سیزده بدر، خرافه یا واقعیت!

پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله): «هر کس روش زشتی را پایه گذاشت، در کیفر و پیامد عمل به آن تا روز قیامت شریک است».

فرآوری: تیموری / کارشناس حوزه ـ بخش احکام اسلامی تبیان

سیزده بدر :

هر ساله در کشورمان به بهانه نو شدن طبیعت هموطنان عزیز جشن می گیرند و این دگرگونی طبیعت در فصل بهار را عید می نامند. اما مهم تر از تحول طبیعت، انقلاب درونی انسان هاست، و نو شدن انسان زمانی است که مرتکب گناهی نشود. به تعبیر حضرت امیر (علیه السلام): «هر روزی که در آن معصیت نشود عید است».

توضیح مطلب آنکه با تغییر سال هجری شمسی حرکت سالانه زمین به دور خورشید کامل می شود و بر عمر زمین افزوده می شود که ما مسامحتا آن را عید می نامیم. در واقع این عید زمین است که حرکتش را به طور کامل انجام داد. مسلما عید انسان غیر از حرکت زمین و نو شدن طبیعت است.

به تعبیر آیت الله جوادی: «تاریخ هجری هر کس از نخستین لحظۀ سیر درونی او آغاز می شود و به هر اندازه که این راه را ادامه دهد، عمر او امتداد می یابد. چنین نیست که با چرخش زمین به دور خورشید، سنّ انسان بالا رود و آدمی کامل شود. عمر هر کس، محصول هجرت اوست».

به هر حال؛ با شروع بهار که آن را عید نوروز می نامیم از محسناتی برخوردار است که مورد تاکید اسلام نیز می باشد. مانند صله رحم، نظافت، نیکوکاری، کمک به نیازمندان به ویژه خویشان و بستگان، توجه به سالمندان و... اما با خرافاتی همچون چهار شنبه سوری یا سیزده بدر هم همراه است که باعث تیرگی چهره عید می شود که نتایج نامطلوبی در بر دارد.

و اگر بخواهیم چنین اعمال خرافی را مستند به نیکان خود کنیم، کسانی که این خرافات را پایه گذاری کردند. مصداق این حدیث شریف هستند که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمودند: «هر کس روش زشتی را پایه گذاشت، در کیفر و پیامد عمل به آن تا روز قیامت شریک است».

گره زدن سبزه در سیزده بدر:

یکی از امانت هایی که خداوند متعال به بشر سپرده است، طبیعت و محیط زیستی است که انسان در آن زندگی می کند، و چون امانت است، لذا در برابر آن مسئول می باشد و باید نسبت به حفظ آن بکوشد که اگر غیر از این باشد در امانت الهی خیانت کرده است و مصداق این آیه قرآن می شود که می فرماید: «ظَهَرَ الْفَسَادُ فِی الْبَرِّ وَالْبَحْرِ بِمَا كَسَبَتْ أَیْدِی النَّاسِ لِیُذِیقَهُم بَعْضَ الَّذِی عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُونَ [روم/41] فساد در خشكی و دریا به خاطر كارهائی كه مردم انجام داده ‏اند آشكار شده، خدا می‏ خواهد نتیجه بعضی از اعمال آنها را به آنها بچشاند شاید (به سوی حق) بازگردند».

بنابراین انسان ها مكلّفند كه حقوق طبیعی هر موجودی را، اعمّ از دریا و آبزیان و هوا و پرندگان هوا و استنشاق كنندگان از آن و نیز هر پدیدهٴ طبیعی دیگر، رعایت نمایند و هرگز به هلاكت نسل و حرث رضایت ندهند تا مورد توبیخ قرآن کریم قرار بگیرند.

اما نکته دیگر راجع به روز طبیعت؛ انجام یک عملی است که معقول به نظر نمی رسد، اما برخی از مردم که به عوام اندیشی گرفتار هستند، این عمل خرافی را انجام می دهند و آن گره زدن سبزه در روز 13 فروردین است.

در اینجا توضیحات حجت الاسلام فلاح زاده را راجع به این عمل خرافی بیان می کنیم.

احکام:

تکلیف ما درباره‌ی آداب چمن گره‌ زدن در روز طبیعت چیست؟

جواب:

اصل این مسئله مبنایی ندارد و از نظر دینی هم تأیید نشده است و اثر و فایده‌ای هم برای آن غرضی که افراد چمن را گره می‌زنند ندارد.

علاوه بر این اگر چمن متعلق به فضاهای عمومی باشد گاهی اصلاً این کار جایز نیست که وارد بشوید و اگر زمین کاشته‌ شده‌ی مردم هست، نباید وارد آن بشوید و اگر صاحب زمین راضی نباشد مرتکب حرام شده‌اید. خسارتی هم اگر وارد بشود باید جبران کنید.

حکم شرعی سیزده بدر

آیا انجام مراسم روز سیزدهم فروردین (سیزده بدر) اشکال دارد؟

آیت الله خامنه ای:

فی نفسه حرام نیست؛ هر چند چنین چیزی مبنای شرعی ندارد.[4]

آیت الله مکارم:

سیزده بدر ریشه شرعی ندارد و از خرافات است ولی تفریح سالم و خالی از گناه بدون اعتقاد به نحس بودن سیزده اشکالی ندارد.

منابع:
رهروان ولایت
پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت الله مکارم شیرازی
پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری