آشنایی با وسایلِ چرمدوزی سنتی
این روزها انجام کارهای هنری از علاقهمندیهای هر بانوی ایرانی بهحساب میآید اما در این میان، کار با چرم و ساختِ وسایلِ چرمی از اقبالِ ویژهای برخوردار بوده که در مقالهی زیر قصد داریم شمارا با ابزارآلات اولیهی کار چرم آشنا کنیم تا راهنمای شمایی باشیم که دوست دارید این هنر زیبا را به خانههایتان ببرید.
ملیکا مشتاقی - بخش خانواده ایرانی تبیان
این روزها انجام کارهای هنری از علاقهمندیهای هر بانوی ایرانی بهحساب میآید، علاوه بر این برخی افراد هستند که از طریقِ کارهای دستیِ هنری درآمدِ خوبی دارند و از این راه کمکخرج خانواده شدهاند و در مواردی هم شاهد بودیم که افرادی از طریقِ فروشِ کاردستیهای زیبا و باکیفیت خود بار اقتصادیِ خانواده را به دوش میکشند و بهقولمعروف نان بازوی خودشان را میخورند. اما در این میان، کار با چرم و ساختِ وسایلِ چرمی از اقبالِ ویژهای برخوردار بوده که در مقالهی زیر قصد داریم شمارا با ابزارآلات اولیهی کار چرم آشنا کنیم تا راهنمای شمایی باشیم که دوست دارید این هنر زیبا را به خانههایتان ببرید.
همانطور که در عکس بالا مشاهده میکنید، ابزارِ اولیهی کار با چرم از ملزوماتِ پیچیدهای تشکیل نشده، فقط کافی ست با این ابزار آشنا باشید تا بهراحتی از هر فروشگاهِ فروشِ ابزار و یراق چرمی در شهرِ خود تهیه و در خانه و با دستهای خودتان
چرمهای گاوی از ضخامت بیشتری نسبت به چرمهای بزی برخوردار هستند و برای ساخت کیفهای بزرگ، چمدانها، کیفهای سامسونت، کفشهای زمستانی و مردانه بهکاربرده میشوند، و چرمهای بزی که ضخامتِ کمتری دارند برای ساخت کیفهای کوچک، کیفِ پول، کفشهای زنانه ،کفشکهای زمستانی، رویهی مبل، رومیزی، پادری، لباس، کلاه، دستکش و ... کاربردِ بهتری دارند.
شروع به کارکنید.
اولین و مهمترین ابزار کار با چرم، خودِ چرم است، که این روزها بهصورت طبیعی و مصنوعی در انواع، رنگها و نقشهای متنوع وجود دارد که برای کار در خانه از دو نوع گاوی و بزی بیشترین استفاده را میشود. شما برای کار با چرم طبیعی باید بدانید که به چرمِ گاوی نیاز دارید یا بزی و ازاینبین باید مطمئن باشید چرمِ اشبالت میخواهید یا خیر.
در ادامه شمارا با انواعِ چرم طبیعی آشنا خواهیم کرد.
چرمهای گاوی از ضخامت بیشتری نسبت به چرمهای بزی برخوردار هستند و برای ساخت کیفهای بزرگ، چمدانها، کیفهای سامسونت، کفشهای زمستانی و مردانه بهکاربرده میشوند، و چرمهای بزی که ضخامتِ کمتری دارند برای ساخت کیفهای کوچک، کیفِ پول، کفشهای زنانه ،کفشکهای زمستانی، رویهی مبل، رومیزی، پادری، لباس، کلاه، دستکش و ... کاربردِ بهتری دارند. باید توجه داشت آنچه اینجا گفته میشود برای کار با دست مدنظر است، چراکه در چرمدوزی صنعتی با استفاده از ماشینآلات مخصوص انواع چرم را برای هر منظوری آماده میکنند، اما ازآنجاکه در چرمدوزی سنتی فقط از دستانِ هنرمندِ شما استفاده میشود، محدودیتهایی وجود دارد که برای رسیدن به نتیجهی مطلوب نباید نادیده گرفته شود. به چرمهای براق اصطلاحاً چرمِ آنالین گفته میشود و به چرمهایی که سطحِ تقریباً جیر مانندی دارند چرمِ اشبالت میگوییم و بنا بر سلیقهی شما هرکدام این دو نوع قابلاستفاده است.
