داستان کنجکاوی خانم مقدم
مریم مقدم كه هفته پیش «روزهای بهتر» را روی آنتن شبكه یك داشت، از این سریال، سال ها دوری از بازیگری و این روزهایش می گوید.
مریم مقدم بیست سال پیش با بازی در نقش اصلی فیلم سینمایی «سینما سینماست» به كارگردانی ضیاء الدین دری و در حالی كه پارتنرش رضا كیانیان بود، به دنیای بازیگری حرفه ای معرفی شد.اما پس از آن از ایران رفت و 10 سال در سوئد مشغول تحصیل و بازی در تئاتر ملی سوئد بوده.او پس از بازگشت بازهم گزیده كار بوده و حتی چندفیلم او به دلایل مختلفی توقیف شده است و در محاق مانده اند.سال گذشته در مقام نویسنده و بازیگر فیلم «احتمال باران اسیدی» دوباره تصویرش دیده شد و پس از سال ها دوری از تلویزیون هفته پیش در سریال «روزهای بهتر» دیده شد. دلایل دوری از بازیگری ،گزیده كاری، زمینه های مختلفی كه در سینما تجربه كرده و تجربه بازی در یك سریال تلویزیونی سر فصل صحبت هایی است كه با مریم مقدم داشته ایم.
*شما فارغ التحصیل هنرهای نمایشی از دانشگاه گوتنبرگ سوئد هستید.اما با این تجربه و مدرک تحصیلی خیلی گزیده کار یا بهتر بگوییم کم کارید.بعد از فیلم «سینما سینماست» که نقش اصلی را هم برعهده داشتید، می توانستید موقعیت های متفاوتی را بدست آورید. چرا این كار را نكردید؟
شاید ایده آل هر بازیگر باشد که در محدوده توانایی هایش و پیشنهادهایی که به او می شود، گزیده کار باشد.من هم همیشه دوست داشتم کارهایی انجام بدهم که حرفی برای گفتن دارد و متفاوت است.اینکه انتخاب هایم درست بوده یا نه، بماند. اما همیشه کارهایم چیزهایی بوده که خودم به آنها اعتقاد دارم.از طرفی من بعد از تحصیل و دو کار تصویری در ایران، دوباره به مدت 10 سال به سوئد برگشتم و در تئاتر ملی سوئد به عنوان بازیگر، به اجرای تئاتر پرداختم.
*پس در واقع کم کار نبودید، به دلیل عدم حضورتان در ایران دیده نمی شدید؟
بله دقیقا. 10 سالش را که نبودم و مابقی هم سعی کردم کارهایی انجام بدهم که بتوانم پای آنها بایستم و ازشان دفاع کنم.
*در سینمای ایران بازیگران زیادی به خارج از كشور رفته اند، تحصیل كرده اند وچند سالی در همان جا مشغول فعالیت بوده اند، اما در نهایت به ایران بازگشتند.با توجه به تجربیات و دانش آكادمیكی كه به دست آورده اید هیچ وقت به فكر انتقال این تجربه و استفاده از آن در شكل تدریس نبودید؟
هیچ وقت به تدریس فكر نكردم و همیشه فكر می كردم در زمینه های دیگر می توانم كارهای مفیدتری انجام بدهم. البته خیلی وقت هم نداشتم چون این چندساله فقط نوشته ام و فیلم مستند «دیپلماسی شكست ناپذیر آقای نادری» هم مدت یك سال زمان زیادی را از من و همسرم گرفت.
* اطلاعات خاصی درباره كارها و تجربیاتی كه در سوئد بدست آورده اید وجود ندارد. مجال خوبی است تا درباره كارهایی كه كرده اید بشنویم.
در سوئد در زمینه هنرهای نمایشی رقابت بسیار زیاد است كه البته این رقابت سالم است، اما چون هر سال بر تعداد فارغ التحصیلان بازیگری و تئاتر اضافه می شود، همه بازیگرها تئاتر كار می كنند و جمعیت این كشور خیلی كم است. بنابراین همین كه بتوانی در تئاتر ملی سوئد كار بگیری یك موفقیت بزرگ محسوب می شود.اگر جذب تئاتر ملی نشوی مجبوری در تئاترهای خصوصی كار كنید، كه شرایطش به مراتب از تئاتر خصوصی ایران بدتر است،چه از لحاظ ملی چه از لحاظ كیفیت.مثلا سوسن تسلیمی استخدام دائم تئاتر ملی سوئد هستند كه این اتفاق حتی برای خود سوئدی ها هم كمتر اتفاق می افتد.درباره جایزه و افتخارات هم باید بگویم كه گروه نمایش ما مخصوصا وقتی من در بخش اكسترمنتال كار می كردم، جایزه آنسامبل سال را گرفتیم. از طرفی تولیدات تصویری در سوئد بسیار كم است، اما من یك فیلم سینمایی مستقل و دو تا سریال بازی كردم.
