احمد عزیزی كه بود؟

دکتر محمد امین مروتی در مقاله ای می نویسد: احمد عزیزی در ۴ دی ماه ۱۳۳۷ در سرپل ذهاب کرمانشاه به دنیا آمد. قبل از رفتن به دبستان، خواندن و نوشتن را فرا گرفت.

شعر هایش در مجله «جوانان» چاپ می شد. پس از انقلاب مدتی ساکن شهرستان نور شد. سپس به تهران آمد و در روزنامه جمهوری اسلامی به کار پرداخت. متاسفانه از پانزدهم اسفندماه ۱۳۸۶ تا کنون به علت اغما در کرمانشاه  بستری است. افسوس که او نیز همانند شریعتی و فروغ مهلت نیافت تا تمامیت خود و همة استعدادها و بالقوگی هایش را به منصة ظهور برساند.

اهمیت عزیزی عمدتا به خاطر سه چیز است: مثنوی‌های پرشور ، شطحیات و ابداعات زبانی اش.

ذهن عزیزی مانند مولانا، سیال و پر از تداعیات معنوی و لفظی است. شور و شیدایی شاعر در شطحیات و اشعارش نمود تام دارد. عزیزی، شیدایی و طربناکی مولانا را دارد و شاید به همین دلیل ارادتش به مولانا را بیش از دیگران بروز می دهد. ارادتش به موسیقی نیز حاصل این شور و شیدایی است که بیش از هر چیز به زبان موسیقی قابل بیان است.

او گفتمان انقلابی-شیعی را با سنت فلسفی و عقلی و به خصوص میراث عرفانی به خوبی در می آمیزد. به این ترتیب می توان او را به عنوانِ یک شیعة انقلابی عارف و فیلسوف تعریف کرد. نوعی از تشیع سرخ و انقلابی که با زبان عرفان و کلام و فلسفة اسلامی بیان می شود. در عین حال عرفان و فلسفه او تمایزات و مشخصات ویژة خود را هم دارد. او از ابراز ملاحظات خاص خود نسبت به فلسفة ملاصدرا و تصوف خانقاهی دریغ نمی ورزد.

عرفان، فلسفه، شعر و موسیقی در شطح زیبای فلسفی اش با نام "روایت شطح" نمود تام و تمامی دارد.

ناتورالیسم احمد عزیزی و سلمان هراتی ادامة ناتورالیسم عارفانه سپهری است با این تفاوت که رنگ و بوی مذهبی و اجتماعی اش به تبع متاثر شدن از انقلاب بیشتر است.

بدین ترتیب تحلیل آثار احمد عزیزی، چیزی بیش از تحلیل آثار یک شاعر است. ذهن نقاد و وقاد، تعهد اجتماعی و اطلاعات فلسفی و دینی، روح متلاطم، پرسشگری و جویندگی و تخیل قوی او دست به دست هم داده اند تا در میان سه شاعر شاخص پس از انقلاب جایگاه ویژه ای پیدا کند. آن دو شاعر دیگر سلمان هراتی و قیصر امین پورند و اما در عرصة زبان، احمد عزیزی به واسطة تخیل قوی، مضمون یابی های غریب ، زبان روان و گفتارگونه، تداعی های مولاناگونه و استفادة نوآورانه و بدیع از واژگان و ترکیبات در جای نخست می نشیند.

در این نوشته مشخصات فلسفی، عرفانی، دینی، هنری و زبانی او را تحت عناوین مجزا بررسی خواهم کرد.

آثار:

«کفشهای مکاشفه» ۱۳۶۷.

«شرجی آواز» ۱۳۶۸.

«خوابنامه و باغ تناسخ» ۱۳۷۱.

«ترجمه زخم» ۱۳۷۰.

«باران پروانه» ۱۳۷۱.

«رودخانه رؤیا» ۱۳۷۱.

ملکوت تکلم مجموعه چهار مثنوی و مجموعه غزلیات .انتشارات روزنه   ۱۳۷۲ .

روایت شطح انتشارات روزنه ۱۳۷۵.

«ناودان الماس» شامل اشعار نو و نیمایی و سپید. انتشارات نیستان سال ۱۳۸۷.

«قوس غزل»: غزل‌های احمد عزیزی است. انتشارات نیستان سال ۱۳۸۷.

«یک لیوان شطح داغ»: چاپ چهاردهم انتشارات نیستان سال ۱۳۹۰ .

«طغیان ترانه» شامل مثنوی‌های او. چاپ چهاردهم انتشارات نیستان در سال ۱۳۸۷ .

«خواب میخک»  در قالب مثنوی .

«شرجی آواز» ۱۳ شعر در قالب مثنوی . انتشارات سوره مهر سال ۱۳۸۸  .

روستای فطرت، ترانه های ایلیایی و...از دیگر آثار اوست.

شاعری مطرح، جدی و تاثیر گذار

محمد جواد محقق شاعر، نویسنده و پژوهشگر  درباره او چنین گفته است  : آشنایی بنده با احمد عزیزی شاعر انقلابی کرمانشاه به سال های دهه ۵۰ و ۶۰ می رسد یعنی همان سالهایی که وی در همدان سکونت داشت و در برخی نشریات محلی نیز خاطره اولین دیدارم با این شاعر انقلابی به چاپ رسید. چند سال پس از این آشنایی که احمد عزیزی در روزنامه جمهوری اسلامی در تهران و نشریه صحیفه در بخش ضمیمه های فرهنگی فعالیت داشت، با وی ارتباط بیشتری گرفتم و مطالب ادبی و فاخر این شاعر را در جراید دنبال کردم. عزیزی را می توان هم ردیف با شاعرانی چون یوسف علی میرشکاک و محمد علی محمدی که در روزنامه جمهوری فعالیت داشتند به عنوان نیروهای جوان شهرستانی با استعداد آن زمان برشمرد که جزو چهره های ادبیات در سالهای بعد قرار گرفتند.

اشعار او در ابتدا قالبی کلاسیک و زبانی کهنه را به خود گرفته بود اما اشعار سالهای بعد او که در «کفش های مکاشفه» به چاپ رسید کاملا متفاوت نشان داده شد و به عنوان شاعری مطرح، جدی و تاثیر گذار شناخته شد که ذهن و زبان بسیاری از هنرمندان را تحت تاثیر خود قرار داد. این دوره شعری که چند سال تداوم داشت یکی از درخشان ترین ادوار شعر احمد عزیزی و حتی شعر انقلابی است که سالها بعد نیز رگه هایی از استعداد و نوآوری در آن موج می زد.  احمد عزیزی علاوه بر شعر در حوزه نثر ادبی نیز ورود پیدا کرد و به تولید آثاری پرداخت که امروزه در قالب کتب شطحیات معروف شده است. به نظر امروزه شطحیات به معنای قدمایی خود نیست و تفاوت هایی با گذشته دارد که آثار این هنرمند کرمانشاهی چهره دیگری از این قالب هنری را به ما شناساند.شطحیات یا نثر ادبی احمد عزیزی را می توان پایه گذار نوع خاصی از این قالب ادبی دانست که رگه های عناصر فلسفی در لایه های زبان آن دیده می شود و با تصرف زبان و بیانی اثر بخش، مفاهیم جدیدی را خلق می کند. در این راستا و خلق این آثار شخص دیگری به این شیوه و در این مسیر گامی بر نداشته است و احمد عزیزی را می توان در حقیقت یگانه در این مسیر به حساب آورد.

منابع:‌سایت بلوط، خبرگزاری مهر