتظار برای هرکدام متفاوت است.  

فرجام انتظار: از آنجا که ویلایی ها روایت خانواده هایی است که شرایط متفاوتی را تجریه می کنند برای بعضی از شخصیت ها وصل پایان انتظار است و برای تعدادی همچنان ادامه پیدا می کند. در طول داستان ساکنان خانه های ویلایی با هر بار رسیدن پیکی که مسئول خبررسانی از جبهه است این انتظار را به نمایش می گذارند.