بعد از چرم مهمترین ابزار، "الگو" است. شما باید الگوی چیزی که میخواهید بسازید را داشته باشید. امروزه الگوهای آماده، کارِ چرمدوزان سنتی را راحتتر کرده است که از فروشگاههای فروشِ ابزار و یراق چرم قابل تهیه است. اما اگر دوست داشتید محصولِ موردنظر را خودتان بهطور خاص طراحی کنید باید حتماً از "مقوای پشت شطرنجی" استفاده کنید و در اندازهگیریها دقت کافی را به خرج دهید.
برای کشیدنِ الگو روی چرم، باید از خودکارهایی به نام "نوبوک" استفاده کنید. این خودکارهای ژلهای که بدونِ بدنهی پلاستیکی عرضه میشوند، بهراحتی نقش موردنظر شمارا رویِ چرم پیاده کرده و بهآسانی با ابزاری به نام "کِرِپ" یا پاککن چرم که از چربیِ حیوانات تهیه میشود قابلحذف و اصلاح هستند.
برای بریدنِ الگویِ کشیده شده رویِ چرم به "کاتر" و "قیچی مخصوص چرم" احتیاج دارید. قیچیهای معمولی لبهی چرم را از بین برده و برای کار با چرم طبیعی مناسب نیستند. قیچی کار با چرم باید از تیزی کافی برخوردار بوده و کُند نباشد تا چرم را بهخوبی برش بزند و از بین نبرد. اگر هم از کاتر برای برشِ چرم استفاده میکنید باید تختههای پلاستیکی یا "تختهی گوشت" زیر چرمتان باشد، که این وسیله هم در سایزهای مختلف در بازار موجود است.
برای وصل کردنِ تکههای برش خوردهی چرم به "نخِ موم زده" و "سوزن" احتیاج دارید اما قبل از شروعِ دوخت باید مکانهای موردنظر برای دوختن را با "خط کش نشانه" بهخوبی و در فواصل منظم با استفاده از خودکار نوبوک نشانهگذاری کرده و بعد با "سُمبه" و "مُشته" سوراخکنید. توجه کنید که "سُمبه"ها در اندازه و طرحهای مختلف در بازار موجود است که شما با در نظر گرفتن نوع و مدلِ کارِ خود میتوانید از بینِ آنها انتخاب کنید. "مُشته" بهتر است سطح صاف و وزنِ سنگینی داشته باشد تا در تماس با سُمبه سُر نخورده و بهراحتی چرم را سوراخ کند.
برای سوراخ کردنِ چرم نیز باید تختهگوشت را زیرِ دست خود بگذارید چون نوک سمبه در تماس با هر سطح دیگری کند و خمشده و بهمرور از بین میرود.
بعد از چرم مهمترین ابزار، "الگو" است. شما باید الگوی چیزی که میخواهید بسازید را داشته باشید. امروزه الگوهای آماده، کارِ چرمدوزان سنتی را راحتتر کرده است که از فروشگاههای فروشِ ابزار و یراق چرم قابل تهیه است.
وسیلهی دیگری که حتماً به آن نیاز دارید چسب است که از انواع و اقسام آن میتوانید استفاده کنید. چسبِ مرسومِ مورداستفاده برای کارهای چرمی چسبِ آهن است اما با توجه به نوع کار و سلیقهی شما میتوان از چسبهای دیگری مثل چسبِ همهکاره و چسبِ قطرهای نیز استفاده کرد، دقت کنید که چسبهای حرارتی چون بعد از مدتی از کار جدا میشوند برای ساخت وسایل چرمی مناسب نیستند.
در زیر میتوانید نام وسایل مشخصشده در عکس را مشاهده کنید:
1- چرم آنالین
2- خودکار نوبوک
3- کِرِپ یا پاککن چرم
4- کاتر
5- قیچی مخصوص چرم
6- تختهگوشت
7- خط کش نشانه
8- سُمبه
9- مشته
10- نخ موم زده
11- سوزن