چگونه می توان حلزون ها را از باغچه ها دور كرد؟، جلسه سوم
مواد و وسایل مورد نیاز
- ملاقه حلزون جمع كنی
- صافی فلزی
- دسته چوبی
- الكل سفید 70 درصد
- قوطی حمل حلزون زنده
- قوطی درب دار
- پنبه
- برچسب
- ست تشریح (در صورت لزوم تشریح حلزون)
- قیچی نوك تیز
- پنس نوك تیز
- آب مقطر
- نمك
- فلفل
- جوش شیرین
- سركه
- سولفات مس
مراحل انجام پروژه
در تمام استان های ایران، در آب های شیرین نهرها، باتلاق ها، قنات ها، چشمه ها و همین طور در اطراف حوضچه های پرورش ماهی و سد ها می توان حلزون پیدا كرد. همچنین حلزون های بسیاری را نیز می توان در بین علوفه، خزه ها، لابلای برگ های در حال فساد و شن و ماسه یافت. بنابراین این پروژه در هر نقطه ای از كشورمان قابل اجرا است.
برای شروع كار باید تجهیزات لازم برای جمع آوری حلزون ها را تهیه كنید. ملاقه جمع آوری حلزون از مناطق آب شیرین، و بیلچه ای برای زیر و رو كردن خاك و برگ ا برای حلزون های خشكی زی و همچنین قوطی حمل آنها بسیار مهم هستند. حلزون ها را در محیطهای آب شیرین و در مزارع و زیر درختان میتوانید پیدا و شكار كنید. بعد از شكار، آنها را در قوطی و بین پنبههای مرطوب قرار داده و به آزمایشگاه منتقل نمایید. دقت داشته باشید كه نمونهها را از نظر محل یافت و تاریخ جدا از هم قرار داده و این خصوصیات را با برچسب روی قوطی آنها بنویسید.
روشهای سادهی دیگری نیز برای جمع كردن حلزونهای درون باغچهها وجود دارد. برای مثال میتوان در قسمتهای مختلف باغچه، پوست پرتقال یا برگهای تازهی كاهو یا کلم قرار داد. حلزونها در طول روز برای مخفی شدن از آفتاب زیر آنها پناه خواهند گرفت و در نهایت شما میتوانید آنها را با تلههای سادهی خود جمع كنید. البته این روش ممكن است بازدهی بالایی نداشته باشد. روش دیگر استفاده از ماءالشعیر است. ماءالشعیر را در ظرفهای كوچكی ریخته و در نقاط مختلف باغچهی بگذارید. حلزونها حتماً به سمت آن جذب خواهند شد. حلزونها آنقدر به این نوشیدنی علاقمندند كه اگر ظرف شما گود باشد خود را در ماءالشعیر غرق میكنند!
در آزمایشگاه، ابتدا باید حلزونها را با توجه به شكل آنها تا حدودی گروهبندی كرد. داشتن یا نداشتن اپركول (Operculum) و اندازه، شكل و رنگ صدف میتواند مقیاسهای خوبی برای گروهبندی آنها باشد. برای داشتن مقیاسهای بیشتر، تشریح حلزون و مقایسهی اندامهای داخلی آنها نیز به ردهبندی كمك میكند. همچنین استفاده از كلیدهای شناسایی حلزونهای ایران نیز اگر برایتان سخت نباشد روش خوبی است.
بهتر است آزمایشات روی گروه یكسان و مشخصی از حلزون ها انجام بگیرد، چون ممكن است كه گونه های مختلف عكسالعمل های متفاوتی در مقابل مواد از خود نشان دهند.
برای سنجش تأثیر مواد مورد نظر بر روی حلزون ها، 5 ظرف برداشته و در آنها پنبه قرار دهید و سپس محلول های آب نمك، فلفل، سركه، جوش شیرین و سولفات مس را تهیه كرده و پنبه ها را به آنها آغشته كنید. در ظرف نمونه های شاهد تنها پنبه آغشته به آب مقطر قرار دهید.
