تبیان، دستیار زندگی
امروز دیگر آن روزهایی نیست که معلم در کلاس درس تنها حساب و کتاب به دانش آموز می آموخت؛ امروز معلمان باید الفبای زندگی را هم به دانش آموزان بیاموزند. در حقیقت شرایط فعلی ایجاب می کند تا آنان با اتخاذ شیوه های صحیح تربیتی، فرزندان جامعه را در مسیر درستی قرا
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

افزایش مهارت های زندگی در دانش آموزان

سلاح تنبیه سبب تغییر رفتار نمی شود

امروز دیگر آن روزهایی نیست که معلم در کلاس درس تنها حساب و کتاب به دانش آموز می‌آموخت؛ امروز معلمان باید الفبای زندگی را هم به دانش‌آموزان بیاموزند. در حقیقت شرایط فعلی ایجاب می‌کند تا آنان با اتخاذ شیوه‌های صحیح تربیتی، فرزندان جامعه را در مسیر درستی قرار دهند. در همین خصوص «مهدی نویدادهم»، دبیرکل شورای عالی آموزش‌ و پرورش به سؤالات درباره نحوه تربیت صحیح دانش‌آموزان پاسخ گفته است.

بخش اجتماعی تبیان
نوید ادهم

به اعتقاد شما چه راهکارهایی برای تربیت صحیح دانش آموز توسط معلمان وجود دارد؟

ابتدا باید حس انگیزه و دغدغه را در بین دانش آموزان تقویت کرد و سپس معلم با دانش آموز مثل دوست رفتار کند اما دوستی که حد و مرزها را نگه می دارد. با این اقدام دانش آموز یاد می گیرد که چه رفتارهایی را باید از خود بروز داده و چه رفتاری را نباید در اجتماع و یا برخورد با دیگران از خود نشان دهد.

معلم باید برای تربیت صحیح دانش آموزان حس اعتماد را هم در آنها پرورش داده و سپس کلاس را صرفاً تبدیل به کلاس درس نکند یعنی باید کلاس همانند زنگ پرورشی اداره شده و بایدها و نبایدها، هنجارها و ناهنجاری‌ها به دانش آموز آموخته شود. در این کلاس دانش آموز باید اجازه داشته باشد که دغدغه ها و دل نگرانی هایش را برای معلم تعریف کرده و از وی کمک بخواهد. در این ارتباط باید به این نکته هم اشاره کرد که اگر حس اعتماد بین دانش آموز و معلم برقرار شود، آنگاه معلم می تواند تمام اصول رفتاری و تربیتی را به شکلی صحیح به خورد دانش آموز دهد به طوری که این اصول تا همیشه در ذهن کودک یا نوجوان ماندگار شود.

بی تردید لازمه تصحیح رفتارهای نادرست دانش آموز تفسیر کردن خوبی ها و یا زشتی هاست، اگر معلم در هنگام اشتباه دانش آموز به جای دعوا با خوش خلقی با وی رفتار کند، آنگاه دانش آموز هم یاد می گیرد که در زمان اشتباه دیگران به جای مشاجره، اصل منطق و آرامش را در پیش بگیرد. از سوی دیگر در یک کلاس درس ممکن است تعدادی دانش آموز ناآرام وجود داشته باشند که بخواهند نظم کلاس را برهم بزنند، اما نباید معلم با چنین دانش آموزانی برخوردی تند داشته باشد بلکه ضرورت دارد تا آموزگار با گفت وگو، تعامل و تفسیر رفتارهای ناپسند مانع ادامه رفتارهای بد و نامناسب از سوی دانش آموزان شود.

البته معلم باید رفتارهای دیگری را هم در برخورد با دانش آموز در نظر داشته باشد مثلا اینکه نباید در کلاس متکلم الوحده باشد باید دانش آموز را هم مشارکت داده و نظرش را محترم بشمارد و یا اینکه نسبت به وی، انعطاف پذیر بوده و او را تشویق کند.

همچنین آموزگاران باید به این مسئله توجه کنند که هریک از دانش آموزان نسبت به دیگری تفاوت های زیادی به لحاظ فردی و شخصیتی دارند بنابراین باید بر این مبنا با هر یک از دانش آموزان مطابق با روحیه اش رفتار کرده و متناسب با ظرفیت و توان دانش آموز از وی تکلیف و درس بخواهند، بدون شک در صورت توجه به این راهکارها می توان شاهد تربیت صحیح دانش آموزان در مقاطع مختلف تحصیلی بود.