*در این سال ها كه از ایران دور بودید، سینما ، تئاتر و تلویزیون ایران را دنبال می كردید؟ نقش یا همكاری با كارگردانی بود كه ته دلتان بخواهید به شما می رسید؟
من همیشه سینمای ایران را دنبال می كردم، اما تلویزیون و تئاتر را چون دسترسی نداشتم نمی توانستم ببینم.خیلی از كارگردانان بودند كه دلم می خواست با آنها كار كنم، اما حیف كه بهرام بیضایی دیگر در ایران نیست و ناصر تقوایی فیلم نمی سازد اینها كسانی هستند كه واقعا آرزو می كنم بتوانم روزی با آنها كار كنم. اما درباره نقش، چیز ویژه ای یادم نمی آید، اما همیشه نقش هایی كه سوسن تسلیمی برای بهرام بیضایی بازی می كردند را دوست داشته ام.
*«احتمال باران اسیدی» پر رنگ ترین کار شما در این سال ها بوده که در کنار بازیگری، نویسنده فیلم بودید و توانست جایزه بهترین فیلم نامه را از بخش نگاه نو جشنواره فجر دریافت کند.پس از این تجربه همچنان بازیگری اولویت شما است یا باز هم در حوزه های دیگر سینما به جز بازیگری فعالیت خواهید داشت؟
نوشتن همیشه جایگاه مهمی در زندگی من داشته و با اینکه در این زمینه کمی کند هستم، اما سعی می کنم روز به روز بهتر شوم. در حال حاضر هم من و بهتاش صناعی ها کاری را با هم نوشته ایم و در پروسه بازنویسی قراردارد. امیدوارم که بتوانیم به زودی آن را به ساخت برسانیم. از طرفی چندی پیش با همدیگر مستند «دیپلماسی آقای نادری» را کارگردانی کردیم که الان در گروه هنر تجربه در حال اکران است و همچنین در جشنواره سینما حقیقت سال گذشته جایزه بهترین فیلم هنر و تجربه را گرفت.
*نقش دختری كه در فیلم «احتمال باران اسیدی» بازی كردید چطور در ذهنتان شكل گرفت؟ در زمان نوشتن این نقش را برای خودتان نوشته بودید؟
در ابتدا زمانی كه طرح داستان زده شد و سیناپسش نوشته شد، اصلا كاراكتر دختری وجود نداشت. اما بعدا به فكر افتادیم كه در كنار نقش اصلی می توانیم دو نقش مكمل هم داشته باشیم.اما در زمان نوشتن هم اصلا به خودم فكر نمی كردم كه بخواهم این نقش را بازی كنم، چون فكر می كردم خیلی از خودم دور است. حتی به بهتاش بازیگران دیگری را پیشنهاد می دادم.تا اینكه خود بهتاش از من خواست در این نقش بازی كنم چون فكر می كرد نقش به من بیاید و دختر متفاوتی باشد.از طرفی فكر می كردم به عنوان اولین كار فیلم نامه نویسی از من، بهتر است بازیگر آن نباشم. اما كم كم به كاراكتر علاقه مند شدم.
*درباره فیلم مستند «دیپلماسی شكست ناپذر آقای نادری» صحبت كردید كه در جشنوراه سینما حقیقت هم مورد توجه قرار گرفت.چه دغدغه ای برای خودتان و بهتاش صناعی ها وجود داشت كه تصمیم گرفتید این مستند را بسازید؟
بعضی كارها برای بیان حرفی است كه در مغز كارگردان وجود دارد، اما این مستند اینطور نبود.یك آدم جالب سر راه من و بهتاش قرار گرفت و كم كم در گذشت زمان فكر كردیم با این كاراكتر می توانیم یك بخشی از تاریخ سیاسی اجتماعی حال حاضر ایران را روایت كنیم.