می توانید قبل از انجام آزمایش اصلی، محلول هایی با غلظت های مختلف از آب نمك، محلول جوش شیرین و محلول سولفات مس درست كرده و بهترین (كشنده ترین) غلظت را بدست آورید. همانطور كه می دانید فلفل در آب حل نمی شود و كافی است كه مقداری از آن را لابلای پنبه مرطوب بپاشید.
سپس در هر كدام از ظروف، 3 حلزون مشابه گذاشته و هر 12 ساعت یك بار تغییرات را مشاهده و ثبت كنید. در صورتی كه حلزون ها در هر كدام از این شرایط مُردند، آنها را خارج كرده و ساعت و روز مرگ را یادداشت كنید. خوب است در هر كدام از مراحل كارتان از حلزون ها عكس بگیرید.
نتایج قابل مشاهده
محلول های نمكی و قلیایی (جوش شیرین) اثر مشابهی در كشتن حلزون ها داشتند. اما مسلماً استفاده از آنها در مزارع باعث از بین رفتن خاك می شود!
فلفل نیز حلزون ها را نمی كشد، اما این جانوران به شدت از آن متنفرند. بنابراین می توان از آن برای دور نگه داشتن حلزون ها از مزارع و حوضچه های ماهی استفاده كرد! البته مسلّم است كه نمی توان كل مزرعه را با فلفل پاش، فلفلی كرد! شما می توانید روش های خوب و خلاقانه ای برای استفاده از فلفل در مبارزه با حلزون ها پیشنهاد كنید؟!
سركه باعث كشته شدن حلزون ها می شود اما استفاده از آن نیز در مزارع و حوضچه ها با محدودیت های زیادی مواجه است.
می توان از هر كدام از این مواد به صورت های دیگری استفاده كرد. برای مثال می توان در اطراف باغچه ها كانال هایی ایجاد كرده و این مواد را داخل آن كانال ها ریخت تا از نزدیك شدن حلزون ها به باغچه جلوگیری شود. البته این كار تنها در مورد باغچه های كوچك كارایی دارد.
• محل چسباندن تصاویر مربوط به حلزون های هر آزمایش:حلزون هایی كه تحت اثر محلول نمكی قرار گرفته اند.
سؤالاتی كه بعد از انجام پروژه می توانید به آن ها پاسخ گویید.
1- چرا حلزون ها می توانند برای سلامت انسان ها و حیوانات خطرناك باشند؟
2- چه راه هایی برای دور كردن حلزون ها از مزارع وجود دارد؟
3- برای از بین بردن انواع آفت ها از چه روش های زیستی می توان استفاده كرد؟
4- مزیت استفاده از یك روش زیستی برای از بین بردن آفت ها و ناقلین انگل ها، نسبت به روش های غیر زیستی چیست؟
5- در آزمایش انجام شده، چه طور می توان اثر مثبت یا منفی استفاده از هر كدام از مواد استفاده شده را اثبات كرد؟
منابع
1- بیماری های انگلی ـ ترجمه دكتر كامبیز فرقانپرست.
2- انگل شناسی پزشكی ـ ترجمه غلامحسین شیروانی ـ انتشارات دانش پژوه ـ 1366.
3- انگل ها و بیماری های انگلی ماهی ـ تألیف رحیم پیغان ـ انتشارات نوربخش ـ 1380.
4- حلزون شناسی پزشكی ـ تألیف دكتر اله بداشت منصوریان ـ دكتر محمد باقر ركنی.
* سایت انجمن علمی انگلشناسی ایران
www.isp.tums.ac.ir
مطالب مرتبط:
چگونه می توان حلزون ها را از باغچه ها دور كرد؟، جلسه اول
چگونه می توان حلزون ها را از باغچه ها دور كرد؟، جلسه دوم
چگونه می توان حلزون ها را از باغچه ها دور كرد؟، جلسه سوم
بخش پژوهش های دانش آموزی تبیان، تهیه: پریسا صحرانورد فردتنظیم: زینب شاه مرادی