آیا با توجه به مشکلات معیشتی و گاه بی‌انگیزگی معلمان می‌توان به تدریس یا تربیت صحیح دانش آموزان از سوی معلمان امیدوار بود؟

من چنین مسئله‌ای را قبول ندارم که مشکلات معیشتی و بی‌انگیزگی معلمان می تواند در عدم تربیت صحیح دانش آموزان نقش داشته باشد زیرا معلمان علیرغم تمام شرایط سختی که به لحاظ حقوق و مزایا دارند باز هم عاشقانه در کلاس درس حضور پیدا کرده و به رسالت خود عمل می کنند. اکنون بالغ بر 80 درصد دانش آموزان ما در مدرسه به علت عملکرد درست معلمان از اصول صحیح تربیتی برخودار بوده و مطابق بررسی‌های صورت گرفته معلمان با رفتارهای صحیح و آموختن مهارت های ارتباطی به دانش آموزان از ایجاد خلاهایی شخصیتی در وجود آنان جلوگیری کرده اند.

ارتباط معلم با دانش آموز در واقع باید چگونه باشد؟

معلم در ارتباط خود با دانش آموز باید موارد بسیاری را در نظر بگیرد، به عنوان نمونه معلم نباید رفتارهای خشن و تند را به کار بگیرد و یا زیادی با دانش آموز مدارا کرده و صمیمیت بی حد و مرز داشته باشد؛ زیرا در این صورت دانش آموز نه تنها از معلم حساب نمی برد بلکه ممکن است بی احترامی کرده و در رفتارهای خود از حدود خارج شود. لذا توصیه من این است که معلم با پرهیز از افراط و تفریط، موضوع اعتدال را مدنظر قرار دهد.

معلم باید به نظرات تک تک دانش آموزان گوش داده و دانش آموزان زرنگ کلاس را به آنان که درسشان ضعیف تر است ترجیح ندهد. اصل مساوات در رفتار و عملکرد معلم نسبت به همه دانش آموزان باید رعایت شود، آموزگار باید حتی در زمانی که ایراد و رفتار نامناسب دانش آموز را تصحیح می کند به شأن و شخصیتش احترام بگذارد. یکی دیگر از مهمترین مواردی که معلم باید در رفتار خود نسبت به دانش آموزان رعایت کند این است که سلاح تنبیه کارساز نیست زیرا این امر سبب تغییر رفتار نمی شود .

آیا اکنون در آموزش و پرورش معلمان در راستای مأموریت و رسالت خود به درستی حرکت می‌کنند و آیا دانش‌آموزان از تربیت صحیحی در چارچوب مدرسه برخوردار می‌شوند؟

واقعیت امر این است که گاه مبحث آموزش بیش از پرورش در مدارس مورد توجه قرار می‌گیرد و آنچه مسلم است معلمان ماموریت آموزشی خود را بیش از پرورش مدنظر قرار داده اند و این امر تا حدود زیادی به ساختارها بازمی گردد، اما در واقع معلمان باید دانش آموزان را با اعتماد به نفس، قوی و کارآمد تربیت و هدایت کنند لذا توجه به مسئله پرورش فرزندان در کنار مباحث آموزشی از اهمیت بالایی برخوردار است.

به نظر می رسد که باید در مدارس برنامه ریزی لازم برای افزایش مهارت های زندگی بیش از درس و نمره مورد توجه قرار گیرد؛ چرا که مسئله نحوه برخورد با زندگی و آدم های پیرامون موضوعی محوری است و اگر این مبحث در راس اهداف قرار بگیرد آنگاه می توان گفت هم آموزش و پرورش و هم معلم به معنای واقعی کلمه در راستای رسالت خود حرکت می کنند. ولی این نکته را هم باید ذکر کرد که علیرغم تمامی این مسائل باز هم معلمان توانسته اند دانش آموزان را در حد خوب و قابل قبولی تربیت کنند و این جای تقدیر و تشکر دارد.

آیا نحوه ارتباط معلم می تواند در تربیت و شکل گیری شخصیت دانش آموز نقش داشته باشد؟

بله قطعا نحوه ارتباط گیری معلم تأثیر بسزایی در شخصیت دانش آموز دارد به طوری که ارتباط سطحی و غیرمسئولانه میان معلم و دانش‎آموز می تواند هم در روند یادگیری و هم در اصول تربیتی خلل وارد کند؛ لذا روابط مبتنی بر شناخت دقیق دانش آموز، رعایت احترام و توجه و باور نسبت به دانش‎آموز می‎تواند؛ انگیزه اش را افزایش داده و شخصیتی قوی، استوار و قابل انعطاف از وی بسازد.


منبع: کودک ، شماره 115