* الان شما در زمینه بازیگری، نویسندگی، کارگردانی و مستند سازی فعالیت دارید. دال مریم مقدم بیشتر با كدام است؟
رشته تحصیلی من بازیگری بوده و بیشتر سال های عمرم را مشغول بازیگری بوده ام، بنابراین بازیگرم. اما علاقه من به سینما از تعلق خاطرم به ادبیات به وجود آمده. چون همیشه عاشق مطالعه و کتاب بوده ام و پایه ذهنی من بر مبنای ادبیات گذاشته شده.از امسال هم قرار است کمی زرنگ تر باشم و بیشتر به نوشتن بپردازم، اما همان طور که گفتم بیشتر زندگی ام به بازیگری گذشته.
*شما به واسطه گزیده کاری و وقفه 10 ساله ای که در ایران نبوده اید، خیلی چهره شناخته شده ای برای مردم نیستید. حالا بعد از اینهمه سال با بازی در یک سریال تلویزیونی مقابل چشم مردم قرار گرفته اید. در شرایطی که غالب تولیدات تلویزیونی افت قابل ملاحظه ای کرده اند، دلیل پذیرفتن نقش مریم و حضورتان در سریال «روزهای بهتر» چیست؟
البته این را بگویم که چندین کار من در ایران، اصلا دیده نشده. مثلا پیش از «احتمال باران اسیدی» من در فیلم «پرده» همکاری مشترک جعفر پناهی و کامبوزیا پرتو بازی کردم که بعد از آن فیلم دو سال کار نکردم.قبل از پرده، فیلم «مواجهه» را برای سعید ابراهیمی فر کار کردم که به نمایش در نیامد. قبل از آن هم «سکوت بین دو فکر» را بازی کردم که متاسفانه توقیف شد و هیچ وقت اکران نشد.اما اگر از دلایل پذیرفتن این سریالبخواهم بگویم، شاید مهم ترین آن خود بیژن میرباقری کارگردان این اپیزود است که از دوستان خوب و کارگردانان قابل احترام سینما و تلویزیون هستند و از طرفی داستان برایم جذاب بود چون شبیه پیشنهادات دیگر نبود، یک قصه زنانه بود و نقش های فعال آن بر عهده سه زن شکل گرفته بود.
*و شاید یكی از دلایل پذیرش سریال گستردگی مخاطب بوده است.
بله درست می گویید. یکی از دلایلی که این کار را پذیرفتم این بود که کنجکاو شدم پا به تلویزیون بگذارم. چون تلویزیون یکی از راه های ارتباطی اصلی بین هنرمندان و مردم است که الان در شرایط موجود خیلی از هنرمندان و مردم آن را کنار گذاشته اند و یک عده خاصی این رسانه را در دست گرفتند. به همین دلیل می گویم انتخاب این کار شبیه یک کنجکاوی یا شاید امتحان بود. ریسک بزرگی هم نبود و کلا پنج قسمت بود و قرار نیست اتفاق بزرگی بیافتد. البته همیشه درباره انتخاب هایم از دوستان و نزدیکانم نقد می شنوم ولی دوست دارم این راه را ادامه بدهم و کارهایی انجام بدهم که شعور خودم و مخاطب را زیر سوال نبرم.
*نقش مریم در اپیزود چهارگاه از سریال روزهای بهتر، چه چالش یا ویژگی خاصی داشت که توانستید با آن همراه شوید؟
اگر بخواهم از این دید به مریم نگاه کنم که کاراکترها چه جذابیتی دارند، بیشتر بر می گردد به اینکه کاراکتر مریم خیلی قدرتمند و محرک است و زن کلیشه تلویزیون ایران نیست. یعنی زنی نیست که بخواهد قربانی باشد، یا فقط غذا درست کند و هیچ نقش موثری در زندگی ایفا نکند.
*درباره کار جدید که همین روزها کلید خورده و همراه با همسرتان در آن شروع به بازی کرده اید کمی توضیح بدید؟ کار با مسعود حاتمی به عنوان یک کارگردان اولی برایتان چه تفاوت هایی دارد؟
اتفاقا انتخاب کار با مسعود حاتمی در ادامه همه انتخاب های قبلی من است. چون با دیدن یک فیلم کوتاه از او به نظرم آمد که کارگردانی است که می شود با او تجربه کار متفاوتی را داشت و نظراتش به نظرات من و بهتاش نزدیک است.«موریانه» بسیار برای خودم جالب بود، چون متن ندارد و کاملا بداهه است و چالش بزرگی برایم محسوب می شد. البته چارچوب، خط داستانی و فیلم نامه دارد اما دیالوگ ها همه بداهه است.
منبع: هفت صبح/ سوسن سیرجانی
