فلیپازها

بدلیل اینکه فلیپازی برای انتقال گلیکولیپیدها از یک سطح غشا به سطح دیگر وجود ندارد، گروه های کربوهیدراتی در سطح غیرسیتوزلی باقی می مانند.

پیشتر دانستید که ATP هم یک مولکول نوکلئوتید است. ولی یک تفاوت اساسی با سایر نوکلئوتیدها دارد و آن اینست که به طور گسترده برای انتقال و ذخیره انرژی شیمیایی سلول به کار می‌رود.

در مهره داران یک ABC ترانسپورتر بنام TAP در غشای شبکه آندوپلاسمی وجود دارد که پپتیدهای بیگانه را به شبکه آندوپلاسمی انتقال می دهد. پپتید بیگانه در نهایت همراه ملکول های MHC کلاس I در سطح سلول برای عرضه به سلول های CD8+T بارز می شود.

ABC که سوبستراهای محلول در لیپید را منتقل می کنند، ممکن است بوسیله یک مکانیسم فلیپازی عمل خود را انجام دهند. در مدل فلیپازی فعالیتMDR1، یک ملکول سوبسترا در سطح سیتوزولی غشای پلاسمایی انتشار یافته و سپس توسط فرایندی وابسته به ATP به سطح اگزوپلاسمیک غشا برگردانده شده و نهایتاً از غشا به فضای بین سلولی وارد می شود.

نکته:

آنزیم فلیپاز وابسته به  ATP بوده و فسفولیپیدها را از لایه خارجی غشا به لایه داخلی انتقال می دهد.

آنزیم فلوپاز وابسته به  ATP بوده و فسفولیپیدها را از لایه داخلی غشا به لایه خارجی انتقال می دهد.

آنزیم اسکرامبلاز وابسته به  ATP نیست و فسفولیپیدها را در هر دو جهت انتقال می دهد.

فلیپاز پروتئین های انتقالی ویژه ای هستند که با مصرف ATP، برخی فسفولیپیدها را به طور اختصاصی از یک برگچه به برگچه دیگر منتقل می کنند. حرکت فسفولیپیدها از یک برگچه به برگچه دیگر فلیپ – فلاپ نام دارد. این حرکت در نبود پروتئین های انتقال دهنده، بسیار به ندرت روی می دهد. انواعی از پروتئین های ابر خانواده ABC فلیپاز هستند. ( شکل1)

شکل1: فلیپ – فلاپ (روی تصویر کلیک کنید.)

جابه جایی فسفولیپید از یک برگچه غشای دولایه به برگچه دیگر، در حالت طبیعی و کاتایز نشده بسیار نادر است. ایجاد غشاهای نامتقارن و یا از بین بردن این عدم تقارن، وابسته به وجود پروتئین هایی است که این (فلیپ – فلاپ) را کاتایز کنند. اسکرمبلازها این کار را به صورت غیر اختصاصی و در هر دو جهت انجام می دهند، برای این انتقال انرژی صرف نمی کنند و صرفا توزیع فسفولیپیدها را به شرایط تعادلی نزدیک می کنند.

فلیپازها اختصاصی هستند و هر کدام با صرف انرژی، فسفولیپیدهای خاصی را در جهت مشخصی انتقال می دهند. فعالیت اسکرمبلازها و فلیپازها در هر زمان توسط سلول تنظیم می شود. معمولا انتقال از برگچه اگزوپلاسمی به برگچه سیتوزولی (فلیپ) و انتقال در جهت مقابل (فلاپ) نامیده می شود. به این ترتیب، می توان فلیپازهای سمت راست را (فلاپاز) (Floppase) نیز نامید.

پروتئین های غشاء

پروتئین های محیطی

پروتئین های ترانس ممبران

پروتئین های محیطی یا حاشیه ای

پروتئین های محیطی یا حاشیه ای (Peripheral) عمدتاً در سطح نیمه خارجی و یا داخلی غشا حضور دارند و بطور سستی به غشا متصل بوده و با محلول های نمکی ضعیف و تغییر قدرت یونی محیط یا تغییر pH ، می توان آنها را از غشاء جدا کرد. اسپکترین و آنکرین در غشای RBC و سیتوکروم C در غشای داخلی میتوکندری از جمله پروتئین های محیطی هستند.

عمدتاً پروتئین های محیطی نقش آنزیمی دارند و به پروتئین های سرتاسری اتصال دارند، درحالی که پروتئین های تراغشایی اکثراً بعنوان کانال و یا حامل می توانند عمل کنند.

مهمترین آنزیم های سطح خارجی غشای پلاسمایی عبارتند از: استیل کولین استراز و آدنین دی نوکلئوتیداز.

مهمترین آنزیم های سطح درونی غشای پلاسمایی عبارتند از: گلیسر آلدهید 3 فسفات دهیدروژناز، آدنیلات سیکلاز و پروتئین کینازها و سوکسینات دهیدروژناز (کمپلکس II ) در سطح درونی غشای داخلی میتوکندری هستند.

منبع: www.doctortabriz.ir                  https://fa.wikipedia.org

مرکز یادگیری سایت تبیان، مرجان سلیمانیان