تبیان، دستیار زندگی
در نهان دانگان ژنوتیپ سلول تخمزا با ژنوتیپ هاگ ماده به وجود آورنده آن برابر است. در نهان دانگان دو آنتروزوئید در لقاح دخالت می کنند که هر دو از نظر ژنوتیپی برابر هستند...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

ژنتیک در نهان دانگان

ژنوتیپ تمام سلول های کیسه رویانی به جز سلول دوهسته ای با هم یکسان است (ژنوتیپ سلول دو هسته ای، دو برابر تخمزا است.)

ژنتیک در نهان دانگان

در مطلب قبل تولید مثل در نهاندانگان( گیاهان دانه دار) را بررسی نموده اید، حال در اینجا برای درک بهتر به تعاریف تکمیلی تری در مورد ژنتیک در نهان دانگان می پردازیم.

دانه نهان دانگان از نظر ژنوتیپی از سه بخش جداگانه تشکیل شده است:

پوسته دانه که در واقع متعلق به اسپوروفیت گیاه مادر (اسپوروفیت گذشته) می باشد (2n).

آلبومن که اندوخته غذایی و تریپلوئید می باشد (3n) در دانه بعضی از گیاهان مانند نخود و لوبیا، آلبومن تجزیه شده و جذب لپه ها می شود (دانه های بدون آلبومن). بنابراین اندوخته غذایی در دانه بالغ آن ها،لپه ها می باشد که 2n بوده و همان ژنوتیپ جنین را دارد.

رویان (جنین) که همان اسپوروفیت فرزندی (اسپوروفیت آینده) است (2n).

در نهان دانگان ژنوتیپ سلول تخمزا با ژنوتیپ هاگ ماده به وجود آورنده آن برابر است. در نهان دانگان دو آنتروزوئید در لقاح دخالت می کنند که هر دو از نظر ژنوتیپی برابر هستند.

ژنتیک در نهان دانگان

مثال: اگر در گیاه ذرت ژنوتیپ گیاه نر AA و ژنوتیپ گیاه ماده Aa باشد به سؤالات زیر پاسخ دهید؟

ژنوتیپ آنتروزوئید؟ A

 ژنوتیپ تخمزا؟ A یا a

ژنوتیپ سلول دو هسته ای؟ AA یا aa

انواع ژنوتیپ ممکن برای رویان؟ AA و Aa

 انواع ژنوتیپ ممکن برای آلبومن؟ AAA و Aaa

 ژنوتیپ پوسته دانه؟ Aa

 در دانه حاصل حداقل و حداکثر چند نوع ژنوتیپ دیده می شود؟

حداکثر ← ۳ نوع        آلبومن: AAA          پوسته دانه: Aa           رویان: AA

حداقل ← ۲ نوع        آلبومن: Aaa           پوسته دانه: Aa           رویان:Aa

گیاه اصلی اسپوروفیت (2n) می باشد. تمامی اجزای گیاه گل (گلبرگ، کاسبرگ، پرچم و مادگی)، برگ، ریشه و ساقه دیپلوئید (2n) هستند. در نوک پرچم، بسامک (2n) قرار دارد که حاوی کیسه های گرده (2n) می باشد. درون کیسه های گرده، سلول مادر هاگ نر (2n) وجود دارد. این سلول با میوز 4 سلول هاپلوئید را که هاگ نر (n) باشند به وجود می آورد. هاگ نر همان دانه گرده نارس (n) است. هر یک از هاگ های نر با یک بار میتوز، دانه گرده رسیده (n) را به وجود می آورند. هر دانه گرده رسیده دارای یک سلول رویشی (n) و یک سلول زایشی (n) است.

در تخمدان (2n) که بخشی از مادگی (2n) می باشد، تخمک ها (2n) وجود دارند. تخمک نهان دانگان شامل پارانشیم خورش (2n)، دو پوسته (2n) و منفذ سفت است. یکی از سلول های پارانشیم خورش با میوز، چهار هاگ ماده (n) را به وجود می آورد. به دلیل سیتوکینز نا مساوی فقط یکی از این سلول های هاپلوئید باقی می ماند. هاگ باقی مانده با سه بار میتوز متوالی، کیسه رویانی (n) را به وجود می آورد.

ژنتیک در نهان دانگان

درون کیسه رویانی، سلول تخم زا (n)، سلول دو هسته ای (n+n) و 5 سلول هاپلوئید (n) دیگر وجود دارد (مجموعا 7 سلول با 8 هسته هاپلوئید). کیسه رویانی گامتوفیت ماده نهان دانگان می باشد. پس از گرده افشانی، دانه گرده رسیده بر روی کلاله مادگی (2n) قرار می گیرد. با رشد سلول رویشی (n)، لوله گرده به درون خامه (2n) نفوذ می کند.

سلول زایشی (n) درون لوله گرده با میتوز، دو آنتروزوئید (n) را به وجود می آورد. با رسیدن لوله گرده به منفد سفت تخمک، یکی از آنتروزوئیدها (n) با سلول تخم زا (n) لقاح می یابد و تخم (2n) را به وجود می آورد. آنتروزوئید (n) دیگر با سلول دو هسته ای (n+n) لقاح می یابد و سلول تریپلوئید (3n) را به وجود می اورد.

پوشش تخمک (2n) سخت می شود و اطراف سلول تخم را می گیرد و در نهایت پوشش دانه را به وجود می آورد. پوشش تخمک مربوط به اسپوروفیت نسل قبل است.

سلول تخم (2n) درون گامتوفیت نسل قبل به وجود می آید. این گامتوفیت خود درون اسپوروفیت نسل قبل قرار دارد.

تخم دیپلوئید (2n) با میتوزهای متوالی رویان و اجزای آن (لپه، ساقه چه و ریشه چه) را به وجود می آورد که همگی دیپلوئید (2n) هستند.

تخم تریپلوئید (3n) با میتوزهای متوالی، آلبومن (3n) را که بافت ذخیره ای دانه است را به وجود می آورد.

مثال: در صورتی که یک سلول در کیسه رویانی بید دوجنسی برای یک صفت سه اللی دارای ژنوتیپ AADDmm باشد، سلول مادر هاگ نر چند نوع ژنوتیپ می تواند داشته باشد؟

سلول دو هسته ای در کیسه رویانی می تواند ژنوتیپ AADDmm داشته باشد. سلول تخم زا و سایر سلول های موجود در کیسه رویانی ژنوتیپ ADm دارند. توجه داشته باشید که سلول مادر هاگ ماده می تواند ژنوتیپ AADDmm یا AaDdMm داشته باشد. در هر دو حالت از میوز و میتوز این سلول با چنین ژنوتیپی سلول دو هسته ای با ژنوتیپ AADDmm به وجود خواهد آمد. از طرف دیگر از آنجایی که گیاه دو جنسی است، یعنی هم مادگی و هم پرچم دارد، سلول مادر هاگ نر نیز می تواند ژنوتیپ های AADDmm یا AaDdMm داشته باشد.

منبع: http://isbio.ir

مرکز یادگیری سایت تبیان، مرجان سلیمانیان